H5 Thema 13 Afweer B1 Bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 13

Afweer

Oriëntatie 'Björns wereldrecord'

+

B1

Bescherming

Lesprogramma Oriëntatie

• Lesstarter Thema 1 (5 minuten)
• Leerdoelen Oriëntatie (2 minuten)
• Oriëntatie 'Björns wereldrecord' lezen (5 minuten)
• Opdracht 1 t/m 5 maken + nakijken (max. 10 minuten)
• Voorkennisfilmpje doornemen (10 minuten)
  
• Lesafsluiter: zelfstandig voorkennistoets maken (5 minuten)

Laat LessonUp openstaan!

Leerdoelen Oriëntatie

1 Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies.

2 Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.

3 Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

4 Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.

Oriëntatie

• Oriëntatie 'Björns wereldrecord' doorlezen

• Individueel of in duo's de bijbehorende opdrachten digitaal maken

Klaar?

• Neem het voorkennisfilmpje door 

• Maak nu individueel de voorkennistoets digitaal

en sluit deze les daarmee af...

Lesprogramma Les 2

• Leerdoelen B1 Bescherming(2 minuten)
• Uitleg B1 deel 1 Inwending en uitwendig, lichaamsvreemd en lichaamseigen
• Uitleg B1 deel 2 Eerste verdedigingslinie
• Zelfstandig opdracht 1 t/m 12 maken
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf als laatste

• Lesafsluiter B1 (5 minuten)

Eerder klaar? 

• Neem context 'Huidskleur en vitamine D' en maak opdrachten 13 t/m 16

Leerdoelen B1

13.1.1 Je kunt de werking en functie van de eerste verdedigingslinie van het afweersysteem bij de mens beschrijven.

13.1.2 Je kunt de kenmerken van verschillende typen ziekteverwekkers beschrijven.

Inwendig en uitwendig milieu

• Inwendig milieu: deel van het lichaam dat pas kan worden bereikt nadat een celmembraan is gepasseerd (roze gekleurd)

• Uitwendig milieu: omgeving buiten het lichaam en delen in het lichaam waarvoor geen celmembraan hoeft te worden gepasseerd om die te bereiken (wit gekleurd).

Lichaamsvreemd (antigeen)

• Lichaamseigen: stoffen / cellen door je lichaam zelf gemaakt
• Lichaamsvreemd: horen hier niet thuis

       - eiwit op de eiwitmantel van een virus,
       - eiwit in de celmembraan van een bacterie,
       - gif dat je binnenkrijgt door een     

           slangenbeet.
       - eiwit op membraan van een parasiet
       - eiwit op een cel van een donororgaan
       - bacteriën, schimmels en dieren maken 

          gifstofjes

Lichaamsvreemd / lichaamseigen

• Infectie: ziekteverwekkers (pathogenen) dringen je lichaam binnen en vermenigvuldigen zich daar

• Virussen, bacteriën, schimmels en dieren (insecten en wormen)

• Antibiotica: medicijnen die bacteriën doden of hun groei remmen

• Antibiotica alleen tegen bacteriële infecties

• Nadeel: bacteriën kunnen resistent (ongevoelig) voor antibiotica worden.

Virussen

• Virussen zijn geen organismen.
  
• Virussen bestaan uit een streng DNA (DNA-virus) of RNA (RNA-virus) met daaromheen een eiwitmantel.
  
• Kunnen alleen overleven en zich voortplanten in een gastheercel.
  
• Virussen maken gebruik van de celorganellen in een gastheercel.

Eerste verdedigingslinie

(BiNaS 84J2)

• Huid en slijmvliezen vormen de eerste verdedigingslinie
• Cellen in de huid liggen aaneengesloten, ziekteverwekkers en schadelijke stoffen kunnen moeilijk binnendringen.
  
• Slijmvliezen:  bij openingen in het lichaam zodat ziekteverwekkers moeilijk kunnen binnendringen.
  
• Melanocyten in de kiemlaag produceren pigment (melanine) dat beschermt tegen uv-straling.

Mechanische afweer

Mechanische afweer: fysieke (lichamelijke) aanpassingen om indringers buiten te houden

• huid en slijmvliezen bij openingen in huid
• traanvocht en speeksel spoelen indringers weg
• slijm in neus, luchtwegen, verterings-stelsel, uitscheidingsstelsel en voort-plantingsstelsel vangen ziekteverwekkers op en houden ze tegen

Chemische afweer

Chemische afweer: het gebruik van stoffen om indringers buiten te houden:

• Maagsap bevat o.a. zoutzuur wat door de lage pH veel ziekteverwekkers in voedsel dood
• Op de huid zorgen zweet en talg voor een PH van 3-5, waardoor veel schadelijke bacteriën en schimmels niet kunnen groeien

Huiswerk

• Maak opdracht 1 t/m 12

• Oefen de Flitskaarten en controleer de leerdoelen 

van B1 met de Test Jezelf

Klaar?

• Neem de Context 'Huidskleur en vitamine D' door en 

maak opdracht 13 t/m 16

Lesafsluiter B1

13.1.1 Je kunt de werking en functie van de eerste verdedigingslinie van het afweersysteem bij de mens beschrijven.

13.1.2 Je kunt de kenmerken van verschillende typen ziekteverwekkers beschrijven.

Sleep de gebeurtenis naar de juiste plek in de afbeelding

1

2

3

4

5

Het virus dringt de gastheercel binnen

Nucleinezuur wordt vermenigvuldigd

Ribosomen bouwen nieuwe capsiden

Nieuwe virusdeeltjes worden in elkaar gezet

Nieuwe virusdeeltjes komen vrij

De barrières van het lichaam

Op welke wijze worden ziekteverwekkers buiten gehouden?

Sleep de barrière naar de bijbehorende afbeelding

speeksel

maagzuur

slijm

slijmvliezen

huid

traanvocht

Wat is een virus?

1. klein deeltje dat bestaat uit een cel zonder celkern
2. klein deeltje dat bestaat uit erfelijk materiaal, verpakt in een eiwitomhulsel
3. klein deeltje dat bestaat uit een cel met celwand en celkern
4. klein deeltje dat bestaat uit erfelijk materiaal in de cel

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

1. Een virus is gevaarlijk, een bacterie niet
2. Een bacterie is een organisme, een virus niet
3. Een virus is een organisme, een bacterie niet
4. Een bacterie is gevaarlijk, een virus niet

Leg uit hoe maagzuur bijdraagt aan de barrièrefunctie van je lichaam?

Extra video over ziekteverwekkers