3.3/4 Kruisingen en Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Kruisingen

Planning

Leerdoelen

Uitleg

Opdrachten

Check leerdoelen

Afsluiting

Leerdoelen

Je kunt een kruisingsschema opstellen.

Je kunt bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van ouders en/of nakomelingen afleiden.

Dominant of recessief

Het gen wat bij een heterozygoot genotype tot uiting komt is dominant

Dominant gen = Bruin haar

Recessief gen = Blond haar

Homozygoot

Hetzelfde

de 2 genen voor één erfelijke eigenschap zijn hetzlefde

Hetrozygoot

Verschillend

de 2 genen voor één erfelijke eigenshap zijn verschillend

Monohybride kruisingen

• Kruisingen waarbij we naar één eigenschap kijken
• P: ouders (eerste kruising
• F1: nakomelingen eerste kruising
• F2: nakomelingen vanonderlingen kruising F1
  

Generatie

• Generatie P zijn de ouders.
  
• F1 zijn de kinderen van deze ouders (P).
  
• F2 zijn de kinderen van deze kinderen (F1).

Kruisingtabel

• Kruisingstabel = visuele manier om weer te geven hoe allelen overerven
  
  
• F1 is heterozygoot => twee verschillende allelen A en a
  
• Je kunt de overervingskansen uitzetten in een kruisingstabel
  

0

Herhaling Genenparen

Homozygoot = 2 genen van het zelfde genenpaar 

Hetrozygoot = 2 verschillende genen

Genotype = welke erfelijke kenmerken krijgt je mee

Fenotype = hoe zie je eruit

Dominante genen = bepaald het fenotype, is het sterkste

Recessieve genen = aanwezig in het genotype maar bepaald alleen als het homozygoot is hoe je eruit ziet

Stambomen

Leerdoelen

Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

Als ouders gelijk fenotype hebben en een kind krijgen met een ander fenotype dan zijn de ouders beide heterozygoot

Dominant en ressesief

Bij een heterozygoot gen wordt het dominante gen zichtbaar in het fenotype:

vraag 1: welk geslacht heeft nummer 8?

vraag 2: welke eigenschap is dominant?

vraag 3: maak een kruisingsschema van 14 en 15

Fenotype voorspellen met het genotype

Allelen van gen:

AA

Aa

aa

Homozygote

Heterozygote

Homozygote

Stamboom

Wat kunnen we invullen bij de gele cirkel?

1. AA
2. Aa
3. aa

Wat weten we over de rest van de familie?

1. Hebben allemaal bruin haar, dus tenminste 1 dominant gen: A
2. Hebben allemaal bruin haar, dus sowieso 2 dominante genen: AA
3. Hebben allemaal bruin haar, dus 1 dominant gen en 1 recessief gen: Aa
4. Hebben allemaal blond haar, dus sowieso 2 recessieve genen: aa

Stamboom

Kunnen we nog iets zeggen over de genotypen van deze familie?

1. Nee, meer kunnen we niet weten
2. Ja, de ouders hebben beide een recessief gen. Dus Aa
3. Ja, de rest van de familie heeft een recessief gen. Dus Aa
4. Ja, de rest van de familie heeft nog een dominant. Dus AA

Stamboom

Maken van de opdrachten

Th. 3.3 Kruisingen + Th 3.4 Stambomen

Opdracht 1 tm 4 in het boek

Klaar? Maak de test jezelf