Aeres Gastles Gedrag

• Biologie
• WO
• Studiejaar 1,2

Gedrag en gedragsmodificatie

Wat is gedrag?

Definitie

"Gedrag is een reactie op een verandering in de interne of externe omgeving van een dier."

Definitie

• Stimuli (prikkels): verandering in de interne/externe omgeving.  
• Interne omgeving: in dier, externe omgeving: buiten dier.
• Gevolg: alertheid, reactie uitlokken en/of orïenteren dier.

Definitie

Voorbeeld: blaffende hond naast weiland vol schapen.

• Stimulus: blaffende hond.
• Gevolg: schapen worden alert, mogelijk vluchtgedrag als 
    reactie, oriëntatie weg van de hond. 

Waarom gedrag bestuderen?

Waarom

• Interesse.
• Begrijpen hoe een dier aanpast aan de omgeving. 
• Begrijpen waarom een dier gedrag vertoont.
• Kennis gebruiken voor hogere reproductie, productiviteit of welzijn. 

Welk gedrag zorgt ervoor dat een dier kan overleven binnen een bepaald gebied?

Kunstlicht vermindert energieverbruik in wilde koolmezen. 

Invalshoeken gedrag?

1. Evolutionaire oorzaak gedrag
2. Ontwikkeling van gedrag
3.  Oorzaken van gedrag
4. Functies van gedrag

Gedragsstudie 

• Experimenteel onderzoek: Onderzoeksvraag --> experiment.
   (Verandering factor, testen effect)
• Beschrijvend onderzoek: Onderzoeksvraag --> observeren.

Het koolmeesonderzoek was een ... onderzoek.

1. experimenteel
2. beschrijvend

Dit onderzoek was een voorbeeld van een ... onderzoek.

1. experimenteel
2. beschrijvend

Gedragsstudie - Ethogram

• Ethogram: opsomming gedragselementen.
• Opstellen door observeren dier.

Gedragsstudie - Ethogram

1. Protocol: tabel voor noteren gedragselementen.

zi

zi

zi

kr

zi

zi

ro

zi

Gedragsstudie - Ethogram

• Ethogram: opsomming gedragselementen.

1. Opstellen door observeren dier.
2. Protocolleren
3. Resultaten verwerken.

Opdracht

Observeer de volgende video van de muspapegaai.

Maak een ethogram van waargenomen gedragselementen.

Opdracht

Observeer de volgende video van de muspapegaai.

Maak een ethogram van waargenomen gedragselementen.

Atypisch gedrag

"Gedrag dat overdreven is qua frequentie en/of intensiteit, gedesoriënteerd in relatie tot stimuli of dat voorkomt zonder de gebruikelijk uitlokkende stimuli."

Atypisch gedrag

• Vaak normaal gedrag gericht op verkeerde stimuli.
• Gedrag wordt vaak als ongepast/ongewenst ervaren.
• Vaak gelinkt (niet altijd!) aan verminderd welzijn.

Voorbeelden van oorzaken

• Te weinig leefruimte.
• Onnatuurlijke sociale omstandigheden.
• Gedwongen omgang met mensen en nieuwe voorwerpen.
• Voedingstekorten.
• Hormonale disbalans. 
• Pijn.
• Te vroeg spenen. 

Voorbeeld atypisch gedrag?

Atypisch gedrag - Stereotypie

Overdreven gedrag qua frequentie en/of intensiteit.

Behandeling atypisch gedrag

Voorbeelden van manieren:

• Verrijking van de omgeving.
  Foerageren, ruimte, gezelschap, nieuwe materialen.
  
  
• Biologische behoeften aanpakken.
  Voedingstekorten, gedragsbehoeften (bijv. zogen), ziektes/pijn. 

Gedragsmodificatie

Het proces van gedragsverandering.

Vaak van ongewenst gedrag naar wenselijk gedrag.

Gedragsmodificatie

• Straffen:
  - positieve straf: onaangename prikkel om gedrag te verminderen/stoppen.
  - negatieve straf: iets wegnemen om gedrag te verminderen stoppen. 

correctie tik of "nee" / speelgoed afpakken of negeren. 

Gedragsmodificatie

• Belonen:
  - positieve bekrachtiging: aangename prikkel om gedrag te stimuleren.
  - negatieve bekrachtiging: iets wegnemen om gedrag te stimuleren.

Koeke/stroomhalsband

Gedragsmodificatie

• Counter conditioning: stimulus die ongewenst gedrag uitlokt linken aan nieuwe beloning of activiteit.
• Deurbel --> blaffen. Trainen: deurbel --> spelen of beloning. 

Gedragsmodificatie

• Flooding: overspoelen met prikkel tot de ongewenste reactie verminderd of verdwijnt. 

Gedragsmodificatie

• Systematische desensitisatie: in toenemende mate blootstellen aan de prikkel tot het ongewenste gedrag niet meer geactiveerd wordt. 

Sleep de juiste begrippen op de juiste plaats

	Gedrag neemt toe	Gedrag neemt af
Iets toedienen
Iets wegnemen

+ Bekrachtiging

- Bekrachtiging

+ straf

- straf

Counter conditioning

Casus: Pippin in 2015

 Pippin heden

• Eerste keer in 2017 na vakantie oppas. 
• Periodiek aangroei en verwijderen van verenkleed.
• Fysiologische en omgevingsfactoren uitgesloten. 

Trichotillomanie

• Dwangmatig uittrekken haren in mensen

Casus Pippin:

1. Gebruik het eerder gemaakte ethogram, breid uit of pas aan, om het gedrag van Pippin te scoren. Scoor ieder 15s gedrag voor minimaal 10 minuten. 
   
2. Onderzoek online deze vorm van gedrag. Hoe heet dit en is dit atypisch gedrag?
3. Gedragsmodificatie nodig? Zo ja, welke variant zou jij gebruiken? Zo nee, waarom niet?

Links video gedrag Pippin

1. https://youtu.be/AbNvknUZNck
   
   
2. https://youtu.be/H6OqvHXPU48

Ethogrammen

Atypisch?

Ja

Nee

Gedragsmodificatie?

Bedankt!