Het periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

leerdoelen

• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen uit het periodiek systeem kennen;
  
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen herkennen en omschrijven;
  
• Je leert wat een legering is.

bouwstenen

Molculen zijn opgebouwd uit atomen, er bestaan er meer dan 110. Door ze op verschillende manier te combineren kun je bijna oneindig veel moleculen maken (bijvoorbeeld alcohol en suiker)

Een molecuul dat uit 1 atoomsoort bestaat noem je een element

Een molecuul dat uit meerdere atoomsoorten bestaat noem je een verbinding

verbinding 

element

symbolen van atomen

Elke atoomsoort heeft een eigen naam en een eigen symbool. Het symbool bestaat uit één of twee letters

zo is H het symbool voor waterstof en C het symbool voor koolstof. Een aantal van deze symbolen moet je uit je hoofd kennen!

Alle atoomsoorten die we kennen staan in een overzicht: het periodiek systeem

In het periodiek systeem staan de atoomsoorten in groepen met overeenkomstige eigenschappen onder elkaar.

Kolom 1: Alkalimetalen, Kolom 2: aardalkalimetalen, Kolom 17: halogenen, Kolom 18: Edelgassen

 

Alle atomen uit de 1e groep (alkalimetalen) reageren bijvoorbeeld heel heftig met water, terwijl de atomen uit de laatste groep (edelgassen) bijna nergens mee reageren. 

Het grootste deel van het periodiek systeem bestaat uit metalen (geel), de rest bestaat uit niet-metalen en metalloïden.

metalen en niet-metalen

• De metalen hebben veel overeenkomstige eigenschappen, ze zijn vaak glimmend en geleiden warmte en stroom.
• De niet-metalen hebben geen echte overeenkomsten.

metalen

Metalen kun je onderverdelen in edel, halfedel, onedel en zeer onedel. Hoe edeler het metaal, hoe minder snel het met de omgeving reageert. Een gouden ring roest bijvoorbeeld minder snel dan een ijzeren spaak.
Je kunt de eigenschappen van metalen combineren door ze te smelten en te mengen. Het afgekoelde mengsel heet een legering.  Bijvoorbeeld witgoud of roségoud

stroomgeleiding

een stof kan geleiden als:

• de stof bestaat uit geladen deeltjes;
  
• de geladen deeltjes vrij kunnen bewegen.

We kunnen stoffen op basis van geleidingsvermogen indelen in 3 groepen:

moleculaire stoffen, metalen en zouten

moleculaire stoffen geleiden nooit

metalen geleiden altijd

zouten geleiden alleen in vloeibare fase of opgelost

Hoe kunnen we dit op micro-niveau verklaren?

We gaan kijken uit welke elementen een stof is opgebouwd. 

Zijn dit metalen, niet-metalen of een combi daarvan?

3 stofgroepen (micro)

water (H2O) bestaat uit ...

1. alleen atomen van niet- metalen
2. alleen uit atomen van metalen
3. uit atomen van metalen én niet-metalen

water (H2O) is dus een...

1. zout
2. moleculaire stof
3. metaal

water H2O geleidt dus...

1. nooit stroom
2. altijd stroom
3. alleen stroom in vloeibare of opgeloste fase
4. alleen als het onweert

Je kunt straks:

• de symbolen van een aantal atoomsoorten geven als de naam is gegeven en andersom (zie lijst it's-learning)
• enkele groepen in het periodiek systeem benoemen; 
• het verschil uitleggen tussen metalen en niet-metalen en hun plaats in het periodiek systeem aangeven; 
• het verschil tussen elementen en verbindingen aangeven met behulp van het begrip atoomsoort; 
• 
  uitleggen en herkennen wat een legering is.