Module 3: Les 5: Bronnen

• Digiskills
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 1

Instructies

huisoprots.jpeg

BRONNEN

Vandaag leer ik:

• dat er verschillende soorten bronnen zijn
• herkennen of een bron betrouwbaar is of niet

Wat is een bron?

Informatie kun je vinden in diverse bronnen, maar wat is een bron eigenlijk? Wie kan daar iets over vertellen? (Een oorsprong, een rivier ontspringt bij een bron in de bergen. Een informatiebron is het begin van informatie.) Google is géén bron. Je zoekt met Google en de zoekresultaten die je vervolgens krijgt, zijn de bronnen. 

Sleep de voorbeelden naar "bron" of "geen bron". 

Dit is een bron 

Dit is geen bron.

Cestmocro

Je ouders

Betrouwbaar of niet?

De vorige les hebben we geoefend met zoekmachines en hoe we deze slim kunnen gebruiken.

Maar als je informatie hebt gevonden ben je nog niet klaar. Eerst controleer je de informatie op betrouwbaarheid. 

Bespreek met de klas: Klopt de informatie van een bron altijd? 

Nep of echt? 

Waarom denk jij dat dit nep of echt is? 

Nep of echt? 

Waarom denk jij dat dit nep of echt is? 

Wat is het verschil tussen een mening en een feit?

MENING

Een mening is wat jij zelf ergens van vindt. Je kunt het ergens mee eens zijn, of juist niet. Jouw mening gaat over hoe jij ergens tegenaan kijkt. En dat kan dus per persoon, per jaar, maand, week of uur verschillen en weer veranderen. Misschien vind je vandaag Utrecht de tofste stad van de wereld en morgen één van de saaiste. 

FEIT

Een feit is echt gebeurd. Om zeker te weten of iets een feit is, moet je het kunnen bewijzen met meerdere bronnen. Zo kun je de rekensom 1 + 1 = 2 bewijzen. En de hoofdstad van provincie Utrecht heet ook Utrecht. Meerdere bronnen zeggen dat. 

Mening of feit: Schoenen kopen van €400,- is heel normaal, als ze maar cool zijn. 

Waarom maken mensen nepnieuws?

Mensen maken nepnieuws met verschillende redenen:

Voor de lol

Er zijn mensen die nepnieuwsberichten maken puur voor de gein. In Nederland is er zelfs een krant die alleen maar nepnieuws maakt: De speld

Om geld te verdienen

Hoe meer mensen op een artikel klikken, hoe meer geld de makers krijgen vanwege getoonde advertenties. 

Meningen beïnvloeden

Bijvoorbeeld tijdens verkiezingen worden nepnieuws berichten op sociale media gezet om meningen van mensen te beïnvloeden. 

Stelling 1. Dit account kun je als bron gebruiken, 

dit is een officieel Instagram account van de politie. 

Het gaat bij deze volgende stellingen niet om wat het goede antwoord is, maar hoe de leerlingen de bronnen beoordelen. Ga daar per slide het gesprek over aan. 

Vraag de leerlingen goed naar de afbeelding te kijken en de tekst te lezen. Er zitten fouten in de comments van het profiel. In de naam van het account staat misschien "official" maar er staat geen blauw vinkje bij. Dit profiel ziet er nep uit, het beste kun je wat je hier leest ook nog ergens anders controleren. 

Stelling 2. Dit account met zoveel volgers 

en een blauw vinkje kun je vertrouwen.

Door het blauwe vinkje weet je dat het gecontroleerd is dat het account wordt beheerd door wie diegene zegt te zijn. Maar dit account wordt beheerd door een robot. Wat vinden de leerlingen hiervan? En maakt het uit hoeveel volgers iemand heeft? Maakt dat iemand betrouwbaar? 

Stelling 3. Dit is geen betrouwbare bron

De website van de bibliotheek. Wat vinden de leerlingen hiervan, kunnen ze hier betrouwbare informatie vinden? Waarom wel of niet? 

Stelling 4. Dit is wel een betrouwbare bron

Belangrijk om bij deze bron het gesprek aan te gaan. Het gaat niet om wat goed of fout is maar om bewustwording te creëren. Veel van de leerlingen zullen dit account kennen. Eventueel kun je deze opzoeken door de naam in te typen op Google. Deze bron is soms betrouwbaar en soms niet. Het betrouwbare aan deze post is dat hij de bron noemt, deze kun je dus controleren. Wat deze bron onbetrouwbaar maakt is dat het vaak eenzijdige informatie is. De persoon van wie dit account is selecteert natuurlijk de informatie en kiest ervoor bepaalde dingen wel en andere dingen niet te benoemen. 

Clickbait is een vorm van nepnieuws. De titel is vaak overdreven pakkend, waardoor je nieuwsgierig wordt naar de website. 

Vaak is de boodschap van de site niet passend bij de titel en is de inhoud volledig of deels onwaar.

Heb jij weleens zo'n clickbait artikel gezien? 

Opdracht: Ik heb je door! 

Je gaat onderzoeken of dit nieuwsbericht echt of nep is. 

--> FAKE?

• Zit er reclame in de afbeelding? En zorgt dat ervoor dat een artikel betrouwbaar wordt?
• Wordt er gebruik gemaakt van een extreem pakkende titel? Maakt dat een artikel betrouwbaar?
• Bestaat Fleur Delacour? (even googlen)

--> OF TOCH ECHT?

• Welke datum is het online gekomen?
• Zijn er gegevens over de makers te vinden? 
• Worden er andere betrouwbare websites of bronnen genoemd? 

Wat denk jij: echt of nep? 

En waarom denk je dat? 

Bespreek na met de leerlingen. Wat hebben ze gevonden? Bestaat het huisje echt? Bestaan de links en bronnen in het artikel? Heb je de auteur opgezocht? --> Het huisje bestaat wel, maar het artikel daarover is nep. 

De paarse cirkels zijn punten waardoor je vaak kunt zien dat het echt is, zo is het handig altijd te zoeken naar de redactie. En te lezen over de makers van de website. Als er bronnen worden genoemd in teksten kun je deze het best even controleren. Ook is het handig om naar de datum te kijken: is het oud of nieuw?

De groene cirkels geven aan waardoor je kunt herkennen dat het nep is. Bijvoorbeeld door nep artikelen als : "Vijf redenen waarop jij echt naar Florida op vakantie moet". Dit is clickbait. In de volgende slide gaan de leerlingen onderzoeken wat dit betekent. Ook staan er groene cirkels om de grote advertentie en bij de auteur van het artikel. 

Google afbeeldingen

Je kunt ook zoeken met Google Afbeeldingen. Wanneer je op google intypt "Google Images", kun je doorklikken naar deze website. Links van de zoekbalk zie je het icoontje van een camera. Als je hier op klikt kun je een afbeelding toevoegen. 

Zoek het huisje van het artikel op met google images 

Je krijgt de afbeelding van het huisje van het artikel van de docent toegestuurd. Of je maakt een foto van het scherm. Upload deze bij Google Afbeeldingen en kijk of je iets tegenkomt! Kun je daardoor achterhalen of het artikel echt of nep is? 

De afbeelding van het huisje is toegevoegd bij de bijlagen. Stuur deze naar de leerlingen zodat ze deze kunnen uploaden bij Google Images. Als dat ingewikkeld is kunnen ze ook met hun telefoon een foto maken van het bord. 

Wat neem je mee uit deze les?

Vandaag heb ik geleerd:

• dat er verschillende soorten bronnen zijn
• herkennen of een bron betrouwbaar is of niet