1 De vorming van de Alpen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we vandaag leren?

De Alpen strekken zich in een boog uit van de Golf van Genua naar Wenen en vormen een natuurlijke grens  tussen Noord- en Zuid-Europa. Hoe is dit belangrijkste gebergte van Europa ontstaan?

Leerdoel: Hoe zijn de Alpen ontstaan?

Wat weten jullie al van de Alpen?

Groeien de Alpen nog door?

1. Nee, ze zijn al tegen elkaar gebotst.
2. Nee, ze worden alleen maar kleiner.
3. Ja, want de aardplaten bewegen nog steeds.
4. Ja, want de platen schuiven langs elkaar.

Wat is sedimentgesteente?

1. gesteente bovenop een berg
2. gesteente gevormd door plant- en dierresten
3. lavagesteente

Endogene krachten

Exogene krachten

Aardbevingen

Erosie

Verwering

Vulkanisme

Platentektoniek

Sedimentatie

Kalk en kleisteen zijn sedimentgesteente. Wat is nog meer een sedimentgesteente?

1. Graniet
2. Zandsteen
3. Marmer
4. Basalt

Wat is de aardkorst?

1. a
2. b
3. c

Is er bij de Alpen al veel verwering geweest, vergeleken met een oud gebergte?

1. Ja, er is veel verwering geweest.
2. Nee, er is veel minder verwering geweest.

Verwering is...

1. het vervoeren van stenen en zand door een rivier
2. het kapot gaan van stenen door vorst en wortels van bomen
3. de druk van rotsen op een helling
4. het transport van grote keien in een gletsjer

Verwering is een

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Wat is verwering?

1. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer
2. Uiteenvallen van gesteente door plantengroei
3. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van mensen

Verwering

Erosie 

Erosie door rivieren
(fluviatiel)

Erosie door wind
(eolisch)

Erosie door ijs
(glaciaal)

Erosie

Verwering

verwering en erosie

erosie en sedimentatie

sedimentatie

Water

Wind

Ijs

Koppel het juiste erosiemedium aan hoe
goed dat het erosiemateriaal wordt gesorteerd

Sedimentatie

Goed

Matig

Slecht

Kies het juiste antwoord:
Zand op de bodem van een rivier is .....

1. Erosie
2. Verwering
3. Sedimentatie

Kun je nu uitleggen hoe we Himalaya zout kan zijn ontstaan?

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je weet hoe de Alpen zijn gevormd.
• Je weet wat de verschillen zijn tussen een oud en een jong gebergte en waardoor die verschillen zijn ontstaan.
• Je weet wat het verschil is tussen verwering en erosie.
• Je kent de topografie van het Alpengebied.

Basisboek

• B97, B110, B115, B116

Begrippen

Sedimentgesteenten:    Gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat is aangevoerd door ijs, water of wind.

Endogene krachten:     Kracht die de aardkorst van binnenuit verandert.

Breuken:                      Bart of scheur in de aardkorst.

Aardkorst:                    Dunne laag gesteente om de aarde, met een dikte van gemiddeld 8km onder de oceanen en 35 km onder 

                                     continenten.

Schollen / Platen:         Stuk van de aardkorst.

Plooiingsgebergte:      Gebergte dat is ontstaan door buiging van stukken van de aardkorst.

Jong gebergte:             Gebergte dat 'pas' enkele miljoenen jaar oud is.

Oude gebergte:            Gebergte dat enkele honderden miljoenen jaren oud is.

Exogene krachten:       Kracht die de aardkorst van buitenaf verandert.

Verwering:                   Het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.

Verweringsmateriaal:   Puin dat ontstaat bij verwering.

Erosie:                          Het uitschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §2.1 in Learnbeat