IDFA filmles: racisme en vooroordelen (VO 4-6, MBO)

• Filmeducatie
• Mens & Maatschappij
• +3
• Middelbare school
• MBO
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3-6
• Studiejaar 1-4

Introductie

Deze les over racisme, vooroordelen en dans duurt 45 minuten en is geschikt voor mbo en leerjaar 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs. Voorafgaand aan het kijken van de korte film The Circle (Lanre Malaolu, Verenigd Koninkrijk, 2019, 15 min) kunnen de voorbereidende vragen behandeld worden (slide 3 t/m 5). Op slide 8 starten de verwerkingsvragen voor na de film.

Instructies

Vakken en kerndoelen:

• Dit materiaal sluit aan bij de volgende vakken en kerndoelen voor het voortgezet onderwijs - Nederlands: 1, 4, 5, 6 - Mens en Maatschappij: 36, 37, 38, 43 - Kunst en Cultuur: 50, 52.
• Deze les sluit aan bij de dimensies politiek-juridisch en sociaal-maatschappelijk binnen het mbo-vak Burgerschap.
• Deze les doet bovendien aanspraak op de vijf kernvaardigheden uit de doorlopende leerlijn film: beleven, verwoorden, onderzoeken, reflecteren en creëren. 

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan

IDFA's scholierenprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Deloitte Impact Foundation, Brooke Foundation, ELJA Foundation en IDFA Dikke Vrienden+.

Lanre Malaolu, Verenigd Koninkrijk, 2019

The Circle

Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.

Opdracht

Vraag

Kijken

Tekst

Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken. Er zijn vragen en (kijk)opdrachten.

Lees de synopsis

In de korte film The Circle portretteert choreograaf en filmmaker Lanre Malaolu twee jonge buurtgenoten, de zeventienjarige broers David en Sanchez Smith. Opgegroeid in een van de sociale woningbouwprojecten in Hackney, Oost-Londen, praten de broers over hun onderlinge band, hun familie, de problemen waarmee ze kampen, hun dromen en andere gevoelige onderwerpen. Zo open zijn is geen gewoonte voor de jongens. Door moderne dans te verwerken in het portret, slaagt Malaolu erin dieper door te dringen en ook de zachte kant van de op het oog zo stoere jongens te laten zien.

Lees de synopsis

In de korte film The Circle portretteert choreograaf en filmmaker Lanre Malaolu twee jonge buurtgenoten, de zeventienjarige broers David en Sanchez Smith. Opgegroeid in een van de sociale woningbouwprojecten in Hackney, Oost-Londen, praten de broers over hun onderlinge band, hun familie, de problemen waarmee ze kampen, hun dromen en andere gevoelige onderwerpen. Zo open zijn is geen gewoonte voor de jongens. Door moderne dans te verwerken in het portret, slaagt Malaolu erin dieper door te dringen en ook de zachte kant van de op het oog zo stoere jongens te laten zien.

Omschrijf het in je eigen woorden, of zoek een definitie op internet.

Wat is een documentaire?

Wat is een documentaire?

• Omschrijf het in je eigen woorden, of zoek een definitie op internet.
  Documentaire is een filmgenre. Anders dan speelfilms laten documentaires personen en/of gebeurtenissen zien die buiten de film echt bestaan. 

Zoek op wat de woorden ‘objectief’ en ‘subjectief’ betekenen – noteer de definities.

Geef aan of je het eens bent met de volgende stelling: ‘documentaires moeten altijd een objectief beeld geven’. Licht je antwoord toe.

Subjectiviteit

• Zoek op wat de woorden ‘objectief’ en ‘subjectief’ betekenen – noteer de definities.
• Geef aan of je het eens bent met de volgende stelling: ‘documentaires moeten altijd een objectief beeld geven’. Licht je antwoord toe.

Documentaires tonen weliswaar echte mensen en echte gebeurtenissen, maar zijn door de maker bewust op een bepaalde manier vormgegeven of gestructureerd. Ook geven ze vaak inzicht in de persoonlijke belevingswereld van de maker of hoofdpersoon. 

Hierbij komen niet altijd andere betrokken partijen aan het woord. Waar ligt de balans tussen objectiviteit en subjectiviteit? Maar moet die balans er altijd zijn, of hoeft dat in documentaires niet? Waar liggen de grenzen tussen bijvoorbeeld fictie, documentaire en verslaggeving?

Bekijk de film op de volgende slide

De film in deze les is Engels ondertiteld. Wil je Nederlandse ondertitels? Klik dan hier, log in of meld je aan en bekijk de film op idfa.nl 

Wat vond je van de film? Leg uit in minimaal drie zinnen.

Welke scène of gebeurtenis is je bijgebleven? Waarom?

Welke thema’s komen voor jou naar voren in de film? Noem er drie.

Vragen over de film

• Wat vond je van de film? Leg uit in minimaal drie zinnen.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke scène of gebeurtenis is je bijgebleven? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke thema’s komen voor jou naar voren in de film? Noem er drie.
  Eigen antwoorden

Noteer twee vragen die je aan Lanre Malaolu, de maker van de film, zou willen stellen. 

Noteer twee vragen die je aan David en/of Sanchez, de hoofdpersonen, zou willen stellen.

Vragen

• Noteer twee vragen die je aan Lanre Malaolu, de maker van de film, zou willen stellen. 
  Eigen antwoorden
  
  
• Noteer twee vragen die je aan David en/of Sanchez, de hoofdpersonen, zou willen stellen.
  Eigen antwoorden

Welk effect kunnen de negatieve berichten in de media hebben op de bewoners van de council estates? 

De broers groeien op in een Londense ‘council estate’: een sociale woongemeenschap voor mensen met een laag inkomen. Deze komen vaak negatief in nieuws, omdat er sprake is van meer criminaliteit en werkloosheid. 

(Mis)representatie

De broers groeien op in een Londense ‘council estate’: een sociale woongemeenschap voor mensen met een laag inkomen. Deze komen vaak negatief in nieuws, omdat er sprake is van meer criminaliteit en werkloosheid. 

• Welk effect kunnen de negatieve berichten in de media hebben op de bewoners van de council estates?

Verdieping: 'When council estates were a dream,' BBC News

"In 2007, when Conservative leader David Cameron wanted to highlight the issue of anti-social behaviour, he went to Wythenshawe. A photograph of a hooded youth pointing his fingers like a gun was widely used in newspapers. "

‘Een stigma, of stigmatisering, is een proces waarin mensen worden gelabeld, veroordeeld en uitgesloten. Er zijn dan vooroordelen die niet kloppen. Deze zijn gebaseerd op dingen die angst of afkeer oproepen bij anderen.’ 

Noem een stigma dat in de film besproken wordt.

Vind jij dat de film dit stigma bevestigt of juist nuanceert? Licht je antwoord toe met een voorbeeld uit de film.

Stigmatisering

‘Een stigma, of stigmatisering, is een proces waarin mensen worden gelabeld, veroordeeld en uitgesloten. Er zijn dan vooroordelen die niet kloppen. Deze zijn gebaseerd op dingen die angst of afkeer oproepen bij anderen.’ 

• Noem een stigma dat in de film besproken wordt.
  Een stigma dat in de film genoemd wordt is het stigma van niet-blanke jongens. "They see a gangster. They see someone rude. They say I'm intimidating. There's times when I have been in a suit, but it doesn't change the fact of what people see about me." 
  
  
• Vind jij dat de film dit stigma bevestigt of juist nuanceert? Licht je antwoord toe met een voorbeeld uit de film.
  De film brengt nuance aan, omdat een ander, gevoeliger beeld van de jongens worden getoond. Voorbeelden: scènes over vriendschap, rouw, moeder-zoonrelatie, belang van mannelijke voorbeelden, angsten en depressie.

(Bron: Samen Sterk Zonder Stigma)

Denk je dat deze documentaire iets bijdraagt aan de oplossing van de problemen van deze jongens? Zo ja, wat? Zo nee, waarom niet? 

Kun je nog meer manieren verzinnen om het negatieve beeld van de council estates een beetje te veranderen?

Oplossingen

• Denk je dat deze documentaire iets bijdraagt aan de oplossing van de problemen van deze jongens? Zo ja, wat? Zo nee, waarom niet? 
• Kun je nog meer manieren verzinnen om het negatieve beeld van de council estates een beetje te veranderen?

Een van de thema’s die regisseur Lanre in de film wilde onderzoeken is waarom jongens en mannen altijd sterk moeten zijn en geen emoties willen/mogen tonen.

Wat zou een reden kunnen zijn dat het moeilijk is voor jongens en mannen om zich kwetsbaar op te stellen? Wat vind je hiervan?

Vind jij dat de broers zich kwetsbaar opstellen in deze film? Licht je antwoord toe met een voorbeeld.

Wat vind je van het gebruik van dans in deze documentaire? Wat heeft dit volgens jou te maken met kwetsbaarheid of het laten zien van emoties?

"Mannelijkheid"

Een van de thema’s die regisseur Lanre in de film wilde onderzoeken is waarom jongens en mannen altijd sterk moeten zijn en geen emoties willen/mogen tonen.

• Wat zou een reden kunnen zijn dat het moeilijk is voor jongens en mannen om zich kwetsbaar op te stellen? Wat vind je hiervan?
• Vind jij dat de broers zich kwetsbaar opstellen in deze film? Licht je antwoord toe met een voorbeeld.
• Wat vind je van het gebruik van dans in deze documentaire? Wat heeft dit volgens jou te maken met kwetsbaarheid of het laten zien van emoties?

Verdieping: What Is Toxic Masculinity, The New York Times

"Toxic masculinity is what can come of teaching boys that they can’t express emotion openly; that they have to be “tough all the time”; that anything other than that makes them “feminine” or weak."

Als jij gevraagd zou worden om in een documentaire over de moeilijkheden in jouw leven te spreken, zou je dat dan doen? Waarom wel of niet?

Als jij gevraagd zou worden om deel te nemen aan een documentaire en daarin te dansen, zou je dat dan doen? Waarom wel of niet?

Meedoen aan een documentaire

• Als jij gevraagd zou worden om in een documentaire over de moeilijkheden in jouw leven te spreken, zou je dat dan doen? Waarom wel of niet?
• Als jij gevraagd zou worden om deel te nemen aan een documentaire en daarin te dansen, zou je dat dan doen? Waarom wel of niet?

Foto: Salima Kamara/Upra Productions

Regisseur Lanre Malaolu: “Een van de redenen waarom ik deze film heb gemaakt, is het feit dat ik zelf een van deze jongens ben. Ik ben geboren en opgegroeid in een council estate in Hackney en heb alles wat de film laat zien ook zelf meegemaakt.”

Bespreek met klasgenoten de volgende stelling: “Een documentairemaker maakt betere films als hij dicht bij zijn eigen identiteit blijft.” Noteer twee voor- of tegenargumenten.

Bespreek met klasgenoten de volgende stelling: “Elke documentairemaker kan een goede film over mannelijke kwetsbaarheid en broederschap maken; je hoeft geen voorkennis of ervaring te hebben.” Noteer een voor- of tegenargument.

Ervaringsdeskundigheid

Regisseur Lanre Malaolu: “Een van de redenen waarom ik deze film heb gemaakt, is het feit dat ik zelf een van deze jongens ben. Ik ben geboren en opgegroeid in een council estate in Hackney en heb alles wat de film laat zien ook zelf meegemaakt.”

• Bespreek met klasgenoten de volgende stelling: “Een documentairemaker maakt betere films als hij dicht bij zijn eigen identiteit blijft.” Noteer twee voor- of tegenargumenten.
• Bespreek met klasgenoten de volgende stelling: “Elke documentairemaker kan een goede film over mannelijke kwetsbaarheid en broederschap maken; je hoeft geen voorkennis of ervaring te hebben.” Noteer een voor- of tegenargument.

Foto: Salima Kamara/Upra Productions

Je gaat zo een fragment bekijken. Voor de dansscènes maakte Lanre Malaolu choreografieën gebaseerd op ‘universele fysieke expressies': veelgebruikte gebaren. Probeer hierop te letten tijdens het kijken.

Non-verbale communicatie

Je gaat zo een fragment bekijken. Voor de dansscènes maakte Lanre Malaolu choreografieën gebaseerd op ‘universele fysieke expressies': veelgebruikte gebaren. Probeer hierop te letten tijdens het kijken.

Welke gebaren herken je in dit fragment?

Op welke manier passen deze gebaren bij de thema's van de film?

Vragen over het fragment

• Welke gebaren herken je in dit fragment?
  
• Op welke manier passen deze gebaren bij de thema's van de film?
  Handen schudden, boks, klopje op de borst, schouderklopje, klap in het gezicht, oogcontact, omhelzing, 'achter iemand staan' – vrijwel allemaal te relateren aan onder andere het thema 'broederschap'.

In de film wordt dans gebruikt om de verhalen te illustreren en versterken. Bekijk het fragment op de volgende slide.

In de film wordt dans gebruikt om de verhalen te illustreren en versterken. Bekijk het fragment op de volgende slide.

Welk verhaal zie jij in deze dans? Gebruik minimaal drie zinnen of acht steekwoorden. Er zijn geen foute antwoorden.

Kun je een andere manier bedenken waarop dit verhaal verteld had kunnen worden?

Vragen over het fragment

• Welk verhaal zie jij in deze dans? Gebruik minimaal drie zinnen of acht steekwoorden. Er zijn geen foute antwoorden.
  Alle antwoorden zijn goed; geef ruimte voor verschillende interpretaties. Vraag leerlingen hun bevindingen toe te lichten en daarbij te verwijzen naar wat ze zagen in het fragment.
  
  
• Kun je een andere manier bedenken waarop dit verhaal verteld had kunnen worden?
  Alternatieve vertelwijzen: middels een interview, gesprek of voice-over, op papier, in een lied, op een foto of schilderij, etc.

Voor mbo-studenten of indien er behoefte is aan meer verdieping, zijn wat extra vragen en een creatieve opdracht in deze les verwerkt. 

Voor mbo-studenten of indien er behoefte is aan meer verdieping, zijn wat extra vragen en een creatieve opdracht in deze les verwerkt.

Dans is een kunstvorm, en een vorm van non-verbale communicatie: communicatie zonder woorden. Je kunt ook non-verbaal communiceren door middel van gebaren of lichaamstaal.

Noem een voorbeeld van non-verbale communicatie die jij zelf (bewust of onbewust) gebruikt.

Wat vertel je hiermee aan je omgeving? Waarom gebruik je hiervoor geen woorden? 

Non-verbale communicatie

Dans is een kunstvorm, en een vorm van non-verbale communicatie: communicatie zonder woorden. Je kunt ook non-verbaal communiceren door middel van gebaren of lichaamstaal.

• Noem een voorbeeld van non-verbale communicatie die jij zelf (bewust of onbewust) gebruikt.
• Wat vertel je hiermee aan je omgeving? Waarom gebruik je hiervoor geen woorden?

Een van de broers zegt het volgende over de leefomstandigheden in hun council estate: “Soms weten mensen niet hoe ze ermee om moeten gaan, en dan lijkt geweld de enige manier. Dat is treurig, maar dat is hoe ze ermee omgaan. Ze moeten hun woede ergens op afreageren.”

Hoe ga jij om met frustraties? Trek je je terug of ga je de confrontatie aan? Blijf je piekeren of zoek je afleiding? Op welke manier? Omschrijf het in acht steekwoorden of drie zinnen.

Omgaan met emoties

Een van de broers zegt het volgende over de leefomstandigheden in hun council estate: “Soms weten mensen niet hoe ze ermee om moeten gaan, en dan lijkt geweld de enige manier. Dat is treurig, maar dat is hoe ze ermee omgaan. Ze moeten hun woede ergens op afreageren.”

Hoe ga jij om met frustraties? Trek je je terug of ga je de confrontatie aan? Blijf je piekeren of zoek je afleiding? Op welke manier? Omschrijf het in acht steekwoorden of drie zinnen.

Verdieping: 'Omgaan met problemen: zo kies je de beste copingstijl', Psychologie Magazine

Lanre Malaolu is naast regisseur ook acteur, choreograaf, schrijver en performance artiest. Hij gebruikt tekst, hip-hop, moderne dans en theater om politieke en sociale vraagstukken ter discussie te stellen. 

Kun je nog een voorbeeld geven van kunstenaars of publieke figuren die in hun werk politieke en sociale kwesties aankaarten?

Tip

Denk aan filmmakers, televisiepersoonlijkheden, bands, rappers, influencers, YouTubers, etc.

Kies één van deze personen. Spreekt zijn/haar werk jou aan? Waarom wel of niet?

Sociaal-maatschappelijke kunst

Lanre Malaolu is naast regisseur ook acteur, choreograaf, schrijver en performance artiest. Hij gebruikt tekst, hip-hop, moderne dans en theater om politieke en sociale vraagstukken ter discussie te stellen. 

• Kun je nog een voorbeeld geven van kunstenaars of publieke figuren die in hun werk politieke en sociale kwesties aankaarten?
• Tip: Denk aan filmmakers, televisiepersoonlijkheden, bands, rappers, influencers, YouTubers, etc.
• Kies één van deze personen. Spreekt zijn/haar werk jou aan? Waarom wel of niet?

Inspiratie: Wat is er zo goed aan de clip van This is America?, Het Parool 

Bespreek de volgende stelling met klasgenoten: “Het is goed dat politieke en sociale kwesties ook buiten de politiek en het nieuws worden aangekaart, dus bijvoorbeeld in films of muziek.”

Noteer twee voor- of tegenargumenten.

Sociaal-maatschappelijke kunst

• Bespreek de volgende stelling met klasgenoten: “Het is goed dat politieke en sociale kwesties ook buiten de politiek en het nieuws worden aangekaart, dus bijvoorbeeld in films of muziek.” Noteer twee voor- of tegenargumenten.

Kies een maatschappelijk thema dat jou aanspreekt en laat je creativiteit erop los. Je kunt een foto maken, een dansbeweging, een refrein voor een lied of rap, een kort dialoog voor in een film of theaterstuk, een slogan, tweet of protestbord. De focus ligt hierbij meer op jouw persoonlijke expressie dan de objectiviteit van je statement.

Praktische opdracht

• Kies een maatschappelijk thema dat jou aanspreekt en laat je creativiteit erop los. Je kunt een foto maken, een dansbeweging, een refrein voor een lied of rap, een kort dialoog voor in een film of theaterstuk, een slogan, tweet of protestbord. De focus ligt hierbij meer op jouw persoonlijke expressie dan de objectiviteit van je statement.

Foto: Salima Kamara/Upra Productions

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Brook Foundation, Deloitte Impact Foundation, ELJA Foundation en IDFA's Dikke Vrienden+. 

Meer film in de klas?
Ga naar idfa.nl/docschoolonline

IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via [e-mail]. Bedankt!

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline