IDFA filmles: seks en voorlichting (VO 4-6)

• filmeducatie
• Mentorles
• +5
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2-4

Introductie

Deze filmles duurt 45 minuten en is geschikt voor leerjaar 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs. Thema’s: voorlichting, seks, puberteit, middelbare school.

Instructies

Vakken en kerndoelen: 

Dit materiaal sluit aan bij de volgende vakken en kerndoelen voor het voortgezet onderwijs - Nederlands: 1, 4, 5, 6 - Mens en Maatschappij: 36, 37, 38, 43 - Kunst en Cultuur: 50, 52. Deze les doet bovendien aanspraak op de vijf kernvaardigheden uit de doorlopende leerlijn film: beleven, verwoorden, onderzoeken, reflecteren en creëren.

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan

IDFA's scholierenprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21 en inVision Ondertiteling BV. 

Anne van Campenhout, Nederland, 2019

Voorspel

Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.

Kijken

Tekst

Vraag

Opdracht

Legenda

Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken. Er zijn vragen en (kijk)opdrachten.

Klik hier om de film te bekijken

Klik hier en bekijk de film op VPRO.nl (openbaar).

Wat vond je van de film?

Welke emoties ervaarde je tijdens de film? Noem er minstens drie.

Welke gedachten en/of vragen kwamen er omhoog tijdens het kijken?

Vragen over de filmbeleving

• Waar gaat deze film over? 
  Alle antwoorden zijn goed
  
  
• Wat is volgens jou de boodschap van deze film?
  Alle antwoorden zijn goed (bijv. hoe zou het nu met ze gaan?)
  
  
• Welke scène maakte de meeste indruk op je? Licht je antwoord toe.
  Alle antwoorden zijn goed

Waar gaat deze film over?

Welke scène maakte de meeste indruk op je? Waarom?

Wat denk jij dat de boodschap van deze film is?

Vragen over de film

• Wat voor soort film is Voorspel?
  Een documentaire
  
  
• Wat is een documentaire eigenijk?
  Een documentaire is een vorm van filmen waarmee makers een beeld geven van (een deel van) de realiteit.
  
  
• Denk je dat alles wat je in de documentaire ziet ook precies zo zou zijn gebeurd als er geen documentaire over werd gemaakt?
  Waarschijnlijk niet. In een documentaire worden ook vaak dingen in scène gezet of op een bepaalde manier gemonteerd. 

Waar of niet waar?

Een documentaire kan niet alleen de realiteit tonen, er zit altijd ook de mening in van een maker (subjectiviteit). 

Denk je dat de meisjes uit zichzelf op deze manier van de trap liepen, of zou de regisseur zich hiermee bemoeid hebben?

Wat zou hiervoor een reden kunnen zijn?

Reflectie

• Denk je dat de meisjes uit zichzelf zo van de trap liepen, of zou de maker zich hiermee bemoeid hebben?
  Waarschijnlijk niet. Dit is scène gezet. Dat heet ook wel: ensceneren. Het is interessant dat in documentaires ook dingen in scènes worden gezet, terwijl het eigenlijk draait om de realiteit op beeld vastleggen.  
  
  
• Wat zou hiervoor een reden kunnen zijn?
  
  
• Waar of niet waar? 'Een documentaire kan niet alleen de realiteit tonen, er zit altijd ook de mening in van een maker (subjectiviteit).'
  Dat klopt, zodra je er voor kiest om iets te filmen, film je automatisch een bepaald kader. Dat betekent ook automatisch dat je een ander kader niet filmt. Dus dat wat je ziet is altijd de keuze van de maker. 

Wat viel je tijdens het kijken op aan de manier van filmen?

Welke dingen werden wel of juist niet in beeld gebracht? Welk effect had dit op je?

Kun je een reden bedenken waarom regisseur Anne van Campenhout hiervoor koos?

Welk shot uit de film is je het meest bijgebleven? Een shot is een ondoorbroken filmopname. 

Antwoorden op de vragen

• Welk shot uit de film is je het meest bijgebleven? Een shot is een ononderbroken filmopname, dus waar niet in 'geknipt' is.
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat viel je tijdens het kijken op aan de manier van filmen?
  De camera filmt vooral de gezichten van de leerlingen, van dichtbij.
  
  
• Welke dingen werden wel of juist niet in beeld gebracht? Welk effect had dit op je?
  Je kon echt goed zien wat de reacties waren op de lessen die zij kregen. Je ziet de emoties van de leerlingen heel goed, dus je wordt ook meegenomen in die emoties. Soms word je lacherig, dan weer gefascineerd.
  
  
• Kun je een reden bedenken waarom regisseur Anne van Campenhout hiervoor koos?
  Eigen antwoorden

Regisseur Anne van Campenhout: "Tijdens de les vond ik de ervaring van de leerlingen het belangrijkst. Daarom film ik hun gezichten en laat ik de gezichten van de leraren vaak buiten beeld. Ik film de docenten vanuit het perspectief van de leerlingen, dus ik focus op hun handen en de attributen die ze vasthouden."

Quote van de regisseur Anne van Campenhout:
"Tijdens de les vond ik de ervaring van de leerlingen het belangrijkst. Weten ze meer dan de docent? Of weten ze niet wat hen overkomt? Daarom film ik hun gezichten en laat ik de gezichten van de leraren vaak buiten beeld. Ik film de docenten vanuit het perspectief van de leerlingen, dus ik focus op hun handen en de attributen die ze vasthouden."

Op welke plekken werden de interviews afgenomen? 

Welk stuk uit de interviews is je het meeste bijgebleven? Waarom?

Wat viel je op aan de interviews?

Vragen over de film

• Welk stuk uit de interviews is je het meeste bijgebleven? Waarom
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat viel je op aan de interviews?Eigen antwoorden (bijv. de ruimte, de kleuren van de ruimten, etc)
  
  
• Op welke plekken werden de interviews afgenomen? 
  Het waren bijna allemaal privé plekken, een wc, een magazijn, etc.

Anne: "De interviews heb ik opgenomen op de plekken binnen school waar je je kunt terugtrekken om alleen te zijn: de toiletten, omkleedruimtes voor gym, coulisses van de theaterzaal, etc. Dit zijn ook plekken waar je sneller met intimiteit geconfronteerd wordt." 

Quote van Anne van Campenhout

"De interviews heb ik opgenomen op de plekken binnen school waar je je kunt terugtrekken om alleen te zijn: de toiletten, omkleedruimtes voor gym, coulisses van de theaterzaal, etc. Dit zijn ook plekken waar je sneller met intimiteit geconfronteerd wordt." 

Op welke manier werden de leerlingen gefilmd? 

Kun je een reden bedenken waarom Anne de leerlingen op deze manier in beeld heeft gebracht?

Vragen over de film 

• Op welke manier werden de leerlingen gefilmd? 
  Van schuin onder, vaak ook in close-up
  
  
• Kun je een reden bedenken waarom Anne de leerlingen op deze manier in beeld heeft gebracht?
  Dan lijken de leerlingen groter
  
  
• Zie uitleg van de maker op de volgende slide.

Anne: "Ik heb hier vaak de 'Dutch angle' gebruikt; dat is een beetje schuin van onder. Wordt ook veel gedaan in Hollywoodfilms. Doordat ik de kinderen wat meer van onder film lijken ze groter. Dit helpt om ze serieus te nemen in de interviews. Het is een beetje vervreemdend effect. Hierdoor kom je wat meer uit de realiteit van de school, waardoor je nog wat meer hun bubbel induikt, hun wereldje binnen dat wc hok."

Quote van Anne van Campenhout

"Ik heb hier vaak de ’Dutch angle’ gebruikt; dat is een beetje schuin van onder. Wordt ook veel gedaan in Hollywoodfilms. Doordat ik de kinderen wat meer van onder film lijken ze groter. Dit helpt om ze serieus te nemen in de interviews. Het is een beetje vervreemdend effect. Hierdoor kom je wat meer uit de realiteit van de school, waardoor je nog wat meer hun bubbel induikt, hun wereldje binnen dat wc hok."

Wat herinner je je nog van het geluid in deze film?

Welk gevoel gaven deze geluiden je?

Vragen over de film

• Wat herinner je je nog van het geluid in deze film?
  Een chaotische samenzang van een heleboel stemmen door elkaar.
  
  
• Welk gevoel gaven deze geluiden je?
  Eigen antwoorden

Anne: "Ik zie de school als een soort bijennest. Als je van boven kijkt zie je stromen leerlingen die tegen elkaar opbotsen, om elkaar heen draaien of in elkaar opgaan. In de muziek wilde ik dat versterken. Je hoort allemaal zangstemmen die soms uit de bocht vliegen, maar in totaal één koor vormen."

Quote van de maker

"Ik zie de school als een soort bijennest. Als je van boven kijkt zie je stromen leerlingen die tegen elkaar opbotsen, om elkaar heen draaien of in elkaar opgaan. In de muziek wilde ik dat versterken. Je hoort allemaal zangstemmen die soms uit de bocht vliegen, maar in totaal één koor vormen."

In de interviews kwamen veel thema's voorbij. Welke herinner je je nog? 

Wat is volgens jou de reden dat Anne deze documentaire heeft gemaakt?

Vragen over de film 

• In de interviews kwamen veel thema's voorbij. Welke herinner je je nog? 
  Thema's: wanneer heb je voor het eerst seks, weet je al wat je zelf fijn vindt, hoe weet je wat iemand anders fijn vindt, seksfilmpjes die worden verstuurd (over medeleerlingen)
  
  
• Wat is volgens jou de reden dat Anne van Campenhout deze documentaire heeft gemaakt?
  De boodschap van de film is: met iemand naar bed gaan lijkt onvoorstelbaar ver weg, maar je ideeën over hoe het hoort worden op jonge leeftijd al gevormd. 

Anne: "De leeftijd waarop jongeren voor het eerst met elkaar naar bed gaan is de afgelopen tien jaar gestegen. Onderzoeken tonen aan dat samenlevingen over de hele wereld preutser worden; schaamte en seks gaan steeds meer bij elkaar horen. Seksuele voorlichting is sinds kort in Polen zelfs verboden! Deze ontwikkelingen zijn problematisch. Seksuele voorlichting is van alle tijden, maar deze film vertelt een actueel verhaal omdat ook de rol van sociale media wordt besproken."

Quote van de maker:

"De leeftijd waarop jongeren voor het eerst met elkaar naar bed gaan is de afgelopen tien jaar gestegen. Onderzoeken tonen aan dat samenlevingen over de hele wereld preutser worden; schaamte en seks gaan steeds meer bij elkaar horen. Seksuele voorlichting is sinds kort in Polen zelfs verboden! Deze ontwikkelingen zijn problematisch. Seksuele voorlichting is van alle tijden, maar deze film vertelt een actueel verhaal omdat ook de rol van sociale media wordt besproken."

Stelling

Deze documentaire zet kijkers aan het nadenken over het belang van seksuele voorlichting op middelbare scholen.

Zou jij zelf meedoen aan een documentaire over seksuele voorlichting? Licht je antwoord toe.

Reflectie

Stimuleer een klassengesprek.

• Zou jij zelf meedoen aan een documentaire over seksuele voorlichting? Licht je antwoord toe.
  Alle antwoorden zijn goed
  
  
• Stelling: Deze documentaire zet kijkers aan het nadenken over het belang van seksuele voorlichting op middelbare scholen.

Stelling

Het is belangrijk dat er films worden gemaakt over seksuele voorlichting op scholen.

Stelling

Seks is een ongemakkelijk onderwerp.

Stelling

Het zou beter zijn als mensen makkelijker over seks konden praten.

Reflectie

Stimuleer een klassengesprek.

• Stelling: Het is belangrijk dat er films worden gemaakt over seksuele voorlichting op scholen.
  Alle antwoorden zijn goed.
  
  
• Stelling: Seks is een ongemakkelijk onderwerp.
  Alle antwoorden zijn goed.
  
  
• Stelling: Het zou beter zijn als mensen makkelijker over seks konden praten.
  Alle antwoorden zijn goed. 

Vind je het goed dat jongens en meisjes over elkaar leren? Is het nodig dat jongens ongesteldheid snappen en meisjes leren hoe condooms werken?

Stelling

Jongens en meisjes zouden apart seksuele voorlichting moeten krijgen.

Reflectie

Alle antwoorden zijn goed. Stimuleer een klassengesprek.

• Vind je het goed dat jongens en meisjes over elkaar leren? Is het nodig dat jongens ongesteldheid snappen en meisjes leren hoe condooms werken?
  Eigen antwoorden
  
  
• Stelling: Jongens en meisjes zouden apart seksuele voorlichting moeten krijgen.

Stelling

Iedereen zou zelf moeten mogen beslissen hoe hij of zij seksuele voorlichting wil krijgen.

Stelling

Je kunt middels het internet even goede voorlichting krijgen als op school.

Reflectie

Alle antwoorden zijn goed. Stimuleer een klassengesprek.

• Stelling: Iedereen zou zelf moeten mogen beslissen hoe hij of zij seksuele voorlichting wil krijgen.
  
  
• Stelling: Je kunt middels het internet even goede voorlichting krijgen als op school.

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Brook Foundation, Deloitte Impact Foundation, ELJA Foundation en IDFA's Dikke Vrienden+. 

Meer film in de klas?
Ga naar idfa.nl/docschoolonline

IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via [e-mail]. Bedankt!

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline