H4 - TH3 - BS4

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

start:

lessen-up

boek online 

huiswerk 

huiswerk vandaag :):) ;(

vandaag:

• huiswerkopdracht 39 --> alpha-thalassemia 
  
• vragen? 
• basisstof 4 geslachtschromosomen

Thema 3 basisstof 3

stambomen

Opdracht 39 - alpha-thalassemie 

Waar gaat de vraag over?

1. suikerziekte
2. taaislijmziekte
3. marijuana
4. bloedarmoede

Opdracht 39 - alpha-thalassemie 

alpha thalassemie =

 genetische bloedarmoede 

Opdracht 39 - alpha-thalassemie 

alpha thalassemie = genetische bloedarmoede 

Waarom bestaat het nog? 

nare symptomen, 

behandeling heftig --> met bloedtransfusies

natuurlijke selectie 

--> wat is dat ook alweer?? 

Waarom bestaat het nog? 

nare symptomen, 

behandeling heftig --> met bloedtransfusies

natuurlijke selectie 

--> selectie beste genetische eigenschappen 

Dus.... 

Waarom bestaat alpha-thalassemie nog?

1. wordt in stand gehouden door makkelijke behandeling
2. geen ernstige ziekte
3. er zal dan toch een voordeel zijn

Verspreiding van malaria in de wereld

alpha-thalassemie - malaria

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

hoe kan je hier achter komen? 

• dominant of recessief? 
  

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

hoe kan je hier achter komen? 

• dominant of recessief? 
• in tekst : 

       homozygoot krijgen ziekte 

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

hoe kan je hier achter komen? 

• dominant of recessief? 
• in tekst : 

       homozygoot krijgen ziekte 

aa

aa

aa

aa

aa

Wat is het genotype bij
homozygoot recessief?

1. Aa
2. AA
3. aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

wat is hier het genotype? 

aa

aa

aa

aa

aa

???

???

Wat is het genotype bij ???

1. Aa
2. AA
3. aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

generatie 1 paars

• niet ziek dus dominant allel aanwezig
• zieke recessieve kinderen
• dus heterozygoot

 

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

??????

???

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

generatie 2 paars??? 

 

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

??????

???

Wat is het genotype bij generatie 2 paars?

1. Aa
2. AA
3. aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

generatie 2 paars??? 

•  homozygote recessieve ouder 
• niet ziek dus ook dominant allel aanwezig
• dus ook heterozygoot

 

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

??????

???

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

generatie 2 paars??? 

•  homozygote recessieve ouder 
  
• niet ziek dus ook dominant allel aanwezig
  
• dus ook heterozygoot

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

hoe nu verder??

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

	A	a
A
a

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

Dus wat is de kans?? 

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

De kans dat de zoon alpha-thalassemie heeft is:

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

Dus wat is de kans?? 

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

Dus wat is de kans?? 

1:4  dus 25%

aa

aa

aa

aa

aa

Aa

Aa

Aa

Aa

Aa

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

symptomen oorzaak:

zuurstof te kort 

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

symptomen oorzaak:

zuurstof te kort 

hierdoor is de ontwikkeling van de baby niet goed

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Opdracht 39

a - kans thalassemie?

b - waarom meestal sterfte?

c - kans op gezond zusje/broertje?

--> kans is 3:4 

--> kans 75% niet ziek

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

zijn er nog vragen?

Thema 3 basisstof 4 

Geslachtschromosomen

Begrippen deze les

X-chromosoom	Y-chromosoom
X-chromosomale overerving
draagster	stamboom

Leerdoelen vandaag

• Na deze les kan je beschrijven op welke wijze geslachtschromosomen het geslacht van een mens bepalen.
• Na deze les kan je een kruisingsschema voor een X-chromosomale overerving maken. 
• Na deze les kan je uit een X-chromosomaal kruisingsschema de genotypen en frequentie van de nakomelingen afleiden.

Bestudeer dit karyogram.

Welk(e) conclusies kan je trekken?

22 paar normale chromosomen

- autosomen

1 paar geslachtschromosomen

- XX --> meisje/vrouw

- XY --> jongen/man

Conclusies uit het karyogram

1. er is sprake van een trisomie
2. het betreft een vrouw
3. het betreft een man
4. deze persoon is niet levensvatbaar

Op het X-chromosoom liggen veel meer genen dan op Y-chromosoom.

Enkele ziekten en afwijkingen die gelinkt zijn aan het X-chromosoom:

- kleurenblindheid

- hemofilie

- spierdystrofie van Duchenne

Belangrijk gen op het Y-chromosoom

SRY-gen: regel gen dat andere genen reguleert.

Indien SRY-gen aanwezig: dan ontwikkelt een zoogdier-embryo zich tot mannelijk

Schrijfwijze x-chromosomale kruisingen

Omdat er nu verschil zal zijn tussen het AANTAL allelen bij mannen en vrouwen wordt bij X-chromosomale kruisingen een andere notatiewijze gebruikt.

XX voor vrouwen

XY voor mannen

Bij het X-chromosoom wordt vervolgens de allelen in superscript genoteerd. 

X-chromosomale overerving

Tips uit filmpje: 

een man geeft altijd zijn X chromosoom aan zijn dochter;

een zoon krijgt altijd zijn X chromosoom van zijn moeder;

Huiswerk donderdag

kruisingsschema x chromosomale overerving: 

• Opdracht 47 + 48 screenshot / foto uploaden in classroom

filmpje overerving bloedgroepen (zie classroom en magister):

•  https://youtu.be/nsNskE4SAWk

wil je een voorbeeld zien??

• https://youtu.be/BCspfq9350o