HA3: grammatica zinsdelen: beknopte bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica zinsdelen

Hoofdstuk 3: beknopte bijzinnen

Doel

Je weet wat een beknopte bijzin is en je kunt het type en de functie van een beknopte bijzin bepalen. 

Theorie

Wat is het verschil tussen een gewone bijzin en een beknopte bijzin?

Theorie - deel 1

Van een bijzin kun je een beknopte bijzin maken > verkorte bijzin.

gewone bijzin: Nadat ze de catwalk verlieten, kleedden de modellen zich om voor het volgende onderdeel van de show.

beknopte bijzin: Na de catwalk te hebben verlaten, kleedden de modellen zich om voor het volgende onderdeel van de show.

Theorie - deel 2

• Onderwerp en persoonsvorm ontbreken in een beknopte bijzin.
•  Het onderwerp is ‘verzwegen’ --> verzwegen onderwerp kun je afleiden uit de hoofdzin (het is daar het ow, lv of mv).

 Dromend over zijn toekomst (bekn. bz.) viel hij in slaap. 

Verzwegen onderwerp = hij 

Theorie - deel 3 - herkennen beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm kan de beknopte bijzin bevatten:

• een voltooid deelwoord:
  

 Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

• een onvoltooid deelwoord: 

 Naar huis fietsend bedacht Mark zich, keerde om en reed terug.

•  ‘te + infinitief’: 

 Na zijn kast te hebben leeggehaald vond Tim de shirts die hij zocht.

Bekijk de volgende beknopte bijzin. Waarom is deze fout? "Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden."

Theorie foutieve beknopte bijzin

Je kunt met een beknopte bijzin gemakkelijk een fout maken, wanneer je het verzwegen onderwerp uit het oog verliest.

Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden. 

Uit de hoofdzin blijkt dat de tram het onderwerp is. Dat moet ook het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin zijn. En dat is in de eerste zin niet het geval: een tram bespreekt geen problemen. Die zin is dus grammaticaal fout.

Theorie foutieve beknopte bijzin

Het onderwerp van de beknopte bijzin moet dus hetzelfde zijn als de hoofdzin. 

Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

Deze zin klopt, want het onderwerp van de beknopte bijzin is 'mijn vader' en dat is hetzelfde onderwerp als de hoofdzin. 

Even testen

Wat voor beknopte bijzin staat hier?

Of is het een gewone bijzin?

Vind de beknopte bijzin met het voltooid deelwoord.

1. Na te zijn beroofd deden de toeristen aangifte.
2. De dag waarop hij was verdwenen, belden zijn ouders de politie.
3. Gearriveerd op Schiphol, zocht zij een hotel.

Vind de beknopte bijzin met het onvoltooid deelwoord.

1. Dromend over zijn toekomst viel hij in slaap.
2. Na te hebben gegeten ruimde zij de tafel af.
3. Al meerdere keren gewaarschuwd, reed hij toch weer te hard.

Vind de beknopte bijzin met ‘te + infinitief’

1. De stemming goed aanvoelend sloot Elsbeth de vergadering.
2. Na te zijn opgenomen in het hospitaal ontving zij kaartjes.
3. De portemonnee, gevonden op straat, bleek leeg te zijn.

Loerend op haar prooi sloop de oude leeuwin over de savanne

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Heeft Aline je uitgelegd hoe je snel een fietsband kunt plakken?

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Vanmiddag zei de loodgieter dat hij alle kranen had vervangen.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Na drie verloren finales eindelijk kampioen geworden, dankte de tennisser zijn ouders en staf.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Foutieve beknopte bijzin

Welk onderwerp is weggelaten in de beknopte bijzin?

Beknopte bijzin: welk onderwerp is weggelaten?
Napratend over de wedstrijd, verlieten de toeschouwers het stadion.

1. de voetballers
2. de toeschouwers
3. het stadion
4. de wedstrijd

Welk onderwerp is weggelaten?

Kletsnat van de regen thuisgekomen, smaakte de warme chocomelk mij wel.

1. de warme chocomelk
2. ik
3. de regen
4. mij

Na de koning uitgezwaaid te hebben, vertrok de helikopter.

1. goed
2. fout

Wachtend op de bus, kusten zij elkaar.

1. goed
2. fout

Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

1. goed
2. fout

Luid gillend werd zijn verstandskies getrokken.

1. goed
2. fout

Kijkend uit het raam, viel plotseling een dakpan naar beneden.

1. goed
2. fout

Liggend op zijn badmat las Achmad zijn dagblad.

1. goede beknopte bijzin
2. foutieve beknopte bijzin

Bij school aangekomen, bleken zijn boeken nog thuis te liggen.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

1. beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Op onze vakantiebestemming aangekomen, vielen de mussen van het dak.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Evaluatie

Ik snap deze uitleg

😒🙁😐🙂😃

Wat is een beknopte bijzin?
Een bijzin zonder....

Wanneer is een beknopte bijzin foutief?

Filmpjes

Vond je dit lastig?

Deze filmpjes bevatten de uitleg nogmaals en ook een extra uitleg

onlinenederlands.nl