4M 13.7 Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Begintaak

Beschrijf het verschil tussen passieve immuniteit en actieve immunisatie en geef van elke een voorbeeld. 

Begintaak - antwoorden

Passieve immuniteit = je krijgt antistoffen binnen. Voorbeeld: de baby krijgt via moedermelk antistoffen of in het ziekenhuis krijg je een injectie met antistoffen als je heel erg ziek bent. 

Actieve immuniteit = Je lichaam maakt zelf antistoffen (EN geheugencellen). Voorbeeld: Iemand naast je niest en je raakt besmet met een ziekteverwekker waardoor je lichaam zelf antistoffen gaat aanmaken. Of je krijgt een injectie met antigenen van de ziekteverwekker om te voorkomen dat je ziek wordt. 

Programma

• Leerdoelen
  
• Uitleg basisstof 7 --> Transplantaties en bloedtransfusies
• Video bloedgroepen --> 1.5 min. 
• Video bloedgroepen en rhesusziekte --> 1.3 min. 
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> leerdoelen checken
  

De bloedsomloop

13.1 Bloed
13.2 De bloedsomloop en de bloedvaten
13.3 Het hart
13.4 Hart- en vaatziekten

13.5 Weefselvloeistof en lymfe

13.6 Afweer

13.7 Transplantaties en bloedtransfusies

Leerdoelen 13.7

• Je kunt de problemen beschrijven die het afweersysteem veroorzaakt bij transplantaties en auto-immuunziekten.
• Je kunt de rol van bloedfactoren bij bloedtransfusies  en de rol van de resusfactor bij zwangerschap beschrijven.

Orgaantransplantatie

• Kans op orgaanafstoting: lichaam maakt antistoffen tegen (de antigenen) van donororgaan.
• Afstotingsremmers zorgen dat witte bloedcellen minder antistoffen maken.
• Meeste kans wanneer antigenen donor en ontvanger op elkaar lijken (familie)

Transplantatie --> vervangen van aangetast weefsel of orgaan.

Transplantatie --> vervangen van aangetast weefsel of orgaan.

• Kans op afstotingsreactie (door antigenen)
• Lichaam ziet die nieuwe antigenen als lichaamsvreemd en stoot ze af.
• Afstotingsremmers moeten worden ingenomen.

Auto-immuun reactie

Je lichaam kan ook antistoffen gaan maken tegen je eigen eiwitten, omdat hij ze niet meer herkent --> Auto-immuunziekte 

Voorbeeld --> bij een bepaalde vorm van 

reuma herkent je lichaam de eiwitten op het 

gewrichtskapsel niet meer, en gaat

deze aanvallen --> gewrichten ontstoken.

Ook --> diabetes type 1

Bij type 1 diabetes maakt het afweersysteem de fout om eigen insulineproducerende cellen in de alvleesklier aan te vallen en te vernietigen. 

4  bloedgroepen 

De antigenen (bloedfactoren) op de celmembranen bepalen

welke bloedgroep je hebt:

A, B, AB of O

De rhesusfactor is ook een antigeen, je bent + of -

Verschillende bloedgroepen en antistoffen

De rhesusfactor...

Onze bloedcellen kunnen ook het rhesusantigeen hebben. Je bent dan Rh+. (rhesus positief)

Wanneer je geen rhesusantigenen hebt ben je Rh-. (rhesus negatief)

De rhesusfactor...

Resusfactor bij zwangerschap

resuskindje!

Je lichaam maakt antistoffen tegen antigenen die jij niet hebt

• Bloedgroep A --> maakt anti-B
• Bloedgroep B --> maakt anti-A
• Bloedgroep O --> maakt anti-A en anti-B
• Bloedgroep AB --> maakt geen antistoffen
• Rh- (negatief) --> maakt Anti-R
  
• Rh+ (positief) --> maakt geen antistof tegen Rh       

Krijg je het verkeerde bloed bij een bloedtransfusie dan klontert het bloed samen, de patiënt kan dan doodgaan.

Om te onthouden!

Bloedgroep                Maakt de antistoffen   

A                                  Anti-B

B                                  Anti-A

AB                                Maakt geen antistoffen

O                                  Anti-A en Anti-B

Rh- (negatief)               Anti-R

Rh+ (positief)               Maakt geen antistof tegen Rh                         

Maak een aantekening hiervan!

Welke antistoffen maakt een persoon met bloedgroep AB+?

1. Antistoffen tegen A en resusfactor
2. antistoffen tegen A, B en resusfactor
3. Antistoffen tegen A, B
4. geen

Thijs wil zijn bloedgroep weten.
Bij een bloedgroepentest is er bij geen enkele antistof klontering (anti-A, anti-B en anti-Resus).
Wat is Thijs zijn bloedgroep?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

Uitleg

Bloedgroep A maakt anti-B / Bloedgroep B maakt anti-A

Rh-bloed maakt anti-R / Rh+ bloed maakt geen anti-R

Krijg je het verkeerde bloed bij een bloedtransfusie dan klontert het bloed samen. 

Bij de bloedgroepentest van Thijs is er bij geen enkele antistof klontering (anti-A, anti-B en anti-Resus). Thijs maakt dus zelf ook anti-A en anti-B en Anti-R.

Als je bloed NIET klontert bij anti-resus ben je Resus-negatief. Dat is Thijs. (Resus negatief bloed maakt Anti-R)

Loes wil haar bloedgroep weten. Bij een bloedgroepbepaling gaat haar bloed klonteren bij anti-A, maar niet bij anti-B en anti-R.
Wat is de bloedgroep van Loes?

1. B-positief
2. B-negatief
3. A-positief
4. A-negatief

Uitleg

Bloedgroep A maakt anti-B / Bloedgroep B maakt anti-A

Rh- bloed maakt anti-R / Rh+ bloed maakt geen anti-R

Krijg je het verkeerde bloed bij een bloedtransfusie dan klontert het bloed samen. 

Bij de bloedgroepbepaling van Loes gaat haar bloed klonteren bij anti-A, maar niet bij anti-B en anti-R. Haar bloed maakt dus zelf ook anti-B en anti-R (anti-resus). Dus heeft ze bloedgroep A en is ze resus negatief.

	A-	A+	B+	B-	AB+	AB-	0+	0-
A+
A-
B+
B-
AB+
AB-
0+
0_

Opdracht Bloedgroep ontvanger

Bloedgroep DONOR

Iemand met bloedgroep 0 heeft antistoffen tegen de bloedgroepen A en B, en kan deze dus niet ontvangen.

www.bioplek.org

Oefenen met bloedgroepen?

--> Maak de LessonUp Oefenen met bloedgroepen

Huiswerk

Lezen: 13.7

Maken opdracht 1 t/m 7

+ 

opdracht bloedgroepen (als deze nog niet af is)

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Je hebt bloedgroep A.
a) Welke antigenen heb je op je rode bloedcel?
b) Welke antistoffen heb je in je plasma?
c) Welke antigenen kun je dus niet ontvangen?
d) Van welke bloedgroepen kun je wel rode bloedcellen ontvangen?
e) Van welke bloedgroepen kun je plasma ontvangen?