de opstand 1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De opstand

paragraaf 1.3 

Programma

wat?	hoe?	tijd?
terugblik	klassikaal	5 minuten
uitleg 1.3	klassikaal	15 minuten
check	klassikaal	10 minuten
afsluiten

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

Erasmus was een humanist. Wat deden humanisten?

1. ze bestudeerden de Bijbel
2. Ze bestudeerden Grieks en Latijn
3. ze hielden van mensen
4. ze deden aan liefdadigheid

Wat is de Renaissance?

1. Het leven na de dood werd veel belangrijker
2. De wedergeboorte van de Grieks-Romeinse cultuur
3. Gedenk te sterven was het motto van deze mensen
4. Geen van de antwoorden.

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

De opstand/ 80 jarige oorlog

• 1568 - 1648
• misstanden van de kerk oplossen --> Reformatie of Hervorming
• godsdienstoorlog, maar ook oorlog tegen de vorst 
• niet alleen oorlog met Spanje

onrust in de kerk

• Tegen het einde van de middeleeuwen kwam er steeds meer kritiek op de kerk > teveel rijkdom bij geestelijken
• Kritiek op bepaalde ideeën van de kerk > verzonnen regels door de kerk

• Ontstaan door het bestuderen van oude geschriften 
  

Onrust in de politiek 

• Discussie over het geloof zorgde voor onrust in het bestuur
• Nederland werd geregeerd door de Habsburgers: machtige familie die grote delen van Europa bezitten, waaronder Spanje --> centralisatiepolitiek vs particularisme 
• Onrust werd zo groot dat er een opstand uitbrak  

Erasmus

• Humanist.
• Vertaling van het Nieuwe Testament.
• Lof der zotheid
  

Maarten Luther

• Eerste hervormer: Maarten Luther

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen.

• Verbannen uit de kerk --> Reformatie (splitsing kerk)

• 'vogelvrij' vanwege Ketterse ideeën 

Aflaat

Gevolgen van de reformatie 

 Godsdienstoorlogen

- Vorsten in het Duitse Rijk kiezen voor protestantisme, anderen katholicisme 

- Het andere geloof wordt onderdrukt met vervolging en/of de dood.

- Onverdraagzaamheid

Vrede van Augsburg 1555

• cuius regio, eius religio
• Duitse vorsten bepalen zelf de religie van de burgers

Wiens gebied, diens gebed

Verschillen 

Katholiek

• wel een paus
• beeldenverering 
• kerk centraal 
• 7 sacramenten

Protestants

• geen paus
• geen beelden
• bijbel centraal
• 2 sacramenten 

Johannes Calvijn

Franse hervormer

Bekend in Nederland

Calvinisme

Strenger dan Luther

Verschil Luther en Calvijn 

Calvijn                                                                      Luther

• God heeft bij je geboorte bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Je eert God het best door zo sober en zuinig mogelijk te leven

• Wanneer een vorst slecht is voor zijn onderdanen mag deze worden afgezet 

• Pas na je dood wordt bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Minder streng op soberheid 

• Een vorst is aangesteld door God, wie tegen hem in gaat gaat in tegen God

Waarom waren veel mensen ontevreden over de Katholieke kerk?

1. Geestelijken lapten de regels van de kerk aan hun laars
2. het volk wilde meer inspraak
3. Ze vonden de katholieke kerk te ouderwets
4. Het volk wilde minder bemoeienis vanuit de kerk

Wat kon je met een aflaat?

1. Een plekje verzekeren in de hemel
2. jezelf heilig verklaren
3. jezelf zegenen
4. je zonden afkopen om minder lang in het vagevuur te zitten

De reformatie had als doel:

1. Een nieuwe kerk op te richten
2. De katholieke kerk te hervormen
3. Wetenschap centraal zetten
4. De mens zelf centraal te stellen

Wat heeft ervoor gezorgd dat de ideeën van Luther snel verspreidden?

1. Door de vele ontdekkingsreizen
2. Uitvinding van de boekdrukkunst
3. Door missionarissen
4. Doordat de kerk hier veel over sprak in diensten

Karel V steunde de Paus in zijn strijd tegen Luther. Bedenk hiervoor een reden.

Luther, Calvijn en Erasmus hadden alle drie kritiek op de Katholieke kerk. Toch worden alleen Luther en Calvijn gezien als Hervormers. Bedenk hiervoor een reden. Leg in je antwoord ook uit wat Hervormer betekent.