Oefenen Erfelijkheid vmbo 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

1Erfelijkheid

Hoofdstuk 3 

Erfelijkheid

Wat is het verschil tussen genotype en fenotype?

1. Fenotype en Genotype                  

• Fenotype zijn alle zichtbare eigenschappen
    van een organisme
• Genotype is de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme. 
• Je fenotype verandert door invloeden van buitenaf, maar het genotype niet.

46

1

23

X-chromosoom 

Y-chromosoom

Geslachtschromosomen 

chromosomen 

chromosomenparen

2. Chromosomen 

• 46 chromosomen in een lichaamscel 
•  23 chromosomenparen 
      -> 22 chromosomenparen voor erfelijke eigenschappen            -> 1 paar geslachtschromosomen 

Homozygoot dominant 

Homozygoot recessief

Heterozygoot 

3. Genenparen 

• homozygoot = gelijke genenparen, AA of aa
• heterozygoot =  ongelijke genenparen, Aa
   
• Dominante genen komen tot uiting in het fenotype. 
• Recessieve genen komen voor in het fenotype als er geen dominant gen aanwezig is. 

02:18

Hoe groot is de kans op witte leeuwenbekjes? Maak er ook een tabel van.

Een homozygoot konijn met krullend haar en een homozygoot konijn met stijl haar gaan kruisen. Hoeveel procent kans heb je op een konijn met krullend haar? Maak een tabel.
Krullend haar is dominant.

1. 0%
2. 50%
3. 25%
4. 100%

4. Kruisingen

• Kruisen= twee organismen met verschillende eigenschappen die samen voortplanten. 
  
• Neem de tijd om een tabel te maken tijdens de toets!!

Welke genotype heeft kind 3?

blauw is bruin haar.

Wit is blond haar. 

aa

Aa

Aa

AA

Aa

5. Stamboom

met een stamboom kun je zien hoe een eigenschap in je familie is doorgegeven. 

Bij ongeslachtelijke voortplanting heb je veel variatie in genotype.

waar

Niet waar

6. geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

• Geslachtelijke voortplanting
          Het samensmelten van 2 verschillende geslachtscellen. 
•  Ongeslachtelijke voortplanting
          Nakomelingen uit 1 individu met
          hetzelfde genotype.
• Stekken en knollen
          Een weefselkweek is een manier van stekken. 

Vul de woorden in.
Een verandering in het genotype noem je een ..... , Als dit in het fenotype tot uiting komt noem je zo iemand een .... . Dit kan komen door bepaalde straling of stoffen die ..... heten.

7. Mutaties

• Mutatie 
        Die veranderde genen zijn gemuteerd. 
•  Mutant, een voorbeeld hiervan in een albino. 
• Mutagene invloeden

Wat zie je op
het plaatje?

goedaardig gezwel

kwaadaardig gezwel

Kanker

• Een goedaardig gezwel verstoord de bouw van weefsel niet. 
•  Een kwaadaardig gezwel blijven groeien zonder remming. 
• Uitzaaiing in bloed of lymfen. 

Verschillende soorten erfelijkheidsonderzoeken

8. Erfelijkheidsonderzoek

Een drager is niet ziek maar draagt het gen van de ziekte wel. 

• Echoscopie en vlokkentest zijn vormen van prenataal onderzoek. 
• Syndroom van Down 
• Vruchtwaterpunctie haalt vruchtwater uit de baarmoeder.

Zoek een foto van voedingsmiddelen waarbij biotechnologie is gebruikt.

9. Biotechnologie 

• Biotechnologie is een verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt  om producten te maken voor de mens. 
• Micro-organismen zoals schimmels en bacteriën. 
  
  
• Met Recombinant-DNA-technieken  kun je positieve eigenschappen van de ene soort naar het andere DNA verplaatsen. 
• Naar eigen inzicht genotype veranderen, genetische modificatie. 
        Zo'n organisme noem je een transgeen.