6.3 De Wadden in het Holoceen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wees voorbereid voor de les:

• Log in op LessonUp
• Leg je boeken klaar

WELKOM KLAS 3 VWO

Aardrijkskunde

Programma

• Terugblik 6.1 en 6.2
• 6.3 De wadden in het Holoceen  + verwerkingsopdracht

Don't forget:

Volgende les = SO over §1-3

Terugblik

6.1: Hoe ziet het waddengebied eruit en hoe werkt het? 

(Hoe werkt zo'n gebied: samenspel water en wind, de kenmerken van waddenzee/eiland)

6.2: Hoe is NL ontstaan zoals het nu is? 
(Ijstijden in pleistoceen, waarvan 2 heel belangrijkk zijn voor landschap in NL: saale en weichelsen, die twee verliepen anders!)

Over welke periode uit de geologische tijdschaal ging §6.2?

Wat gebeurde er toen in NL? 

Pleistoceen

• Afwisseling van koude en warme perioden. (hoe noemen we die?)
• voorlaatste ijstijd (Saale) bereikte landijs NL --> 1e fase ontstaan  keileemkoppen, 2e fase ontstaan stuwwallen in NL
• In de laatste ijstijd (Weichsel) bereikte geen ijs NL, maar was de zee droog en waaide wind dekzand/loss over ons land heen. 

IJs is een natuurkracht               Heeft nederland gevormd! 

Zet de namen op de goede plek

Saalien

Weichselien

Hoe zag NL er dan uit in het begin van / gedurende het Holoceen? 

Leerdoelen §6.3

Na de les...

• Kan ik uitleggen wat relatieve zeespiegelstijging is
• Kan ik uitleggen wat de verklaring is voor de afwisseling van veen en zeeklei. 
• Kan ik aan de hand van 3 kaarten de ontwikkeling van het landschap in het Holoceen uitleggen. 
• Kan ik het holoceen vergelijken met het pleistoceen 

Opdracht tijdens de uitleg

Vul de informatie op je werkblad aan tijdens de uitleg! 

Pleistoceen

- Vele ijstijden zorgen voor een lage zeespiegel.

- Lage zeespiegel zorgt voor een zeewaardse beweging van de  kustlijn.

- Laatste ijstijd: poolwoestijn --> zandige bodem. 

Holoceen

- Landijs smelt: Noordzee loopt weer vol met water.

- Vollopen van de Noordzee zorgt voor een landinwaardse beweging van de kustlijn.

- Stijgen van de zeespiegel: meer regenval en drassigere bodem (Veen).

Filmpje

https://schooltv.nl/video/het-ontstaan-en-de-inrichting-van-nederland-natuurlijk-landschap-het-holoceen/#q=holoceen

Stijgende zeespiegel

• In het holoceen: Klimaat warmde op en ijskappen smolten. 
• Daardoor steeg de zeespiegel 
  
  
• Tijd waarin de zeespiegel stijgt noem je: Transgressie

Stijgende zeespiegel

• Zeespiegel steeg ook door bodemdaling (wip)
• Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging. 

Bodemdaling door wip!?

Nederland ligt hoog in de ijstijd

Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.

De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog

Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat

 Relatieve zeespiegelstijging

Stijgende zeespiegel

• Stijgende zee --> Nattere omstandigheden in Nederland.
• Grondwaterpeil steeg. 
• Hierdoor onstond een moerrassig gebied, waardoor dode plantenresten nauwelijks of niet verteerde. Dit noemt men: Veen! 
  
  Basisveen = Eerste laag veen in Laag-Nederland

• Eind aan het landwaarts opschruiven van de kustlijn
  
  
• Grens land en zee = strandwallen (oude duinen)
  
  
• strandwallen onderbroken door zeegaten 

• zeespiegelstijging nam verder af --> kust verschoof
  
  
• invloed zout zeewater werd kleiner
  
  
• zoet water = planten 
  (veen)

• storm sloeg zacht veen weg, nieuwe zeegaten ontstaan
  
  

• Bij overstromingen vanuit zee --> zeeklei 
  
  
• jonge duinen, beschermen onze kust

Jongere afzettingen

Aan Fries-Groningse kust waren geen duinen en geen dijken!

Zee kon dus makkelijk binnendringen

Terpen

Check je werkblad met je buur

Gebruik je boek (p. 102-103) om de antwoorden te vinden die je hebt gemist. 

Online groep in breakout rooms 

Heb je 6.3 begrepen?

Maak de 2 vragen op de volgende slides, daarna mag je je spullen pakken en wachten tot de bel gaat. 

In welke periode warmde het klimaat op?

1. Pleistoceen
2. Holoceen

Sleep het begrip naar de juiste definitie!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

De combinatie van stijgen van zee + effect van bodemdaling

Periode waarin de invloed van de zee toeneemt

Veen

transgressie

Relatieve zeespiegelstijging

Tot de volgende les

Volgende les SO via LessonUp,
neem dus je laptop mee! 

Je mag je boeken gebruiken tijdens de toets