4.1 - Prikkels en gedrag V1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 4: Gedrag

Hoofdstuk 4 - Gedrag

Wat is gedrag, hoe leer je gedrag en hoe gebruik je gedrag?

Gedrag

4.1 - Prikkels en gedrag

Wat is gedrag?

'Alles wat een mens of dier doet'

Niet goed of slecht

Verandering in gedrag:

- Ontstaat door een prikkel -> invloed van binnen en buiten

Uitwendige prikkel

Inwendige prikkel

Inwendige prikkel

Honger hebben

Uitwendige prikkel

Het zien van eten

Wanneer werken prikkels?

Soms neem je prikkels waar, maar doe je er niks mee

vb: Hond die baas wel roept maar niet reageert

Bepaalde prikkels leveren altijd een reactie: Sleutelprikkels

Pimpelmezen: opengesperde oranje snavels -> sleutelprikkel voor ouder

Stekelbaarsmannetje: rode buik van ander mannetje leidt tot dreiggedrag (video)

Waar of niet waar?
Gedrag kan slecht of goed zijn

1. Waar
2. Niet waar

Honger is een?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Je hoort een harde knal. Dit is een...

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Je ziet een zak chips op tafel liggen, dit is een...

1. inwendig prikkel
2. uitwendige prikkel

Hoe noem je een prikkel die altijd tot hetzelfde gedrag leidt?

Wanneer reageer je

Hoeveelheid prikkels moet voldoende zijn voor een reactie

Drempelwaarde

Wanneer reageer je

Reageren op prikkel bij voldoende motivatie

Opgebouwd door inwendige en uitwendige prikkels:

Groente of pizza?

Honger of geen honger?

Gedrag onderzoeken

Waarom zou je gedrag onderzoeken?

Gedrag onderzoeken

Ethologie - Etholoog

Gedrag bestaat uit verschillende handelingen

Handeling is één ding, "een stukje gedrag", dat je kan waarnemen.

Voorbeeld:

- Hond ligt; Hond staat op;  Hond eet; Hond drinkt

Gedrag onderzoeken

Handelingen zet je in een ethogram

Hierbij bedenk je voor elke handeling een afkorting

Vervolgens ga je bijhouden wat je hebt gezien in een protocol

Ethogram

Protocol

Voorbeeld:

• Elke 10 seconden een afkorting opschrijven van de handeling die je ziet
• Overzichtelijk

Staafdiagram

Protocol uitwerken in een diagram:

• Op de X-as (links naar rechts) de afkortingen van de handelingen
• Op de Y-as (boven naar beneden): aantal keren dat een handeling is uitgevoerd

Bron 9

Een lijst met handelingen en afkortingen heet een...

1. Tabel
2. Protocol
3. Ethogram
4. Grafiek

Hoeveel handelingen staan in de volgende zin?
'De hond staat op uit zijn mand en loopt naar zijn bak, waar hij gaat eten'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Waar of niet waar?
Je maakt een protocol, voor je het ethogram maakt

1. Waar
2. Niet waar

Aan het werk

• Maken: Opdracht 8 t/m 23