Poëzieweek 2023

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Poëzie

havo 3

Doelen

- Je kunt de kenmerken van poëzie onderscheiden.

-  Je begrijpt gebruik van taal in muziek.

- Je kunt experimenteren met rijm en ritme.

Wat zijn kenmerken van poëzie?
Waar denk je aan bij het begrip 'poëzie'?

Wat is poëzie?

Poëzie is een manier om met taal een indruk, een gevoel of een gebeurtenis te uiten. Het is een voorbeeld van een artistiek-literaire tekst met de nadruk op de schoonheid van de taal.

Gedichten zijn een vorm van kunst. De schrijver wil op een creatieve manier een sfeer of een gevoel weergeven aan de lezer, en doet dat met de hulp van bepaalde technieken.

Poëzie: begrippen

Wat is ook alweer een strofe?

1. Het rijmschema van een gedicht
2. Een regel in een gedicht
3. Een alinea van een gedicht
4. Het onderwerp van een gedicht

Wat is een vers?

1. Een versje
2. Een regel van 2 zinnen
3. Een regel in een gedicht
4. Een volzin

Lay-out (opmaak)

Een strofe =

• een aantal versregels dat door een witregel gescheiden is van andere versregels;
  
• vergelijkbaar met een couplet in een lied en een alinea in een tekst.

Uit hoeveel strofes bestaat dit gedicht?

Uit hoeveel versregels bestaat dit gedicht?

Uit hoeveel strofes bestaat dit gedicht?

1. 3
2. 4
3. 5
4. Geen enkel antwoord is juist.

Uit hoeveel versregels bestaat dit gedicht?

1. 12
2. 14
3. 15
4. Geen enkel antwoord is juist.

Begrippen

Wat is eindrijm?

Begrippen

Wat is eindrijm?

Eindrijm komt voor wanneer bepaalde verzen eindigen op dezelfde klank.

Bv. 'zee' en 'mee'.

Begrippen

Wat is een alliteratie?

Begrippen

Wat is een alliteratie?

De beginmedeklinkers van enkele woorden die dicht bij elkaar staan zijn hetzelfde.

Bv. gras & groen

Bv. zicht & zee

Ritme

Volgens Jay-Z moeten bepaalde rappers erkend worden als heuse dichters. Rap bevat namelijk ook verzen, strofes, meestal ook rijm én vooral veel ritme. 

Ritme = Je kan meestal een regelmaat vinden in de tekst van gedicht, net zoals een melodie in een liedje.

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

1. Ritme

Rap heeft net als poëzie een bepaald ritme, een metrum. Dit ritme is bij de rap dwingerder: door de beat moeten rappers soms woorden samen voegen of inkorten om in het metrum te blijven. Dichters kunnen kiezen of ze vasthouden aan het metrum of het doorbreken, en zijn daardoor wat vrijer.

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

2. Rijm

Rijm is een andere overeenkomst. Veel rapteksten rijmen zodat je ze makkelijker kunt onthouden, luister maar eens naar de raptekst van Gers Pardoel Ik neem je mee, die zit vol eindrijm:

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

3. Inhoud

Of je de inhoud van rap en poëzie nu op elkaar vindt lijken of niet, vaak proberen ze allebei een verhaal te vertellen.

De verschillen zit 'm vooral in het taalgebruik. Rappers gebruiken vaker straattaal. De taal in de poëzie is vaak gecompliceerder. 

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

Nou kijk je gappie leeft zoet als een sappie

Ballin' ook al was mama altijd wappie

Een goed begin is het halve werk

Maar een goed begin is maar de helft

De tweede helft, maar ikke hoef geen help

Wiwalien was elf, ik deed alles zelf

Ik ging zelf naar school, nu kom ik zelf op tv

En ik lach in mezelf want de sletten ik breng

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

4. Herhaling (stijlfiguur)

De rap Niet Omdat Het Moet van Lil Kleine laat een overeenkomst zien met poëzie: in het begin van de rap keert Lil Kleine dingen steeds weer om, zet je telkens op het andere been. Dit doet hij door woorden te herhalen. 

Overeenkomsten en verschil tussen rap en poëzie

 Lees maar:    Als ik in slaap val

                          Slaap in mijn armen

                          Zij wachtte lang, maar

                          Ik wacht het langste

                          Ik kan je niet kwetsen

                          Want ik ben de ergste

                         Ja, Ik ben met je

                         Meisje, wat denk je

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

5. Vergelijking (beeldspraak)

Bij een vergelijking wordt iets met iets anders vergeleken op grond van (een) overeenkomst. 

Kijk eens naar deze prachtige vergelijking van een wenkbrauw uit Coach Je Vriendin van Zoë-Jadha:

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

Coach je vriendin hoe loopt ze der bij, der wenkbrauw lijkt op een

omgekeerde Nike

Coach je vriendin hoe loopt ze der bij, der wenkbrauw lijkt op een

omgekeerde Nike

Coach je vriendin hoe loopt ze der bij, der wenkbrauw lijkt op een

omgekeerde Nike

Coach je vriendin, ja

Coach je vriendin, ja ja

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

6. Alliteratie

                                                      

                                                      ​“Ik ben gekomen met man en macht                                                          maar breng het wel met de                                                                          nonchalance.”

                                                                     (Typhoon – Zandloper)

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

7. Apokoinou (stijlfiguur)

Een woord(groep) functioneert als twee delen, maar wordt een keer genoemd. Je moet dit woord dus herhalen.

De rapper Fresku wordt door sommigen gezien als een heuse woordkunstenaar.  Kijk maar eens naar de titel van het nummer:

Iedereenzaam.

Overeenkomsten tussen rap en poëzie

We willen meegaan, ook al voelen dingen fake aan

Gaan waar iedereen gaat, niemand wil alleen staan

Met z'n allen eenzaam

We willen meegaan, ook al voelen dingen fakе aan

Gaan waar iedereen gaat, niemand wil alleen staan

Mеt z'n allen eenzaam

Samengevat:

Kenmerken van een rapgedicht:

- rap heeft een bepaald metrum (een maat/ritme).

- rap kan rijmen, maar dat hoeft niet. 

- rap vertelt vaak een verhaal (taalgebruik = straattaal).

- in rap komen stijlfiguren voor (bv. herhaling, alliteratie,             apokoinou etc.).

- in rap komt beeldspraak voor (bv. vergelijking).

Opdracht

Kies uit:

1. Maak zelf een rap volgens de opdracht.

                 of

2. Ontwerp een workshop rondom poezie en muziek

    (met theorie en een praktische opdracht).