Thema 2 | Les 2 | GL | Een oud beroep...

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Thema 2

Brandstof voor de mens

Een oud beroep uit noodzaak geboren

Tijdvak 1: De tijd van jagers en boeren

In welk tijdvak speelt deze les zich af?

Wat je gaat leren

1. Je kunt uitleggen hoe, waar en wanneer de landbouw is uitgevonden.

Kennis verkrijgen

Over het onderwerp van deze les

Klimaat en neerslag

'Het klimaat is aan het veranderen.' Grote kans dat jij deze zin al vaker hebt gehoord via de nieuwskanalen op de radio of de tv. Het begrip klimaat is steeds vaker in de media te horen, maar wat betekent het eigenlijk? Met klimaat bedoelen we het gemiddelde weer in een gebied, gemeten over een periode van dertig jaar. Daarbij worden metingen gedaan van de temperatuur, de wind en de neerslag. Het aanwezige klimaat in een gebied heeft invloed op de vegetatie en dus ook op de landbouw. Omdat ons klimaat aan het veranderen is, zien we steeds vaker weersomstandigheden in extreme vormen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de oogst van de boeren.

Wist je dat het beroep boer een van de oudste beroepen in de geschiedenis is? In het neolithicum ruilde de mens het jagen en verzamelen als voornaamste bron van voeding in voor landbouw. Dit gebeurde niet helemaal vrijwillig. Zo'n 11.000 jaar geleden veranderde het klimaat en eindigde de laatste ijstijd. Deze gebeurtenis vindt plaats in tijdvak 1.

Neolithicum

Periode in de geschiedenis waarin mensen overgingen van jagen en verzamelen op een landbouwsamenleving.

Laatste ijstijd

Periode in de geschiedenis die van 116.000 jaar geleden tot 11.000 jaar geleden duurde. In deze periode was het klimaat op aarde een stuk kouder. Ook in Nederland was het toen een stuk kouder. Hoewel een groot deel van Europa bedekt was met ijs, bereikte het landijs toen Nederland niet. De zeespiegel stond in deze periode wel een stuk lager, waardoor delen van de Noordzee droog lagen.

Hoe heet de periode in de geschiedenis waarin de mens over ging op landbouw als voornaamste voedselbron?

Klimaat en neerslag

'Het klimaat is aan het veranderen.' Grote kans dat jij deze zin al vaker hebt gehoord via de nieuwskanalen op de radio of de tv. Het begrip klimaat is steeds vaker in de media te horen, maar wat betekent het eigenlijk? Met klimaat bedoelen we het gemiddelde weer in een gebied, gemeten over een periode van dertig jaar. Daarbij worden metingen gedaan van de temperatuur, de wind en de neerslag. Het aanwezige klimaat in een gebied heeft invloed op de vegetatie en dus ook op de landbouw. Omdat ons klimaat aan het veranderen is, zien we steeds vaker weersomstandigheden in extreme vormen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de oogst van de boeren.

Een volk dat het daardoor moeilijk kreeg, waren de Natufiërs. Zij leefde als jagers en verzamelaars rondom de plaats Jericho en de Dode Zee. Door de klimaatverandering viel er meer regen in het gebied, waardoor het land vruchtbaarder werd. Het volk ontdekte hoe het gewassen kon laten groeien wanneer het zelf tarwe- en gerstkorrels zaaide. Zelf voedsel verbouwen bleek een betere optie dan het uit de natuur te halen. Dat kostte namelijk een stuk minder energie! 

Om welke reden moesten de Natufiërs op zoek naar andere manieren om voedsel te krijgen?

Welke ontdekking deden de Natufiërs?

Welk voordeel was er voor de Natufiërs bij deze veranderde manier van voedsel verkrijgen?

Klimaat en neerslag

'Het klimaat is aan het veranderen.' Grote kans dat jij deze zin al vaker hebt gehoord via de nieuwskanalen op de radio of de tv. Het begrip klimaat is steeds vaker in de media te horen, maar wat betekent het eigenlijk? Met klimaat bedoelen we het gemiddelde weer in een gebied, gemeten over een periode van dertig jaar. Daarbij worden metingen gedaan van de temperatuur, de wind en de neerslag. Het aanwezige klimaat in een gebied heeft invloed op de vegetatie en dus ook op de landbouw. Omdat ons klimaat aan het veranderen is, zien we steeds vaker weersomstandigheden in extreme vormen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de oogst van de boeren.

Later gingen mensen dieren als vee houden. Zij ontdekten dat dit gemakkelijker was dan erop te jagen. Daarnaast konden zij de huiden en botten van dieren gebruiken voor andere zaken, zoals kleding. Deze ontdekking van de landbouw verspreidde zich over de wereld en veranderde onze gehele levenswijze. In Nederland ging mensen vanaf ongeveer 5300 v.Chr. over op landbouw als belangrijkste bron van voedselvoorziening.

Bron 1 | Overblijfselen van woningen van de Natufiërs in Jordanië.

Waar werden dieren, naast vlees, nog meer voor gebruikt?

Leefgebied van de Natufiërs

De Natufiërs leefden in het gebied wat nu Israël en Palestina is. Klik hier om het gebied te bekijken in Google Earth waar de Natufiërs leefden.

Bekijk het leefgebied van de Natufiërs op de vorige slide. Kijk goed naar het landschap. Waarom zou het vandaag de dag veel moeilijker zijn hier aan landbouw te doen?

Welke verandering in de manier van leven van mensen vond er plaats na de Natufiërs?

Terugblik

Wat heb jij geleerd?

Wat heb jij geleerd in deze les? Schrijf dit zo uitgebreid mogelijk op.

Wat snap je nog niet zo goed en kun je hulp bij gebruiken?

Hoe interessant vond jij deze les?

😒🙁😐🙂😃