Thema 2 basisstof 2: Het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2.2 Het verteringsstelsel

Herhaling Basisstof 1

• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen 
• Plantaardig of dierlijk 
• Functies van voedingsstoffen: brandstof, bouwstof, reservestof en beschermende stof
• Zes groepen voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitaminen
• Essentiële en niet-essentiële voedingsstoffen

Samenhang met basisstof 2.1 

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om te kunnen functioneren. Voordat je cellen de voedingsstoffen kunnen opnemen, moet je voedsel worden verteerd. Daarvoor zorgt het verteringsstelsel. 

Voedingsmiddelen           vertering          voedingsstoffen

Herhaling 2.1

Combineer de functies van voedingsstoffen met de juiste omschrijving. 

Brandstoffen

Bouwstoffen

Reservestoffen

Beschermende stoffen

Zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

Niet direct nodig, worden opgeslagen in lichaam

Leveren energie, nodig voor verbranding

Nodig voor groei, ontwikkeling en herstel bij schade, om nieuwe cellen en weefsels te maken

Is kaas plantaardig of dierlijk?

1. plantaardig voedingsmiddel
2. dierlijk voedingsmiddel

Wat is een goede eigenschap van voedingsvezels?

1. Ze helpen infectieziekten tegengaan.
2. Ze voorkomen verstopping.
3. Ze helpen bij de bloedstolling.
4. Ze verbeteren de nierwerking.

Zet de voedingsmiddelen op de juiste voedingsstoffen.

Herhaling 2.1

Brandstoffen

koolhydraten en vetten

Bouwstoffen

eiwitten en water

Beschermstoffen

vitaminen en mineralen

Welke voedingsstoffen zijn brandstoffen?

1. alle voedingsstoffen
2. koolhydraten, eiwitten en vetten
3. vitaminen, mineralen en water
4. alleen koolhydraten en vetten

Eiwitten zijn:

1. reserve stoffen
2. bouwstoffen

Koolhydraten zijn:

1. brandstoffen
2. beschermende stoffen

Welke voedingsstoffen moeten worden verteerd zodat de verteringsproducten in het lichaam kunnen worden opgenomen?

1. alle voedingsstoffen
2. koolhydraten, eiwitten, vetten
3. mineralen
4. mineralen vitamines en water

Koolhydraten zijn
(kies het meest volledige juiste antwoord)

1. bouwstoffen
2. zowel bouwstof als brandstof
3. beschermende stof
4. brandstof, bouwstof en reserve stof

Wat zijn mineralen
en welke functie hebben ze?

1. Zouten, beschermende functie
2. Vitaminen, ze zijn bouwstoffen
3. Stenen, het zijn reserve stoffen
4. Suikers, ze leveren energie

Welke twee functies heeft vet hoofdzakelijk?

1. Brandstof en reservestof
2. Bouwstof en beschermende stof
3. Beschermende stof en brandstof
4. Reservestof en bouwstof

De functie van bouwstoffen is het leveren van energie.

1. juist
2. onjuist

Energie wordt in je lichaam o.a gebruikt voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur.

1. juist
2. onjuist

Mineralen zijn een voorbeeld van bouwstoffen. Wat is een mineraal dat een bouwstof is van botten?

1. Zout
2. Kalk
3. Suiker
4. Eiwit

Wat is de voornaamste bouwstof
van spieren?

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Koolhydraten
4. Mineralen

Wat is de functie van suikers?

1. Bouwstof
2. Reservestof
3. Brandstof
4. Alle drie de opties

Water, mineralen en vitaminen kunnen direct in het lichaam worden opgenomen. Verteren is niet nodig.

1. waar
2. nietwaar

Wanneer een voedingsstof voornamelijk dient als brandstof dan is dit een ....?

1. Bouwstof
2. Energierijke Stof
3. Een beschermende stof
4. Een vitamine of mineraal

Wat is een voorbeeld van een voedingsmiddel

1. Vet
2. koolhydraten
3. Boter
4. eiwit

De functie die helpt met het aanmaken van nieuwe cellen en weefsels

1. Reservestoffen
2. Bouwstoffen
3. Brandstoffen
4. Beschermende stoffen

Wat voor functies hebben vezels?

1. Het vullen van de maag
2. Het bevat veel energie en daardoor kunnen we goed bewegen
3. verzadigd gevoel geven en werking van darmen stimuleren

"Voedingsstoffen zijn de bruikbare bestanddelen van je voedingsmiddelen." Voorbeelden van voedingsstoffen zijn dus:

1. appels, komkommers, sla
2. hamlapjes, kippenbouten, eieren
3. meel, suiker, melk
4. koolhydraten, eiwitten, vetten

Welke voedingsmiddelen bevatten veel eiwitten?

1. pasta, brood en bonen
2. zalmfilet, bonen en vlees
3. olijfolie, boter en noten
4. tomaten, komkommer en zalmfilet

Welke voedingsmiddelen bevatten veel koolhydraten?

1. pasta, brood en bonen
2. zalmfilet, bonen en vlees
3. olijfolie, boter en noten
4. tomaten, komkommer en zalmfilet

Welke voedingsmiddelen bevatten veel vetten?

1. pasta, brood en bonen
2. zalmfilet, bonen en vlees
3. olijfolie, boter en noten
4. tomaten, komkommer en zalmfilet

Welke voedingsmiddelen bevatten veel vitamines?

1. pasta, brood en bonen
2. zalmfilet, bonen en vlees
3. olijfolie, boter en noten
4. tomaten, komkommer en zalmfilet

Vetten hebben een functie als

1. bouwstof
2. bouwstof en brandstof
3. bouwstof, beschermende stof en reservestof
4. bouwstof, brandstof en reservestof

Water heeft een functie als

1. bouwstof
2. bouwstof en brandstof
3. bouwstof, beschermende stof en reservestof
4. bouwstof, brandstof en reservestof

Wat weet je van het verteringsstelsel?

2.2 Het verteringsstelsel

Leerdoelen:

• Ik kan vertellen wat het verschil is tussen vertering, mechanische vertering en chemische vertering.

• Ik kan uitleggen wat een enzym is en hoe een enzym werkt aan de hand van het sleutel-slot principe. 

• Ik kan aan de hand van een schema beschrijven hoe de darmperistaltiek werkt. 

Vertering

• Verteringsstelsel 
• Darmkanaal 

• Direct opnemen: glucose, water, vitaminen en mineralen. 

• Niet direct opnemen: eiwitten, koolhydraten en vetten. 

Kauwen

(Mechanische vertering)

Verteringssappen

(Chemische vertering)

Mechanische vertering

Verteringssappen

Verteringsklieren:

• Speekselklieren 
• Maagsapklieren 
• Lever
• Alvleesklier
• Darmsapklieren

Scheikundige reacties met enzymen: stoffen worden omgezet in andere stoffen, die wel wel kunnen opnemen.

Sleutel slot principe

Een enzym past bij een specifieke voedingsstof, de voedingsstof wordt afgebroken maar belangrijk: Het enzym kan weer worden hergebruikt.

Darmperistaltiek

    Schema darmperistaltiek

1. Lengtespieren ontspannen; kringspieren trekken samen.
2. Darmkanaal wordt nauwer en duwt voedsel vooruit.
3. Lengtespieren trekken samen; kringspieren ontspannen.

Welke stof kan zo zonder vertering in het bloed worden opgenomen?

1. Mineralen
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Koolhydraten

Wat doen enzymen?

1. Enzymen verbranden voedingsstoffen
2. Enzymen maken voedingsstoffen kleiner
3. Enzymen bevatten verteringssappen
4. Enzymen nemen voedingstoffen op in het bloed

Wat is geen functie van darmperistaltiek?

1. Voedselbrij kneden
2. Voedselbrij mengen
3. Voedselbrij voortduwen
4. Voedselbrij filteren

Zelfstandig werken

15 minuten zelfstandig werken in stilte.

Huiswerk: 

Maak van basisstof 1 en 2 alle opdrachten en de samenhang

Leerdoel 1: Ik kan vertellen wat het verschil is tussen vertering, mechanische vertering en chemische vertering.

Vertering: 

Mechanische vertering: 

Chemische vertering: 

• Grote voedingsstoffen worden afgebroken tot kleinere verteringsproducten die door de darmwand heen in het bloed kunnen worden opgenomen.

• Voedsel in kleine stukjes verdelen door te kauwen.

• Voedingsstoffen omzetten met behulp van verteringssappen.

Leerdoel 2: Ik kan uitleggen wat een enzym is en hoe een enzym werkt aan de hand van het sleutel-slot principe. 

Enzymen: 

• Stoffen die scheikundige processen versnellen; enzymen in verteringssappen helpen om voedingsstoffen af te breken. 

Leerdoel 3: Ik kan de delen en functies van het gebit benoemen bij het zien van een afbeelding.

Leerdoel 4: Ik kan aan de hand van een schema beschrijven hoe de darmperistaltiek werkt. 

1. Lengtespieren ontspannen; kringspieren trekken samen.
2. Darmkanaal wordt nauwer en duwt voedsel vooruit.
3. Lengtespieren trekken samen; kringspieren ontspannen.

Zelfstandig werken

5 minuten zelfstandig werken in stilte.

Huiswerk: 

Maak van basisstof 2 opdracht 1 t/m 10. Opdracht 4 niet.

Afsluiting

Leerdoelen: 

• Ik kan vertellen wat het verschil is tussen vertering, mechanische vertering en chemische vertering.
• Ik kan uitleggen wat een enzym is en hoe een enzym werkt aan de hand van het sleutel-slot principe. 
• Ik kan de delen en functies van het gebit benoemen bij het zien van een afbeelding.
• Ik kan aan de hand van een schema beschrijven hoe de darmperistaltiek werkt. 

Volgende les: Basisstof 3 'De organen voor vertering' 

Zelfstandig werken

5 minuten zelfstandig werken in stilte.

Huiswerk: 

Maak van basisstof 2 opdrachten 5 t/m 10

maak de oefentoetsen

LAAT JE SCORE ZIEN (deze registreer ik)

Regeling: https://biologiepagina.nl/Toetsenbb/Regeling/regelingzenuwhormoon.htm

Zintuigen: https://biologiepagina.nl/Toetsenbb/Regeling/regelingoog.htm