§1.3 Arbeiders gaan samenwerken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Mobiel in de tas

Tas op de grond

Laptop en boek op je bureau

Log in op LessonUp

§1.3 Arbeiders gaan samenwerken

...kan ik uitleggen hoe de arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

...kan ik uitleggen wat het socialisme inhoudt

...kan ik met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Aan het einde van de les...

Huiswerkcontrole + bespreken

Begrippen-minitoets

Herhaling

Klassikale uitleg

Opdrachten maken

Doen

BESPREKEN:

OPDRACHTEN 2A, 4A/B, 6, 7, 8

HUISWERK

TERUGKIJKEN

De industrialisatie zorgde voor verandering op economisch gebied:

• Mijnbouw en metaalindustrie werd belangrijk
• Huisnijverheid en kleine werkplaatsen van ambachtslieden verdwenen
• Boeren waren niet langer baas op hun boerderij, maar werkten op vaste tijden in de fabriek
• Met machines kon je in dezelfde tijd veel meer maken
• Het bezit van geld werd belangrijk.

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

§1.1

De industriële revolutie

B

De eerste fabrieken in Nederland

• Eerste fabrieken in Engeland (1750)
• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860
  
• Twente: veel huisnijverheid

• Het landschap veranderde sterk
• Bij mijnen en fabrieken ontstonden nieuwe steden
• Een nieuwe groep in de samenleving: arbeiders
• Het milieu raakt vervuild

• Alle veranderingen bij elkaar noemen we industriële revolutie
• Vanaf 1800 dus moderne tijd

§1.1

De industriële revolutie

C

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt vier gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn

Begrippen:

• arbeiders
• industriële revolutie
• moderne tijd

Slechte werkomstandigheden

Werkomstandigheden:

• Lange dagen
• Nachtdiensten
• Lage lonen
• Hele gezin moest werken
• Werk was gevaarlijk en ongezond
• Ziek? Je verdiende niets
• Je kon zomaar ontslagen worden
• Ging je klagen, dan werd je ontslagen

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

Woonomstandigheden:

• Huizen lagen dicht bij fabrieken
• Vuile rook
• Kleine huizen
• Geen stromend water
• Geen riolering
• Slechte hygiëne, veel ziektes
• Door geldgebrek konden kinderen niet naar school

Gegoede burgerij = groep mensen met veel geld en bezittingen, zoals fabriekseigenaren, advocaten, bankiers

• Grote huizen met tuinen
• Huizen hadden eigen wc
• Gezond voedsel en drinkwater

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

Onder de gegoede burgerij de middenklasse

• Winkeliers
• Onderwijzers
• Kantoorpersoneel

Regering bestond uit liberalen, die veranderden niks aan de leefomstandigheden van de arbeiders.

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt twee belangrijke ideeën noemen die liberalen in de 19e eeuw hadden op het gebied van bestuur en economie

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

Belangrijke punten liberalisme:

• Regering zo min mogelijk bemoeien met economie
• Regering moest zich niet bemoeien met leven van de burgers
• Alle burgers zelfde grondrechten: vrijheid van meningsuiting/godsdienst
• Kiesrecht? Alleen voor de rijken 

IETS NIEUWS LEREN

staken

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

Begrippen:

• liefdadigheid
• vakbonden

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kunt met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Begrippen:

• sociale wetten

Arbeiders en armen werden door de staat niet geholpen.

Door wie wel?

• Familie
• Kerk
• Liefdadigheid van de rijken

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

Begrippen:

• liefdadigheid
• vakbonden

Een vrouw zamelt geld in
voor een goed doel

Eind 19e eeuw richten arbeiders vakbonden op.

Zij strijden voor:

• hoger loon
• kortere werktijd
• afschaffing kinderarbeid

Dit deden zij door:

• Stakingen organiseren
• Doel: fabrieksbazen dwingen om lonen te verhogen en werkomstandigheden te verbeteren

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Welke zin(nen) zijn waar?

Werkomstandigheden fabriek waren beter dan in de landbouw

Arbeiders richtten na 1850 vakbonden op

De vakbonden onderhandelden met de regering over hun loon. 

Wie werd in de 19e eeuw waarschijnlijk geholpen door liefdadigheid?

1. Een arbeider zonder werk
2. Een eigenaar van een textielfabriek
3. Een man van een liberale politieke partij
4. Een vrouw uit de gegoede burgerij

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht.

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Liberalisme

Socialisme

Arbeiders moeten worden beschermd. 

Alle burgers moeten kunnen stemmen. 

Fabriekseigenaren mogen alle winst krijgen van de fabriek. 

Het verschil tussen arm en rijk zal gaan leiden tot een opstand. 

Vrijheid is goed voor de economie. 

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

• Ongevallenwet
• Kinderwetje van Van Houten
• Leerplichtwet

§1.3

Arbeiders gaan samenwerken

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kun met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Begrippen:

• sociale wetten

Welke wetten hebben ervoor gezorgd dat er meer kinderen naar school gingen?

Invoering van Algemeen Kiesrecht

Leerplichtwet

Ongevallenwet

Woningwet

Kinderwetje van Van Houten

AAN DE SLAG!

Wat?	§1.3 Opdracht 1 t/m 11
Waarom?	Omdat je moet weten hoe de arbeiders probeerden een beter leven te krijgen
Hoe?	Lees de teksten, maar de vragen
Hulp?	Rood: stilte, geen vragen Oranje: stilte, je mag vragen stellen Groen: zachtjes overleggen
Klaar?	§1.5 Lezen uitleg blz 51 Maken opdracht 6 t/m 10

Heb je het gesnapt?

...kan ik uitleggen hoe de arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

...kan ik uitleggen wat het socialisme inhoudt

...kan ik met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Aan het einde van de les...

Geef een voorbeeld van een sociale wet

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Geef je inzet tijdens deze les een cijfer

110

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Maak thuis §1.3 af

Leren begrippen §1.1+1.2+1.3
Tijdens de volgende les moet je ze kunnen uitleggen

Opruimen!!

Zorg ervoor dat alle tafels weer netjes staan

Zorg ervoor dat iedereen netjes zit

Als de bel gaat, bepaalt de docent wie er mag gaan. Je verlaat dan rustig het lokaal