hoofdstuk 1 burgers en stoommachines samenvatting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

geschiedenis 2 mavo/havo

samenvatting  paragraaf 1/2/3

1.1 De Industriële revolutie

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

Leerdoel:

• Je kunt vijf gevolgen noemen van de industrialisatie op economisch gebied

Begrippen:

• huisnijverheid
• fabrieken
• industrialisatie
• kapitalisme

B

oorzaken van de industrialisatie

Leerdoel:

• je kunt de drie oorzaken van de industrialisatie in groot Brittannië noemen en een beschrijving geven hoe de industrialisatie in Nederland begon

Begrippen:

• geen begrippen

C

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt vier gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn

Begrippen:

• arbeiders
• industriële revolutie
• moderne tijd

Voor de tijd van fabrieken:

• Zomer: werken op platteland
• Winter: geld bijverdienen met huisnijverheid: het thuis produceren van producten
• Voor handelaren producten maken

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

Leerdoel:

• Je kunt 5 gevolgen noemen van de industrialisatie op economisch gebied

Begrippen:

• huisnijverheid
• fabrieken
• industrialisatie

Komst fabrieken zorgde voor verandering:

In veel gebieden nam de landbouw en huisnijverheid af. Het aantal fabrieken groeide juist.

Dit noem je industrialisatie

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

De industrialisatie zorgde voor verandering op economisch gebied:

• Mijnbouw en metaalindustrie werd belangrijk
• Huisnijverheid en kleine werkplaatsen van ambachtslieden verdwenen
• Boeren waren niet langer baas op hun boerderij, maar werkten op vaste tijden in de fabriek
• Met machines kon je in dezelfde tijd veel meer maken
• Het bezit van geld werd belangrijk. Nieuwe economische manier van denken: kapitalisme; zo min mogelijk regels om zoveel mogelijk geld te verdienen

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

• Eerste fabrieken in Groot-Brittannië (GB) 1750: 3 oorzaken

§1.1

De industriële revolutie

B

De eerste fabrieken in Nederland

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe en wanneer de industrialisatie van Groot-Brittannië en Nederland begon

Begrippen:

• geen begrippen

1. bevolking groeit: vernieuwingen in landbouw, betere hygiëne

2. vraag naar kleding groeit

3. fabrieken kunnen deze vraag wél aan

katoen uit de plantages in Amerika

steenkool en ijzererts uit eigen grond

§1.1

De industriële revolutie

B

oorzaken van de industrialisatie

• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860

100 jaar later!!!

§1.1

De industriële revolutie

B

oorzaken van de industrialisatie

• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860

Twente

Er was al veel huisnijverheid in Twente

Er woonden mensen die voor weinig geld veel wilden doen

voor deze industrialisatie waren kanalen en spoorlijnen nodig. voor aanvoer van grondstoffen en afvoeren van producten.

rond 1900: eerste steenkoolmijnen in zuid Limburg open

1. mensen trokken van platteland naar de de mijnen en fabrieken op zoek naar werk. Bij mijnen en fabrieken . ontstonden nieuwe steden:  verstedelijking
2. Een nieuwe groep in de samenleving: arbeiders
3. landschap veranderde: er komen fabrieken/ spoorwegen en kanalen werden aangelegd.
4. Het milieu raakt vervuild

• Alle veranderingen bij elkaar noemen we industriële revolutie
• Vanaf 1800 dus moderne tijd

§1.1

De industriële revolutie

c

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt 4 gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn

Begrippen:

• verstedelijking

• arbeiders
• industriële revolutie
• moderne tijd

 §1.2 Leven in een industriestad

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt twee belangrijke ideeën noemen die liberalen in de 19e eeuw hadden op het gebied van bestuur en economie

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

Werkomstandigheden:

• Lange dagen
• Nachtdiensten
• Lage lonen
• Hele gezin moest werken
• Werk was gevaarlijk en ongezond
• Ziek? Je verdiende niets
• Je kon zomaar ontslagen worden
• Ging je klagen, dan werd je ontslagen

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

Woonomstandigheden:

• Huizen lagen dicht bij fabrieken
• Vuile rook
• Kleine huizen
• Geen stromend water
• Geen riolering
• Slechte hygiëne, veel ziektes
• Door geldgebrek konden kinderen niet naar school

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Arbeiderswoningen in Amsterdam. 1 gezin per kamer!

Gegoede burgerij = groep mensen met veel geld en bezittingen, zoals fabriekseigenaren, advocaten, bankiers

• Grote huizen met tuinen
• Huizen hadden eigen wc
• Gezond voedsel en drinkwater

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leefomstandigheden gegoede burgerij en middenklasse:

• Kinderen gingen naar school
• Buiten spelen
• Vrouwen gegoede burgerij werkten niet
• Kinderen opvoeden
• Personeel aan het werk zetten

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Onder de gegoede burgerij stond de middenklasse

• Winkeliers
• Onderwijzers
• Kantoorpersoneel

Kortom: beroep waar je een opleiding voor moet volgen / eigen bedrijf hebben. 

Waren minder rijk dan gegoede burgerij

Regering bestond uit liberalen, die veranderden niks aan de leefomstandigheden van de arbeiders.

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt twee belangrijke ideeën noemen die liberalen in de 19e eeuw hadden op het gebied van bestuur en economie

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Belangrijke punten liberalisme:

• Regering zo min mogelijk bemoeien met economie
• Regering moest zich niet bemoeien met leven van de burgers
• Alle burgers zelfde grondrechten: vrijheid van meningsuiting/godsdienst
• Kiesrecht? Alleen voor de rijken 

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

Begrippen:

• sociale kwestie
• liefdadigheid
• vakbonden

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kunt met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Begrippen:

• sociale wetten

sociale kwestie: De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.

Eind 19e eeuw. Vooral in de steden. je kon niet meer om de kwestie (probleem) heen

Arbeiders en armen werden door de staat niet geholpen.

Door wie wel?

• Familie
• Kerk
• Liefdadigheid van de rijken

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren

Begrippen:

• sociale kwestie
• liefdadigheid
• vakbonden

Een vrouw zamelt geld in
voor een goed doel

Eind 19e eeuw richten arbeiders vakbonden op.

Zij strijden voor:

• hoger loon
• kortere werktijd
• afschaffing kinderarbeid

Dit deden zij door:

• Stakingen organiseren
• Doel: fabrieksbazen dwingen om lonen te verhogen en werkomstandigheden te verbeteren

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe arbeiders en de gegoede burgerij probeerden de situatie van de arbeiders te verbeteren.

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

sommigen wilden met geweld het bezit afpakken (communisten)

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht.

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen door welke twee ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen door welke twee ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

dit is eigenlijk gek, waarom?

• Ongevallenwet
• Kinderwetje van Van Houten
• Leerplichtwet
• woningwet

§3

Arbeiders gaan samenwerken

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kun met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

Begrippen:

• sociale wetten