1.5 Gewone celdeling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Start van de les

- Rustige binnenkomst, direct naar je eigen tafeltje (klasopstelling).

- Check bij jezelf: jas/pet/kauwgom?

- Tablet blijft in de tas. Werkspullen pak je voor je.

- Zachtjes overleg tot timer is afgelopen. Lesstart -> aandacht naar voren.

- leesmoment (lezen theorie uit je lesboek).

Lezen basisstof 5 + basisstoffen naar keuze.

1.5 Gewone celdeling

Wat weet je al?

Vorige les hebben we het gehad over chromosomen...

Waaruit zijn chromosomen opgebouwd?

1. Geen van deze
2. Alleen eiwit
3. DNA en eiwit
4. Alleen DNA

Wat is de functie van DNA?

1. Het regelt celdeling.
2. Het bevat erfelijke informatie en eigenschappen.
3. Het maakt chromosomen zichtbaar.
4. Het kleurt je ogen.

Wat is het totale aantal chromosomen in een lichaamscel van een mens?

1. 64
2. 92
3. 23
4. 46

Hoeveel chromosomenparen bevat elke celkern van een mens?

1. 30
2. 23
3. 12
4. 46

tablets omdraaien

Lesdoel

Ik kan beschrijven hoe een gewone celdeling (=mitose) verloopt en wat het doel hiervan is.

Gewone celdeling= mitose

Doel is nieuwe cellen maken voor: 

• Groei
• Herstel
• vervanging

Hoeveel cellen worden er in het lichaam dagelijks vervangen door nieuwe cellen?

1. 300
2. 3000
3. 3 miljoen
4. 300 miljard

Hoe oud is je lever gemiddeld?

1. Zo oud als je zelf bent
2. 6 maanden
3. 3 jaar
4. 10 jaar

De Israëlische studie berekende dat je lichaam ongeveer elke 80 dagen het totale aantal cellen produceert dat in je lijf aanwezig is.

Ook je lever blijft zich je hele leven lang vernieuwen. Uit onderzoek van de Technische Universität Dresden in 2022 blijkt dat je lever gemiddeld drie jaar oud is.

Na hoeveel tijd heeft je lichaam het totaal aantal cellen vervangen dat je lichaam uit bestaat, namelijk 30 biljoen cellen?

1. 80 dagen
2. 6 maanden
3. 3 jaar
4. 75 jaar

tablets omdraaien

Celdeling

Nieuwe cellen ontstaan door celdeling. Daarbij deelt een cel zich in tweeën. 

Nieuwe lichaamscellen ontstaan in 3 fasen:

• 1 Kerndeling: de celkern deel zich in tweeën.
• 2 Celdeling: het cytoplasma deelt zich in tweeën. Er ontstaan 2 cellen met een eigen celmembraan.
• 3 Plasmagroei: de gedeelde cellen vormen extra cytoplasma

Hier zie je dit proces 2x gebeuren.

= 1 moedercel: cel die deelt.

= 2 dochtercellen: cellen die ontstaan.

In detail

Wat gebeurt er nou precies bij gewone celdeling (mitose)? 

• Stap 1: Kopiëren
• Stap 2: Spiraliseren
• Stap 3: Kerndeling
• Stap 4: Celdeling
• Stap 5: Plasmagroei

Dat nemen we per stap met je door...

Dat ziet er schematisch zo uit.

Stap 1: Kopiëren

• Elk chromosoom kopieert zichzelf.

• De beide DNA-ketens zitten op één plaats nog aan 

elkaar vast.

•  We noemen het daarom nog 1 chromosoom, 

maar het heeft nu twee dezelfde DNA-ketens.

Stap 2: Spiraliseren

• De DNA-ketens van de chromosomen rollen zich

op in een spiraal.

• Hierdoor worden de chromosomen 

Korter en dikker.

• De chromosomen worden daardoor

zichtbaar onder een microscoop.

Stap 3: Kerndeling

• De twee DNA-ketens (de kopieën van stap 1) van alle 46 chromosomen gaan uit elkaar.

• Het ene punt waarop ze aan elkaar zitten, 

laat los.

• Elke dochtercel krijgt straks één DNA-keten 

van elk chromosoom.

• Elke dochtercel bevat daardoor dezelfde informatie.

Stap 4: Celdeling

• Tussen de kernen van beide dochtercellen ontstaan twee celmembranen.
• Daardoor wordt het cytoplasma 

van beide cellen gescheiden. 

• Er zijn nu twee dochtercellen ontstaan.
• De moedercel bestaat niet meer, die 

heeft zich in tweeën gedeeld.

Stap 5: Plasmagroei

• De nieuwe cellen vormen extra cytoplasma 
  

en worden groter.

• Ze zijn nu even groot als de moedercel was 

(die niet meer bestaat).

Overzicht

Kun jij de 5 stappen in de juiste volgorde noemen? Tip: probeer (in je hoofd) bij elke stap te bedenken wat er gebeurt. Check jezelf daarna bij de betreffende slide.

Advies

Dit is best pittige stof. Het kan geen kwaad om even wat tijd te investeren in het kijken van het volgende uitlegfilmpje.

Aan de slag!

t/m basisstof 5

De normale opdrachten maken en nakijken in je werkboek

Experts

plus-opdrachten

Klaar

Zie weektaken. Volgende stap = B6 lezen, maken en nakijken.

Quiztime

Quizlet