Non verbale communicatie

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Basis communicatie

Boom Boek Communicatie en gedrag

Thema 1

Doel 

Je bent bekend met de basisbegrippen m.b.t. communicatie

Wat is communiceren

Het overdragen van informatie aan anderen.

Communicatie gaat volgens een bepaald proces; het communicatieproces

Ruis

Ruis is een probleem dat ontstaat tijdens de communicatie. Het ontstaat als de boodschap die je zendt aan de ontvanger wordt vervormd en daardoor anders aankomt bij de ontvanger dan dat je bedoelde.

Ruis zorgt er dus voor dat jouw boodschap niet goed overkomt.

interne en externe ruis

Interne ruis is ruis die in de boodschap zelf zit. De zender kan bijvoorbeeld niet goed uit zijn woorden komen of de ontvanger denkt net even aan iets anders en is daardoor afgeleid.

Externe ruis is een verstoring van de communicatie door factoren die zich buiten het communicatieproces bevinden. Denk bijvoorbeeld aan een smartphone die onverwacht afgaat tijdens een gesprek of binnenkomende WhatsApp-berichten die iemand toch snel even leest.

We doen de zin....

referentiekader

Niet alleen ruis zorgt voor communicatieproblemen. Verschillende referentiekaders zorgen vaak ook voor problemen.

Het referentiekader is het geheel van waarden en normen, overtuigingen en verwachtingen die de zender en de ontvanger hebben.

Het referentiekader wordt gevormd door datgene wat je in je leven hebt meegemaakt.

Je referentiekader is bepalend voor de manier van coderen en decoderen.

meerzijdige communicatie

Als je tijdens het communiceren zowel zender als ontvanger bent – bij een gesprek of discussie

eenzijdige communicatie

Als je alleen zender of alleen ontvanger bent van de boodschap

Non verbale communicatie 

Het opmerken van bijzonder gedrag is binnen je beroep een belangrijke vaardigheid. Je signaleert en speelt in op hetgeen wat je ziet. Hetgeen je ziet is een onderdeel van non-verbale communicatie. 

Doel 

• De student herkent non-verbale signalen bij de ander 
• De student kan betekenis geven aan non-verbale signalen 

Waar denk je aan bij non-verbale communicatie?

Non-verbale communicatie 

Communicatie zonder woorden, denk aan: 

Gebaren

Gezichtsuitdrukking

Aanraking

Lichaamshouding 

Op de volgende dia zie je een filmpje. Let op: afspelen zonder geluid.

Waar denk je dat het filmpje over gaat? Wat zie je aan het gezicht van de voetballer? Wat straalt hij uit?

Aan het einde van de les bekijken we het filmpje nogmaals maar dan met geluid. Klopte je aanname?

Vijf communicatiecategorieën 

1. peri-verbaal - Tijd en ruimte hebben invloed op je gedrag
2. para-verbaal - Toon, intonatie en spreektempo
3. infra-verbaal - Zaken die onbewust een rol spelen geuren en kleuren
4. supra-verbaal- Boodschap ie je overbrengt door je uiterlijk
5. pre-verbaal - communiceren met lichaamstaal

Peri-verbaal = tijd en ruimte hebben invloed op gedrag (lift - open ruimte is ander gedrag)
Para-verbaal = hoe je iets zegt (toon/ boodschap gelijk aan elkaar)

Infra-verbaal = zaken die onbewust een rol spelen (geuren en kleuren) 

Supra-verbaal = uiterlijk 

Pre-verbaal = lichaamstaal 

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

infra verbaal

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

supra verbaal 

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

pre-verbaal 

Ingaan op verschillende mimiek en interpretatie hiervan. 

Je communiceert altijd, vaak onbewust. 

Verbale communicatie en non-verbale communicatie vullen elkaar aan 

De taal van het lichaam is een belangrijk onderdeel van persoonlijke communicatie tussen jou en de cliënt 

Een onderzoek van de University of California uit 2017 vond 27 categorieën menselijke emoties in video's

rust

verwarring

hunkering

afschuw

empathische pijn

vervoering

afgunst

opwinding

vrees

verschrikking

interesse

vreugde

nostalgie

romantiek

droefenis

tevredenheid

seksuele opwinding

sympathie

triomf

basis emoties

 Liefde, Vreugde, Verbazing, Verdriet, Angst, Afkeer, Boosheid en Schaamte & Schuld.

Je werkt als begeleidster op een dagbesteding. Jasmijn is een van de cliënten. Normaal gesproken is Jasmijn een vrolijk en zeer aanwezige cliënt. Vandaag komt ze echter heel stil binnen en gaat rustig aan een tafeltje zitten.
Wat signaleer je? Welke actie onderneem je?

Non-verbale communicatie: stil, rustig zitten. 

Interpretatie = er is wat aan de hand

Actie = gesprek aangaan

Je werkt in de gehandicaptenzorg. Vandaag begeleid je Joke. Je helpt haar bij het wassen en aankleden. Tijdens het wassen valt je op dat ze kortademig is, ze lijkt benauwd te zijn. Wat doe je?

non verbale communicatie: kortademig 

Actie: 

Vragen ( & doorvragen)

Bespreken collega

Huisarts 

Casus 

Tina werkt als zorghulp in verpleeghuis Jaffa. Ze doet dit werk nu al weer drie jaar. Ze is in het verpleeghuis blijven werken nadat ze daar haar stage voor de opleiding medewerker maatschappelijke zorg heeft gedaan. Tina werkt op de afdeling langdurige zorg. Veel van de cliënten op de afdeling van Tina zijn volledig afhankelijk van de zorg die hun wordt geboden. Tina is vanochtend bezig met de persoonlijke verzorging van een cliënt. Mevrouw de Beers is pas opgenomen. Zij heeft een beroerte (CVA) gehad en moet op de douchebrancard worden gewassen.

Mevrouw de Beers kan door haar beroerte niet meer praten en haar wensen duidelijk maken.

Wanneer Tina samen met de stagiaire mevrouw de Beers op de brancard heeft geplaatst en met het wassen is begonnen begint mevrouw heel hard te krijsen. Het is Tina wel duidelijk dat mevrouw het niet prettig vindt dat zij wordt gewassen. Tina ziet echter ook dat er al behoorlijk wat vuil is vastgekoekt. In het haar van mevrouw zitten ook al wat vieze slierten waarin duidelijk resten van eten hebben gezeten. Tina twijfelt wat ze zal doen. Ze weet dat haar collega de vorige keer ook het probleem had. Deze heeft het wassen toen maar zonder te douchen gedaan.

De stagiaire van Tina kijkt ook erg verschrikt bij het doordringende gekrijs van mevrouw de Beers. Een collega komt ook al binnen om te kijken of er soms problemen zijn.

Iedereen is nog geschrokken van het bericht in de krant dat er pas in een ander verpleeghuis een cliënt ernstig is verbrand tijden het douchen.

Vragen: 

1. Welke non-verbale signalen lees je terug? 
2. Hoe interpreteer je de signalen? 
3. Welke actie ga je uitzetten?