Basisstof 3 Het ontstaan van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het ontstaan van gedrag

Basistof 3

Het ontstaan van gedrag

Gedrag heeft verschillende vormen en functies.

Welke handeling een dier uitvoert hangt af van de interactie van dat dier met zijn omgeving.

Verschillende factoren spelen hierbij een rol: Aangeleerd gedrag, erfelijk gedrag, anatomie en fysiologie.

Dieren ontvangen de hele dag door prikkels uit het inwendige en uitwendige milieu. Een reactie op deze prikkel kan aangeboren of aangeleerd zijn of zelf geheel nieuw. 

Schema van factoren die een rol spelen bij het ontstaan van gedrag.

Prikkels en motivatie

Prikkels kunnen intern of extern zijn.

Interne prikkels zijn afkomstig van sensoren die registreren of normwaarden overschreden worden. Bijvoorbeeld een te hoge lichaamtemperatuur of een te lage glucosespiegel in het bloed.

Externe prikkels zijn prikkels van buiten het lichaam zoals een hard geluid of een aai over je bol.

Hoe je reageert op deze prikkels hang af van de motivatie die je op dat moment ervaart.

Prikkels en motivatie

Motivatie is je bereidheid om bepaalde handelingen uit te voeren.

Als je geen honger hebt dan is je motivatie om een spruitje te eten niet zo hoog. Als je wel honger hebt dan kan je wel een heel bord spruiten op. Je motivatie om spruiten te eten wordt dus beïnvloed door je fysiologische toestand.

Dit betekent dus ook dat iets wat je heel erg lekker vindt er altijd wel in gaat, zoals een ijsje bijvoorbeeld.

De sterkte van de externe en inwendige prikkels bepaald dus hoe veel motivatie je hebt voor een  handeling.

Periodieke invloeden

Bepaalde handelingen komen alleen maar voor tijdens een bepaalde periode in het leven van een organisme, dit zijn periodieke invloeden.

Het slaap-waak-ritme is hier een voorbeeld van. Naarmate er minder licht is worden we moe en raken we gemotiveerd om te gaan slapen. Licht beïnvloed de hoeveelheid melatonine, een hormoon wat bijdraagt aan de slaap.

Andere voorbeelden zijn daglengte en/of temperatuur. Deze factoren zijn van invloed op de hormoonconcentratie/voortplantingsdrift van onder andere vogels en amfibiën.

Sleutelprikkels

Een sleutelprikkel is een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het tot stand komen van bepaald gedrag.

Bij meeuwenjongen is dit de rode vlek onder de slavel van de ouder. Zonder deze rode vlek pikken de jongen veel minder vaak naar de snavel. Jongen pikken ook naar een zwarte vlek maar dit doen zij minder vaak dan waneer de vlek rood is.

Supranormale prikkel

Een supranormale prikkel is een versterkte sleutelprikkel. Deze is vaak kunstmatig en roept, omdat hij versterkt is, ook sterker gedrag op.

Een voorbeeld hiervan is een rode snavel bij meeuwen. De rode kleur is kunstmatig aangebracht en lokt veel meer pikreacties uit dan de sleutelprikkel (rode vlek).

Sleutelprikkels en de mens

De mens is ook gevoelig voor sleutelprikkels. Het kinderschema van Lorentz is hier een voorbeeld van. Het kinderschema omvat alle kenmerken van een baby welke verzorgingsgedrag uitlokken. 

Bij poppen en knuffels wordt dit nog verder aangedikt wat een verzorgingsreactie nog verder uitlokt. 

Baby met een hoog schattigheidsgehalte (kinderschema Lorentz): rond gezicht, bolle wangen, hoog voorhoofd, grote ogen, wipneus, klein zuigmondje en mollige lichaamsvormen.

Een pop met de kenmerkende karakteristieken van het kinderschema van Lorentz, extra aangezet (nog grotere ogen, nog kleiner zuigmondje etc).

Reclame

Ook de reclamewereld maakt gebruik van deze sleutelprikkels om bij ons koopgedrag uit te lokken.

Reclame van Axe: Hoe meer sprayed hoe aantrekkelijker voor vrouwen je wordt

Fa douchegel: Je wordt een aantrekkelijke vrouw als je douched met Fa

Page: De puppy met een hoog schattigheidsgehalte inclusief aaibaarheidsfactor moet aangeven dat dit wcpapier heel zacht is. De puppy moet dit gedrag uitlokken.

Einde instructie

Dit is het einde van de instructie van basisstof 3.

Je gaat nu basisstof 3 lezen uit je leerwerkboek.

Als je dit gedaan hebt maak je de opdrachten t/m 10.