Hoofdletters en Komma's les 3

• Nederlands
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 4

Programma

Terugblik

Les + doel

Theorie

Quiz

Controle

Zelfstandig werken

Evaluatie

Wat hebben wij de vorige keer gedaan?

Wat weten wij daar nog van?

Wat gaan wij nu doen?

Lesdoelen

Aan het eind van deze les weet je wanneer je hoofdletters en komma's moet gebruiken.

Aan het eind van deze les kun je hoofdletters en komma's bijna altijd juist toepassen.

Hoofdletters en komma's

Wat weet ik allemaal nog van dit onderwerp?

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Wat is goed geschreven?

1. meneer Jansen
2. Meneer Jansen
3. meneer jansen

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berkmans
• Bert van den Brink

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - de Groot
2. Lisa De Vries - De Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

Regel 3: organisaties, merken, producten

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Apple
• Verenigde Naties

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

• iPhone

Wat is goed geschreven?

1. pepsi max
2. Pepsi Max
3. Pepsi max

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Eindhoven
• Amerikaanse president

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Als je met de windstreek een cultureel, economisch of politiek gebied bedoelt, schrijf je een hoofdletter.

• In het Nabije Oosten is de situatie erg gespannen.
• Arme landen krijgen steun van het Westen.

Wat is goed geschreven?

1. Westelijke zeestroom
2. westelijke zeestroom

Wat is goed geschreven?

1. amstellaan
2. Amstellaan

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Historische gebeurtenissen en feestdagen schrijf je met een hoofdletter.

• Koude Oorlog
• Vaderdag

Maar bij samenstellingen met feestdagen schrijf je geen hoofdletter:

• vaderdagontbijt

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Seizoenen, maanden en gewone dagen krijgen geen hoofdletter.

• zaterdag
• januari

Ook een historische periode krijgt geen hoofdletter.

• renaissance
• prehistorie

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Religieuze en culturele stromingen en woorden die daarvan zijn afgeleid krijgen geen hoofdletter.

• jodendom
• jood

Maar heilige begrippen die bij de stroming horen wel.

• God
• Bijbel

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Een woord dat is afgeleid van een heilig begrip krijgt geen hoofdletter.

• Hij ziet er goddelijk uit.
• Er ligt een bijbel op het nachtkastje.

• Je schrijft een komma om even te rusten in een zin.
• Tijdens het hardop lezen, stop je even bij de komma.
• Je gebruikt een komma in een opsomming.

• Ik eet graag: Salade, pizza, koekjes en stamp.
• Ik heb dat nog niet gedaan, omdat ik geen tijd had.

Komma,

• Voor een opsomming.
• Als aankondiging.

• Mijn lievelingsdieren zijn: Honden, papegaaien,  beren en tijgers.
• Ik heb een  nieuwtje: Ik ga verhuizen naar Oss!

Dubbele punt:

Op dit leesteken eindigt een gewone zin.

Als je iets roept of een bevel geeft, eindigt je zin op dit leesteken

Een vraagzin eindigt op dit leesteken.

In welke zin zijn hoofdletters en leestekens goed gebruikt?

1. Morgen ben ik jarig!
2. morgen ben ik jarig!
3. Morgen ben ik jarig?
4. Morgen ben ik, jarig.

Hoe schrijf ik deze zin goed?
mark en sanne gaan morgen naar berlijn

1. Mark en sanne gaan morgen naar Berlijn.
2. Mark en Sanne gaan morgen naar Berlijn.
3. Mark en Sanne gaan morgen naar berlijn.
4. mark en sanne gaan morgen naar Berlijn.

Bij welke opsomming zijn de leestekens goed gebruikt?

1. Mijn lievelingsdieren zijn hond, koala, cavia.
2. Mijn lievelingsdieren zijn: hond koala cavia.
3. Mijn lievelingsdieren zijn, hond: koala: cavia.
4. Mijn lievelingsdieren zijn: hond, koala, cavia.

In welke zin zijn hoofdletters en leestekens goed gebruikt?

1. ruim je Kamer op !
2. Ruim je Kamer op?
3. Ruim je kamer op!
4. ruim je kamer op.

Welke zin is goed geschreven?

1. Mijn lievelingsdier is een Hond.
2. Mijn lievelingsdier is een hond
3. Mijn lievelingsdier is een hond.
4. Mijn Lievelingsdier is een Hond?

Welke zin is juist?

1. Wat heb je daar Gezien.
2. Wat heb je daar gezien?
3. Wat heb je Daar gezien,
4. wat heb je daar gezien.

Wat hebben we gedaan?

Wat hebben we geleerd?

Is het lesdoel behaald?

Wat was mijn inbreng?

Wat leren wij de volgende keer?