Op 8 december 1941 verklaart Amerika de oorlog aan Japan. Daarop volgen de zwartste dagen van de oorlog en er is geen enkel zicht op een spoedige goede afloop. Toch gelooft Mondriaan in juni 1942 dat het goed zal komen. Hij begint dan aan een groot ruitvormig schilderij waaruit elke zwarte lijn is verdwenen. Een jaar later werkt hij nog steeds aan het doek, dat hij afwisselend ‘Victory-painting’, ‘Boogie Woogie painting’ of ‘Diamond’ noemt.
Hij wil dat het vrij en asymmetrisch wordt, zonder klassieke balans, zoals in veel van zijn oudere werk. Mondriaan zoekt naar een uitdrukking van het ritme van Amerika, een ritme dat in zijn ogen totaal verschilt van Europa en waarvan een glimp te horen is in de boogiewoogie. Het schilderij moet allerlei tegengestelde begrippen – die samenvallen met de metropool New York – in beeld brengen: chaos én orde, groot én klein, licht én donker, snel én langzaam, statisch én dynamisch, steeds anders én altijd hetzelfde, levendig én verheven.