17.4 Het belang van de nucleotidevolgorde 6V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 17.4 Het belang van de nucleotidevolgorde

Lesdoel

☐ Je weet hoe de nucleotidevolgorde van DNA wordt bepaald.

☐ Je weet welke typen mutaties er zijn en welke effecten ze hebben op een organisme.

☐ Je kunt uitleggen welke genen invloed hebben op de vorming van tumoren.

☐ Je kunt beschrijven hoe DNA in een lab kan worden aangepast.

Sequencing

Het bepalen van de nucelotidevolgorde van DNA.

Met PCR en gelelectroforese

Met PCR en capillairelectroforese

Sequencing

Met behulp van PCR in combinatie met 

ddNTP`s: nucleotiden met een H groep aan 

de 3` kant ipv een OH groep waardoor er geen 

nieuwe nucleotide aangezet kan worden. 

De ddNTP's zijn ook gekoppeld aan een kleurstof

Gelelectroforese

Capillair

electroforese

Oorzaken van mutaties

Toeval

Mutagenen (UV straling, radioactiviteit, roken, ....)

Soorten mutaties

Puntmutatie: verandering van één nucleotide

Chromosoommutatie: verandering in één chromosoom

Genoommutatie: verandering in het aantal chromosomen

Puntmutatie

= substitutie

= insertie 

= deletie 

Leesraamverschuiving - frameshift

Als gevolg van een insertie

of deletie wordt een totaal

ander eiwit gecodeerd.

Of er ontstaat op een andere

plek een start- of stopcodon.

Chromosoom

mutatie

Genoommutatie

Bijvoorbeeld een chromosoom teveel of te weinig.

Trisomie 21 (3x chromosoom 21) = syndroom van Down

Turner syndroom (1 X chromosoom ipv 2 = monosomie)

Of een dubbel aantal chrososomen (tetraploid), vooral bij planten.

Gevolgen van mutaties - plaats

Mutatie in een niet-coderend deel van het DNA => gevolgen nihil, behalve bij genregulatie-deel

Mutatie in coderend deel => gevolgen wisselend 

Bijvoorbeeld in intron/wiebelbase => geen gevolgen

Verandering van de aminozuurvolgorde => kleine tot zeer grote gevolgen

Gevolgen van mutaties - celtype

Mutatie in een inactief gen van een weefselcel => geen gevolgen

Mutatie in een stamcel => kleine tot grote gevolgen

Mutatie in een geslachtcel => kleine tot grote gevolgen

Verstoringen celcyclus

Tumorsuppressor genen: genen die de celdeling remmen of apoptose (gecontroleerde celdood) stimuleren (indien nodig).

Als er een mutatie in een dergelijk gen optreedt kan een tumor ontstaan.

Verstoringen celcyclus

Proto-oncogenen: genen die de celdeling stimuleren.

Als er een mutatie in een dergelijk gen optreedt waardoor het actiever wordt kan een tumor ontstaan.

Genetische modificatie

Het aanpassen van het DNA van een organisme heet genetische modificatie.

Als een organisme DNA van een ander organisme krijgt ingebouwd heet dit een transgeen organisme.

Genetische modificatie

Genetische modificatie 

                                        BINAS 71M1

Genetische modificatie

Genetische modificatie

Genetische modificatie

Lesdoel

☐ Je weet hoe de nucleotidevolgorde van DNA wordt bepaald.

☐ Je weet welke typen mutaties er zijn en welke effecten ze hebben op een organisme.

☐ Je kunt uitleggen welke genen invloed hebben op de vorming van tumoren.

☐ Je kunt beschrijven hoe DNA in een lab kan worden aangepast.

Huiswerk

In je boek of online methode.

Kies een leerweg.

Maak de opdrachten van 17.4.

Kijk ook naar de hoofdstukken die

we herhalen (zie studiewijzer).