Wondzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Wondzorg

Verpleegtechnisch

handelen

Risicovolle handeling

Wondzorg

Wonden

- Elke wond heeft zijn eigen kenmerken.

Risicovolle handeling

Deze verpleegtechnische handeling brengt risico's met zicht mee. Dat wil zeggen dat handelen bij onbekwaamheid & onzorgvuldig handelen vrijwel zeker tot gezondheidsschade zullen leiden.

En wat als jij kennis hebt van wonden?

- Je kunt dan wonden herkennen!

- Je kunt je zorg afstemmen!

- je kunt tijdig signaleren of een wond een complexe, vertraagde of verstoorde genezing heeft.

- Je weet hoe je moet bijdragen aan wondgenezing.

- Je weet hoe je moet handeling bij complicaties!

- Dan verbeterd de kwaliteit van leven van de zorgvrager.

- Zorgkosten worden verminderd!

Indeling van wonden

Wat is eigenlijk een wond / verschillende definities.

Een wond is een verbreking van de continuïteit van het weefsel.

(bron: WCS Kenniscentrum Wondzorg)

Een wond is de verbreking van de normale weefselstructuur, inwendig en/of uitwendig.

(bron: Moduleboek wonden/verbanden SRVB, 1995)

•     Mechanisch scherp geweld.
•     Mechanisch stomp geweld
•    Niet-vaste voorwerpen

Mechanisch scherp geweld

Mechanisch stomp geweld

Niet-vaste voorwerpen

Snijwond

Wespensteek

Schotwond

Fractuur

Luxatie

orgaanruptuur

Elektrisch letsel

Thermisch letsel

Chemische wond

Wondgenezing

Het lichaam wil van nature de wond sluiten

Een wond geneest in drie fasen:

1. reactiefase
   
2. regeneratiefase
   
3. rijpingsfase
   

Reactiefase

Uitbreiding van verwonding voorkomen

(hemostase = bloedstolling)

Ontstekingsverschijnselen in de wondomgeving.

Bloedstelping in beeld

Ontstekingsreactie.

- roodheid

- warmte

- Pijn 

- Zwelling 

Deze ontstekingsreactie reinigt de wond. Dode cellen en ziektekiemen worden opgeruimd voordat het genezingsproces kan beginnen!

1. Nieuwe bloedvaatjes groeien in de wond (granulatie) (de wond ziet er rood en korrelig uit).
2. Hierdoor kunnen zuurstof en voedingsstoffen worden           aangevoerd die zorgen voor verdere wondgenezing.
3. De wondranden trekken  naar elkaar toe.
4. De wond zal uiteindelijk sluiten (regeneratie van epitheel)

Er zijn dus: nieuwe bloedvaatjes & een dun laagje huid gevormd.

Regeneratiefase

Verloren lederhuid wordt vervangen door nieuw weefsel en de wond wordt gesloten. 

proliferatiefase

Epitheel of dekweefsel [1] is weefsel dat bij mensen en dieren de bekleding vormt van het lichaamsoppervlak, bloedvaten en de verschillende lichaamsholten. 

Rijpingsfase (maturatiefase / remodelleringsfase)

Granulatieweefsel heeft de dermis vervangen

Rijpt uit tot een dun, soepel en wit bindweefsellitteken

Eerst ontstaat een zacht litteken

vervolgens wordt het litteken rood en hard

Aan het eind van deze fase is er een wit en soepel litteken.

De dermis, het corium of de lederhuid is een laag bindweefsel die onder het epitheel van de huid ligt. De onderste lagen van de dermis zijn rijk aan vooral collagene vezels

Typen wondgenezing

Primaire wondgenezing	Secundaire wondgenezing
Kleine wonden (de wondranden dicht bij elkaar)	Grote wonden (de wondranden ver uit elkaar)
Snelle genezing	Langzamere genezing
Lichte ontstekingsreactie, klein litteken	Grotere ontstekingsreactie, groter litteken, meer kans op infectie
Geen wondcontractie	Wondcontractie

Typen wondgenezing

Fases van wondgenezing

Niet alle wonden genezen even snel. Als een wond goed geneest, noemen we dat ongestoorde of primaire wondgenezing. Maar soms sluit een (chirurgische) wond niet direct. Bijvoorbeeld doordat deze wondvocht produceert, geïnfecteerd is of de huid te erg is beschadigd. Dit heet vertraagde of secundaire wondgenezing.

Complexe wond

- Wanneer een wond binnen 3 weken nog niet genezen is.

Er kan;

• Niet viraal weefsel (necrose / fibrine) aanwezig zijn.
• Sprake zijn van een infectie
• Te veel of weinig wondvocht aanwezig zijn.
• Een verstoring van de biochemische balans, of van cellulaire disfunctie.

Fibrine is een eiwit in het bloed dat een belangrijke rol speelt bij het stollen van bloed. Het ontstaat door omzetting van het stofje fibrinogeen. Fibrinogeen wordt aangemaakt in de lever.

Complexe wond

Onderliggend lijden

De wondgenezing zal verstoord verlopen:

• als de circulatie verstoord is en niet wordt verholpen
• als een hoge bloeddruk niet goed wordt behandeld
• als een zorgvrager met diabetes mellitus niet goed is ingeregeld

Factoren die wondgenezing
beïnvloeden

type wond 

voedingstoestand

comorbiditeiten (andere ziektes bv vaatlijden)

psychologische toestand

leeftijd 

roken

drugs 

medicijngebruik

lich conditie

beweging

hygiene

Jullie hebben nu geleerd wat factoren zijn die van invloed kunnen zijn op de wondgenezing.
Welke maatregelen kunnen van invloed zijn op de wondgenezing?

De ALTIS-methode zorgt ervoor dat klachten bij wonden steeds op dezelfde manier worden beoordeeld.

A = Aard (wat voor soort wond)

L = Lokalisatie (waar)

T = Tijd en tijdsbeloop (sinds wanneer en heeft de wond zich ontwikkeld?)
I = intensiteit (wat is de ernst --> gebruik een classificatiemodel)

S = Samenhang (is er onderliggen lijden? Zijn er zaken die het erger kunnen maken?)

ALTIS-methode

altis methode = wondanamnese

Waar let je op bij het observeren van een wond?

Om te observeren en structuur aan te brengen in je wondbehandeling kun je een wondclassificatiesysteem gebruiken.

Wondclassificatie systeem

WCS-classificatie

TIME-model

Wondclassificatie systemen

TIME

T= Tissue (weefsel, welke kleur, viraal (geel/zwart)

I= infectie (is er een infectie?)

M = Moisture (vocht)

E = Edge (Wondranden en omgeving)

WCS-Classificatie

Kijk op WCS.nl en zoek daar op 'classificatiemodel'.

Leg dit model in eigen woorden uit 

Met behulp van de classificatie van de WCS (Woundcare Consultancy Society) kun je wonden indelen op basis van kleur.

link naar WCS classificatiemodel 2018

https://www.wcs.nl/wp-content/uploads/Classificatiemodel_2018.pdf

Rode wonden verzorgen

Aandachtspunt bij wondzorg van de rode wond:

- bescherm het tere weefsel.

- zorg voor een vochtige wond.

- Het bedekkend verband mag niet aan de wondbodem kleven!

Het doel van de wondbehandeling bij een rode wond is:

Creëren van een vochtig wondmilieu. 

Beschermen en stimuleren van de groei van granulatieweefsel en nieuwe huid.

In welke fase van wondgenezing bevind de rode wond zich?

1. Reactiefase
2. Regeneratiefase
3. Rijpingsfase

Gele wonden verzorgen

Aandachtspunt bij wondzorg van de gele wond:

- Pus, débris en overtollig wondvocht moeten worden verwijderd.

- Het absorberend verband moet contact maken met de wondbodem zodat pus en overtollig vocht kunnen worden verwijderd.

Het doel van de wondbehandeling bij een gele wond is:

- Creëren van een vochtig wondmilieu. 

- reinigen van de wond

 debris (geel beslag)

In welke fase van wondgenezing bevind de gele wond zich?

1. Reactiefase
2. Regeneratiefase
3. Rijpingsfase

Soorten gele wonden

Gele wonden kunnen worden ingedeeld in:

- diepe wonden

- oppervlakkigere wonden

- ondiepe wonden met exsudaat

exsudaat = wondvocht 

Zwarte wonden verzorgen

Wat te doen bij een zwarte wond?

Een schone wond zonder débris is nodig om de vorming van gezond granulatieweefsel bevorderen.

- Autolyse

- Débridement (wondtoilet)

Het doel van de wondbehandeling bij een zwarte wond is:

Het verwijderen van necrose (dood weefsel)

Debridement

Debridement is het verwijderen van necrotisch (dood) weefsel, fibrineus beslag en ander wonddebris, dat de genezing van de wond tegengaat. Een schone wond zonder debris is nodig om de vorming van gezond granulatiete bevorderen. Om een goed debridement uit te voeren zijn er verschillende niet-gezond weefsel. Hoewel de zelfreinigende werking van wonden zeer aantrekkelijk lijkt is het nadeel dat het proces traag kan werken. Daarnaast is vaak een vervelend macererend effect aanwezig op de wondranden zodat autolyse gestaakt moet worden. Een ander niet ondenkbaar gevaar is het ontstaan van levensbedreigende infecties onder het verband. technieken die gebruikt kunnen worden.

Autolytisch debridement

Bij autolytisch debridement wordt gebruik gemaakt van lichaamseigen enzymen en wondvocht. De wond wordt verbonden met een occlusief of semi-occlusief verband. De wond wordt hierdoor vochtig, zachter waardoor necrose uiteindelijk kan verweken. Hierdoor ontstaat een scheiding tussen gezond en

Wat is necrose

1. Een korst (gestold bloed) op de wond
2. Dood weefsel
3. Onstekingsvocht

opdracht decubitus en smetten

Deel flaps uit en verdeel de klas in 5 groepen

 

Jullie maken een voorlichtingsfolder op papier voor je collega’s over de verschillende gradaties van decubitus en smetten

• Graad 1
  
• Graad 2
  
• Graad 3
  
• Graad 4
  
• Smetten
  

Vertel in deze folder in ieder geval wat de oorzaak is, hoe je het kunt voorkomen en hoe de behandeling eruit ziet.

Tip: zorg voor beter

https://www.zorgvoorbeter.nl/thema-s/huidletsel/decubitus-behandelen

https://www.venvn.nl/media/adujx1ja/20210224-richtlijn-decubitus.pdf

 

Decubitus is een ‘plaatselijke schade aan de huid en/of onderliggend weefsel ten gevolge van druk of druk in combinatie met schuifkrachten'. 

Wat de definitie van decubitus?

1. een beschadiging van de huid die ontstaat door langdurige druk
2. een beschadiging van de huid die ontstaat door schuifkracht
3. een beschadiging van de huid die ontstaat door druk- en schuifkracht
4. een niet wegdrukbare roodheid van de huid

niet wegdrukbare roodheid 

blaarvorming en ontvelling 

oppervlakkige decubitus 

diepe decubituswond

Graad 1

Graad 2 

Graad 3 

Graad 4 

Welke voedingsstof is het belangrijkste bij decubitus zorg

1. Koolhydraat
2. Vezels
3. Vet
4. Proteïne (eiwit)

Kunnen ouderen overlijden aan decubitus?

1. Waar
2. Niet waar

hoe noemt men in de volksmond
decubitus

1. Gapende wond
2. Doorligplek
3. Necrotische wond
4. Ulcus cruris

Oorzaken van decubitus zijn

1. Lang zittende houding
2. Lang liggende houding
3. Beschadigingen door sieraden,kruimels in bed
4. A, B en C zijn goed

Neussondes kunnen decubitus veroorzaken

1. Juist
2. Onjuist

Wat is géén risicofactoren voor het krijgen van decubitus

1. Ondervoeding
2. Ouderdom
3. Diabetes
4. Astma

Pijnstilling vergroot de kans op decubitus

1. Waar
2. Niet waar

Hoeveel fases heeft decubitus?

1. 4
2. 6
3. 3
4. 8