Les 6. 13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom

Pak laptop

Ga om de LessonUp  

Leerdoelen

Je weet bij verschillende dieren hoe de gaswisseling en de transport werkt

Wij hebben rood bloed, sommige dieren hebben blauw bloed. Hoe?

Gaswisseling gaat over de 'wissel' van twee gassen in o.a. de longen of de kieuwen. Welk gas moet worden opgenomen en welk gas moet worden afgegeven?

Via welk transportproces vindt de gaswisseling plaats in de longen/kieuwen?

1. Diffusie
2. Osmose
3. Passief transport
4. Actief transport

Zuurstof wordt dus opgenomen door diffusie in de longen/kieuwen. Waarom heeft het organisme zuurstof nodig?

Waar vindt verbranding plaats?

1. In alle cellen
2. Alleen in de spiercellen

Hoe komt die zuurstof dan bij alle cellen?

Bloed

- Vervoeren van voedingsstoffen, afvalstoffen, zuurstof en koolstofdioxide*

*niet bij insecten

- Hemoglobine bindt zuurstof en maakt bloed rood (ijzer)

- Insecten hebben geen hemoglobine en dus geen rood bloed

- Sommige schaaldieren hebben blauw bloed (koper)

Hoe heten de openingen en luchtbuizen bij insecten?

1. Openingen zijn stigmata Luchtbuizen zijn trachea
2. Openingen zijn stigmata Luchtbuizen zijn trachea

Insecten

Gaswisseling via stigmata en trachea

Hart + één enkel bloedvat voor vervoer
voedingsstoffen en afvalstoffen

Bloed gaat er bij de kop uit en stroomt vrij door het
lichaam

Het hart heeft openingen waar het bloed weer in kan 
stromen. Dit heet een open bloedsomloop

Hoe worden de verschillende onderdelen die horen bij verbranding vervoerd bij insecten?

Door trachea

Door bloed

Zuurstof

Glucose

Koolstofdioxide

Water

Zooooeeeem. Janna heeft een irritante mug in haar kamer. Ze denkt dat ze geprikt is, maar weet het niet zeker. Janna is een kanjer en wil de mug zelf doodslaan, dan kan ze immers lekker rustig doorslapen. Als ze de mug doodslaat ziet ze dat ze geprikt is. Wat heeft ze bij de doodgeslagen mug gezien?

Vissen

Stroomrichting bloed
Hart -> kieuwen -> organen -> hart 

Bloed blijft in de bloedvaten = gesloten bloedsomloop

Bloed stroomt 1x door het hart = enkelvoudige bloedsomloop

Bloed dat vanuit het hart door de kieuwen stroomt zal daarna...

1. Nog sneller stromen
2. Dezelfde snelheid hebben
3. Veel langzamer stromen

Op welk principe berust de gaswisseling bij vissen?

1. Diffusie & het tegenstroomprincipe
2. Diffusie & het meestroomprincipe
3. Osmose & het tegenstroomprincipe
4. Osmose & het meestroomprincipe

Zoogdieren

De kleine bloedsomloop 
Hart -> long -> hart
Taak = zuurstof toevoegen aan bloed in longen

De grote bloedsomloop
Hart -> orgaan -> hart
Taak = zuurstof brengen naar organen

Bij elke rondgang stroomt bloed door zowel de grote als kleine bloedsomloop!  Hierdoor noem je dit de dubbele bloedsomloop

Wat is de route van de grote bloedsomloop?

1. Hart - organen hart
2. organen - hart - organen
3. Longen - hart - longen
4. Hart - longen - hart

Wat is de functie van de kleine bloedsomloop?

1. Zuurstof toevoegen aan het bloed . Dit gebeurt in de longen
2. Zuurstof toevoegen aan het bloed. Dit gebeurt in alle organen
3. Zuurstof vervoeren naar de longen
4. Zuurstof vervoeren naar alle organen

Beredeneer wie de hoogste bloeddruk heeft en wie de laagste.

1. Hoogst = zoogdieren Laagst = vissen
2. Hoogst = zoogdieren Laagst = insecten
3. Hoogst = vissen Laagst = insecten
4. Hoogst = insecten Laagst = zoogdieren

Hoe noem je de bloedsomloop van reptielen en amfibieën?

1. Open enkele bloedsomloop
2. Open dubbele bloedsomloop
3. Gesloten enkele bloedsomloop
4. Gesloten dubbele bloedsomloop

Huiswerk

13.3 opdrachten 1 t/m 9