Roken-Vapen

• Zorg en Welzijn
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 2

Roken-Vapen

Les 1
Voorlichting 

Wat gaan we vandaag doen

Jij leert vandaag over... 

Wat gaan we vandaag doen?

Vandaag gaan we het hebben over iets dat veel van ons doen/ zien / meemaken: roken en vapen. Misschien heb je er zelf al eens over nagedacht of zie je anderen ermee bezig, maar weet je eigenlijk wat de gevolgen zijn voor je gezondheid?
We gaan dit doen in 3 lessen.

Waarom is dit belangrijk?

Roken en vapen zijn populaire gewoontes, maar ze hebben serieuze gevolgen voor je lichaam.

Wist je dat roken niet alleen schadelijk is voor jou, maar ook voor de mensen om je heen? Vapen lijkt misschien minder schadelijk, maar ook daarvan zijn de gevolgen voor de gezondheid nog niet volledig bekend.

Vandaag gaan we:

Feiten en mythes over roken en vapen onderzoeken.

Meer leren over de gevaren van deze gewoonten voor je gezondheid.

Discussiëren over hoe je anderen kunt beïnvloeden en waarschuwen voor de risico’s.

We beginnen met een Kahoot om voorkennis te checken.

Les 2 : Hierin gaan we aan de slag met een creatieve opdracht: het ontwerpen van posters die andere leerlingen bewust maken van de gevaren van roken en vapen! We starten onze eigen antirook campagne!

We gaan dus niet alleen luisteren, maar daarna ook zelf aan de slag om het onderwerp op een leuke manier onder de aandacht te brengen. Dit is jouw kans om niet alleen te leren, maar ook om anderen te helpen beter geïnformeerd te worden!)

Les 3 :
 • Leerlingen geven korte toelichting bij hun ontwerp in de klas.

-Peer feedback en ruimte voor hierop aanpassen van de posters.

• Posters worden in school opgehangen en gepresenteerd aan klasgenoten.

Leerdoelen algemeen

• Je hebt kennis over de gezondheidsrisico’s van vapen en roken.
•  Je kan aangeven waardoor je je zekerder voelt om gezonde keuzes te maken rondom deze middelen.

Leerdoelen deze les:

• Je kan benoemen welke verslavende en schadelijke stoffen er zit in vapes en sigaretten.
• Je kan 3 redenen opnoemen waarom mensen roken of vapen
• Je kan 3 gezondheisrisico's noemen die je kunt oplopen wanneer je rookt, vapet. 

Kahoot 

Smokefree Challenge - Details - Kahoot!

https://create.kahoot.it/details/b5e093c5-8d6f-4aab-8baa-c9345f0491d0

 

Speel de kahoot om een indruk te krijgen wat de leerlingen al weten en om ze zelf  bewust te maken van hun voorkennis. 
Open eventueel in een ander scherm als de link niet werkt.

Kies uit deze en de volgende slide enkele stellingen om het gesprek over vapen/ roken te openen en bespreek deze klassikaal met de leerlingen. Je kunt er bij voldoende tijd ook voor kiezen de leerlingen in groepjes te laten discussiëren. 
Werkvorm met rode of groene kaart

• Maak voor iedere leerling/student een groen en een rood kaartje.

• Kies een stelling

• Vervolgens moeten ze na het lezen van de stelling een van beide kaartjes omhooghouden. Groen als ze het eens zijn met de stelling en Rood wanneer ze ertegen zijn.

• Geef verschillende leerlingen/studenten de beurt om argumenten voor of tegen de stelling te geven.

• Vul aan met relevante en correcte informatie

• Kijk na het bespreken van de stelling of er leerlingen/studenten zijn die van gedachten zijn veranderd.

Waarom roken mensen eigenlijk?

Leerlingen vullen in wat zij denken waarom mensen roken/ vapen.

Waarom roken mensen?

Bespreek de antwoorden. 

Waarom roken mensen?

• Stoer (groepsdruk)
• Experimenteren
• Omdat iedereen het doet
• Snel verslaafd aan nicotine
• Vervanging voor iets anders (bijvoorbeeld snoepen/snacken)
• Omdat ze het echt lekker vinden
• Ontspanningsmoment
• Kinderen van rokende ouders roken vaker dan kinderen van niet rokende ouders. 

Er zijn verschillende redenen waarom mensen beginnen met roken, en deze kunnen variëren van persoonlijke, sociale tot psychologische factoren. Hier zijn enkele van de belangrijkste redenen, met bijbehorende bronnen:

Sociale Invloeden:

Peer Pressure : Veel mensen beginnen met roken omdat hun vrienden, familieleden of mensen in hun omgeving roken. Groepsdruk kan een belangrijke rol spelen, vooral in de adolescentie.

Gezelschap: In sommige sociale kringen wordt roken gezien als iets dat je doet om erbij te horen of als een manier om sociale banden te versterken.

Psychologische Invloeden:

Stressvermindering: Veel mensen gebruiken roken als een manier om stress of angst te verminderen. Nicotine in sigaretten heeft een kalmerend effect, wat kan helpen om tijdelijk gevoelens van spanning of nervositeit te verlichten.

Emotioneel comfort: Sommigen gebruiken roken als een manier om zichzelf beter te voelen bij vervelende emoties, zoals verdriet, verveling of frustratie.

Gewoonte en Verslaving:

Nicotineverslaving: Nicotine is een verslavende stof. Na verloop van tijd kunnen rokers lichamelijk afhankelijk worden van nicotine, waardoor het moeilijker wordt om te stoppen.

Routine en Gewoonte: Roken kan een gewoonte worden die sterk verweven is in het dagelijks leven, bijvoorbeeld na het eten, bij koffie drinken, of tijdens sociale interacties.

Culturele en Marketinginvloeden:

Tabaksadvertenties: In het verleden hebben tabaksbedrijven vaak gebruik gemaakt van marketing om roken te associëren met vrijheid, succes, en volwassenheid, wat invloed kan hebben op mensen, vooral jongeren.

Culturele Normen: In sommige culturen of gemeenschappen wordt roken als sociaal acceptabel of zelfs als een teken van volwassenheid beschouwd.

Misinformatie en Onwetendheid:

Gebrek aan bewustzijn: Veel jongeren en zelfs volwassenen zijn zich niet volledig bewust van de schadelijke gevolgen van roken of hebben de verkeerde informatie over de gevaren van roken.

Bronnen:

Trimbos Instituut: Het Trimbos Instituut biedt uitgebreide informatie over verslavingen en roken, en onderzoekt onder andere de psychologische en sociale factoren die invloed hebben op rookgedrag. 

Er zijn verschillende redenen waarom mensen beginnen met roken, en deze kunnen variëren van persoonlijke, sociale tot psychologische factoren. https://www.trimbos.nl/kennis/roken-tabak/

De Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 biedt inzichten in de prevalentie en factoren die verband houden met roken onder jongeren. https://www.eengezonderflevoland.nl/leefstijl/roken/

Laat het filmpje zien, en bespreek na wat ze hebben begrepen van het filmpje.
Check of ze de 3 gevaarlijke stoffen kunnen benoemen die voorkomen in sigaretten.

Leerlingen gaan zien wat de invloed is van roken op je longen en wat 1 pakje sigaretten al doet qua teer neerslag.

Bespreek na wat ze ervan vonden.

Wat is roken....?

• Roken = het inademen en uitblazen van rook van tabak
• Tabak is een genotmiddel dat je rookt en wordt gemaakt van de tabaksplant.
• Als je rookt adem je allerlei schadelijke stoffen in.
• Tabak bevat nicotine, teer en koolstofmonoxide.

Extra info :

Nicotine: Nicotine is de verslavende stof in tabak. Het zorgt ervoor dat je snel afhankelijk kunt worden van roken, omdat het de afgifte van dopamine in de hersenen stimuleert, wat een gevoel van plezier en beloning geeft. Dit maakt het moeilijk om te stoppen met roken.

Teer: Teer is een kleverige stof die zich in de longen afzet en beschadigingen kan veroorzaken. Het kan leiden tot ernstige longziekten zoals longkanker en COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease).

Koolstofmonoxide: Koolstofmonoxide is een giftig gas dat je inademt bij het roken. Het vermindert het zuurstoftransport in je bloed, wat je hart en andere organen ernstig belast.

Gezondheidsrisico's: Roken is de grootste vermijdbare oorzaak van ziekte en dood. Het verhoogt het risico op longkanker, hartziekten, beroertes en ademhalingsproblemen. Roken kan ook de vruchtbaarheid aantasten en de huid vroegtijdig verouderen.

Passief roken: Roken heeft niet alleen gevolgen voor de roker, maar ook voor de mensen in de omgeving. Passief roken kan leiden tot longkanker, hartziekten en ademhalingsproblemen, vooral bij kinderen.

Bron: https://www.rivm.nl/tabak/hoe-ongezond-is-roken

Tabaksplant

Tabaksproducten

Waar komt tabak vandaan?

Tabak komt van de tabaksplant (Nicotiana), die oorspronkelijk uit Centraal- en Zuid-Amerika komt. Inwoners daar gebruikten tabak al eeuwenlang voor rituelen en als medicijn. Na de ontdekking van Amerika door Europeanen werd tabak wereldwijd verspreid.

De tabaksplant heeft grote, groene bladeren waarin nicotine, de verslavende stof, zit. De bladeren worden geoogst, gedroogd en vaak gefermenteerd om de smaak en kwaliteit te verbeteren. Na dit proces wordt de tabak verwerkt tot verschillende producten, zoals sigaretten, sigaren, pijptabak of pruimtabak.

Tabak wordt tegenwoordig in veel landen gekweekt, met name in Amerika, Afrika en Azië, en wordt wereldwijd gebruikt voor roken en andere consumptie.

Vapen

Vapen is net zo verslavend als het roken van sigaretten. Toch denken heel veel jongeren dat het niet schadelijk is. 

Waarom is vapen niet goed voor je?

Het inademen van de schadelijke stoffen in de damp kan de luchtwegen irriteren en beschadigen. Bevat veel zware metalen.

Vapen kan duizeligheid, hartkloppingen, een hoge bloeddruk en zelfs epileptische aanvallen veroorzaken.

https://nustoppen.nl/wat-is-vapen/

Gezondheidsrisico's van vapen:

Schadelijke stoffen: De damp van e-sigaretten bevat verschillende schadelijke stoffen, zoals formaldehyde, acroleïne, en aceton, die de luchtwegen kunnen irriteren en beschadigen. Deze stoffen kunnen leiden tot ontstekingen en andere ademhalingsproblemen.

Zware metalen: E-sigaretten kunnen zware metalen bevatten, zoals lood en cadmium, die afkomstig zijn van de verwarmingsspiraal. Deze metalen kunnen schadelijk zijn voor de longen en het zenuwstelsel.

Hart- en vaatproblemen: Vapen kan leiden tot hoge bloeddruk, hartkloppingen, en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, doordat de stoffen in de damp invloed hebben op de bloedvaten en het hart.

Neurologische effecten: Sommige mensen ervaren duizeligheid of zelfs epileptische aanvallen door het gebruik van e-sigaretten, vooral bij overmatig gebruik of bij gebruik van vloeistoffen met een hoge nicotineconcentratie.

Verslaving aan nicotine:

Nicotine, het verslavende ingrediënt in veel vapevloeistoffen, heeft net als bij sigaretten een verslavend effect op de hersenen. Het gebruik van e-sigaretten kan leiden tot afhankelijkheid, wat het moeilijk maakt om te stoppen met vapen.

Onvoldoende lange termijn studies: Omdat vapen relatief recent is, zijn de lange termijn gevolgen voor de gezondheid nog niet volledig bekend. Er zijn echter al aanwijzingen dat het gebruik van e-sigaretten kan bijdragen aan longziekten, hartproblemen, en zelfs kanker op de lange termijn.

https://nustoppen.nl/wat-is-vapen/

Bekijk het filmpje en bespreek na. Wat herkennen de leerlingen, welke stoffen zitten er in de vape die schadelijk zijn en waarom?

Gezondheidsrisico's van Roken-Vapen

• Gezondheidsrisico's zijn onder andere misselijkheid, keelpijn en kortademigheid.
• Vapen kan leiden tot irritatie en schade aan de luchtwegen.
• Het kan hartkloppingen veroorzaken en de kans op kanker vergroten.
• Nicotinekick kan leiden tot verslaving.
• Een nieuwe ziekte genaamd EVALI is geassocieerd met vapen.
• Meer kans op verschillende kankersoorten
• Verhoogde kans op hart- en vaatziekten

Gezondheidsrisico's van vapen:

Misselijkheid, keelpijn en kortademigheid: Het inademen van dampen uit e-sigaretten kan de luchtwegen irriteren, wat leidt tot symptomen zoals misselijkheid, keelpijn, en kortademigheid. Dit komt door de schadelijke stoffen in de damp, zoals zware metalen en chemicaliën.

Luchtwegirritatie en -beschadiging: De damp kan de luchtwegen beschadigen en ontstekingen veroorzaken, wat kan leiden tot chronische ademhalingsproblemen zoals astma of bronchitis.

Hartkloppingen en verhoogde bloeddruk: Nicotine in e-sigaretten kan de hartslag verhogen en hartkloppingen veroorzaken. Ook kan het de bloeddruk verhogen, wat bijdraagt aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Verhoogd risico op kanker: De stoffen in de damp, zoals formaldehyde en aceton, kunnen op termijn kanker veroorzaken. Vapen verhoogt de kans op longkanker en mogelijk ook andere vormen van kanker.

Nicotineverslaving: Nicotine is een zeer verslavende stof die de hersenen beïnvloedt. Het gebruik van vapes kan leiden tot verslaving, vooral bij jongeren wiens hersenen nog in ontwikkeling zijn.

EVALI (E-cigarette or Vaping product use-Associated Lung Injury): Dit is een ernstige longziekte die is gekoppeld aan het gebruik van vapes. EVALI kan leiden tot symptomen zoals hoesten, kortademigheid en pijn op de borst, en kan in sommige gevallen zelfs fataal zijn.

Verhoogd risico op hart- en vaatziekten: Vapen kan de bloedvaten beschadigen, wat het risico op hartziekten en beroertes vergroot, doordat het de bloeddruk en de zuurstofvoorziening naar het hart beïnvloedt.

Bron: NuStoppen.nl-Vapen

Leerdoelen check

• Exit formulier invullen 5 min de tijd!
• Benoemen welke verslavende stof er zit in vapes en sigaretten.
• Noem 3 redenen  op waarom mensen roken of vapen .

• Noem 3 gezondheidsrisico's op die je kan oplopen wanneer rookt of vapet 

Draai het exit formulier uit en laat dit invullen. 

Les 2 

Bewustwording:

Opdracht Antirookcampagne

Dit weet ik nog/vind
ik van vapen

Korte terugblik vorige les. Wat weet je nog? wat vind je?

 
Vapen is verhitten van een vloeistof. Er ontstaat dan damp en dit adem je in (nicotine, propyleenclycol (PG) en plantaardige glycerine (VG) en smaakstoffen)

Leerdoelen: • Leerlingen hebben kennis over de gezondheidsrisico’s van vapen/roken of weten waar ze dit kunnen vinden, en gebruiken deze om antirookposters te maken.

Opdracht: Roken-vapen

• Je gaat in twee/drie- tallen een poster over roken-vapen maken
• Je kiest een onderwerp samen: of roken of vapen 
• Het is een poster waarbij je een duidelijke boodschap wilt afgeven.
• Denk bijvoorbeeld aan: hoe slecht roken/vapen voor je is of hoeveel geld je wel niet kwijt bent aan roken/vapen of gezondheidsklachten die je kan oplopen
• Gebruik weinig tekst, veel kleur en afbeeldingen
• 5 symbolen en zorg dat de tekst past bij het symbool
• Gebruik een link/ QR-code waar ze info kunnen vinden over vapen/ roken + de naam van de vertrouwenspersoon in de school.

Je hebt het hele lesuur om dit te maken. Volgende les gaan we hem presenteren aan de klas, waarna je nog kunt bijstellen. Vervolgens gaan we ze ophangen in de school om het gesprek over vapen en roken op gang te brengen en zo informatie te geven. Zo starten we onze eigen anti-rookcampagne. 

voorbeeld.

Nabespreken

Kijk terug op de les. 

Hoe is het gegaan? Wat ging er goed?

Zijn er ook dingen die je anders zou doen?

Les 3 

ACTIE >>>>>>>>>>

Poster presentatie

Posters presenteren aan de klas en bespreken hoe ze anderen kunnen beïnvloeden.

Leg de leerlingen uit dat ze de posters gaan presenteren aan de klas en bespreken hoe de posters anderen kunnen beïnvloeden.
Elk groepje presenteert zijn eigen poster aan de klas. 

Feedback

Tips en tops 
Aanpassen waar nodig

Feedbackmoment waarin leerlingen elkaar tips kunnen geven voor eventuele verbeteringen van de posters.
+ Tijd voor het toepassen van de tips door de poster eventueel aan te passen.

Plaatsing en verspreiding

Hang de posters zichtbaar op in de school!!
Vertel medeleerlingen wat jullie ermee willen bereiken
Ga het gesprek aan!

Leg uit dat we de posters door de school gaan ophangen op plekken waar het opvalt en waar het tot een gesprek kan leiden, zoals in de aula, wc's, lokalen, garderobe. Laat ze leerlingen en docenten uitleg geven over de posters, waar ze voor staan en waarom we dit doen. 

Laat ze hierna terug komen naar de klas om na te bespreken hoe het ging en wat hun ervaring was.

Lessen afsluiten

Exit tickets 

Deel de Exit tockets uit. Bespreek met de leerlingen hoe ze vinden dat ze hebben gewerkt. Laat ze de exit ticket invullen. Laat ze een cijfer geven van 1 tot 10 waarbij 1 heel slecht is en 10 heel goed.
Laat ze een tip en een top invullen.

Check of onze doelen zijn behaald door na te bespreken wat ze meenemen, door ze te laten benoemen waardoor ze zich zekerder voelen bij keuzes maken en door de posters te bekijken.

Tot slot : Wat zouden ze zeggen tegen een vriend die wil beginnen met vapen of roken.

Draai deze exit ticket uit en laat ze deze invullen. Bespreek de punten na en laat ze daarna inleveren.

Volgende week:

In de postergroepjes langs een klas om te checken wat de impact van de posters is geweest.

Bedankt voor de inzet!!