Les 6-7: Begeleiden van mensen met depressie en bipolaire stoornis

• Werken met het plan
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleiden van mensen met depressie en bipolaire stoornis

Les 6-7

Lesweek 6

IOZ

Planning periode

Lesweek 1: Begeleiden van mensen met ASS

Lesweek 2: Begeleiden van mensen met ASS

Lesweek 3: Begeleiden van mensen met ASS en psycho educatie

Lesweek 4: Begeleiden van mensen met ASS en psycho educatie

Lesweek 5: Workshopweek

Lesweek 6: Begeleiden van mensen met depressie en bipolaire stoornis

Lesweek 7: Begeleiden van mensen met depressie en bipolaire stoornis

Lesweek 8: Begeleiden van mensen met een persoonlijkheidsstoornis

Lesweek 9: Begeleiden van mensen met een persoonlijkheidsstoornis

Lesweek 10: Workshopweek

Leerdoelen

Aan het eind van deze les ...

• Student weet wat depressie en bipolaire stoornis betekent en inhoudt
• Student weet wat de DSMV is
• Student kent kenmerken en symptomen volgens DSM
• Student kent zijn rol als zorgverlener
• Student weet welke behandelingsmethodieken mogelijk zijn voor depressie

Onderwerpen

• Depressie
• Symptomen van depressie
• DSM-5
• Oorzaken van depressie
• Jouw rol als zorgverlener
• Behandelingsmethodieken

Waar denk je aan bij depressie?

Depressie

Depressie is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door een aanhoudende sombere stemming en een verlies van interesse of plezier in activiteiten die voorheen als leuk werden ervaren.

              depressie kan het dagelijks functioneren beïnvloeden en heeft vaak fysieke, emotionele en cognitieve gevolgen.

Aan welke gevolgen kun je denken?

Wat zijn symptomen van depressie?

Symptomen van depressie

• Emotioneel;
• Fysiek;
• Cognitief.

Gedachten over de dood?

Maar wanneer ben je volgens professionals echt depressief?

Om te spreken van depressie moeten de klachten voldoen aan de volgende criteria:

• Duur van de klacht
• Kernsymptomen
• Aanvullende symptomen
• Impact op dagelijks functioneren

DSM-5, weet jij nog wat dit is?

Het is een handboek dat wereldwijd wordt gebruikt door professionals in de geestelijke gezondheidszorg, zoals psychiaters, psychologen en therapeuten, om psychische stoornissen te diagnosticeren.

Hoeveel weken minimaal, moeten de symptomen vrijwel dagelijks aanwezig zijn volgens het DSM-5 criteria?

Welke lichamelijke klachten kunnen bij een depressie horen?

Waarom kunnen slaapproblemen (zoals slapeloosheid of veel slapen) een teken van depressie zijn?

De impact van depressie op het dagelijks leven

Depressie heeft een ingrijpende invloed op verschillende aspecten van het dagelijks leven van een cliënt, zowel fysiek als sociaal.

Dagelijks functioneren: zelfzorg (ADL), werken of studie (concentratie problemen), huiselijke leven (taken of relaties)

Sociale relaties: isolatie (verlies van sociale contacten), verlies van interesse (vermijden van activiteiten en contacten)

Lichamelijke gezondheid: slaapproblemen, lichamelijke klachten (pijnlijk zonder medische oorzaak)

Oorzaken van depressie?

Opdracht

1. Itslearning
2. Groepsmappen
3. Werken met het plan: B&O doelgroepen 
4. Periode 6
5. Opdrachten
6. ''Opdracht: Onderzoek naar de oorzaken van depressie''

(groepsopdracht)

Jouw rol

"Hoe zou jij als VIG-er of MZ-er een cliënt met depressie herkennen, en welke stappen zou je ondernemen om hen te ondersteunen?"

Herkennen

Ondernemen van acties

Stappen?

doorverwijzen

VIG-ers en MZ-ers in aanraking met depressie

• VIG-ers en MZ-er werken met kwetsbare mensen en kunnen regelmatig in contact komen met cliënten die symptomen van depressie vertonen. 

• Je hebt een belangrijke rol in het herkennen van depressie en het bieden van ondersteuning.

VIG'ers:

• Herkennen van symptomen: VIG'ers merken veranderingen in gedrag, eet- of slaappatronen of een sombere stemming op bij cliënten.
• Ondersteuning: Ze bieden een luisterend oor en helpen bij dagelijkse activiteiten.
• Doorverwijzen: Bij ernstige symptomen kunnen ze de cliënt doorverwijzen naar een arts of psycholoog.

MZ'ers:

• Ondersteuning bij therapieën: MZ'ers helpen cliënten met depressie bij het volgen van behandelplannen en het onderhouden van sociale contacten.
• Sociale en praktische hulp: Ze bieden ondersteuning in het dagelijks leven (bv. ritme opbouwen)
• Signaleren en begeleiden: MZ'ers maken depressie bespreekbaar en helpen de cliënt zich minder gestrest te voelen door praktische en emotionele steun.

Behandelingsmethodieken

1. Cognitieve Gedragstherapie (CGT): CGT is een veelgebruikte psychotherapeutische benadering die zich richt op het veranderen van negatieve gedachten en gedragingen die bijdragen aan depressie.

2. Medicatie (Antidepressiva): Antidepressiva zijn medicijnen die de werking van signaalstoffen in de hersenen beïnvloeden die een rol spelen in het reguleren van stemming.

3. Interpersoonlijke Therapie (IPT): IPT richt zich op de relaties en sociale interacties van de cliënt. Het helpt om de invloed van interpersoonlijke problemen (zoals conflicten, verlies, of veranderingen) op de stemming te begrijpen en aan te pakken.

4. Mindfulness en Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Deze therapieën helpen cliënten om bewust te worden van hun gedachten en gevoelens zonder zich erdoor te laten beheersen.

5. Elektronische therapieën (Online Therapie en Apps): Steeds meer mensen maken gebruik van online therapieën en apps die CGT, mindfulness, of andere behandelmethoden aanbieden.

6. Electroconvulsieve Therapie (ECT): ECT is een medische behandeling die elektrische stroom door de hersenen stuurt, waardoor hersenactiviteit verandert. Het wordt vaak gebruikt bij ernstige depressie, wanneer andere behandelingen niet effectief zijn.

OPDRACHT

1. Itslearning
   
2. Groepsmappen
   
3. Werken met het plan: B&O doelgroepen
4. Periode 6
5. Opdrachten
   
6. ''Opdracht: Behandelingsmogelijkheden voor Depressie''

Zelfstandig

Leesvragen

1. Welke behandelmethoden voor depressie worden genoemd in de tekst?

2. Hoe helpt Interpersoonlijke Therapie (IPT) cliënten met depressie?

3. Wat is het doel van Mindfulness in de behandeling van depressie?

4. In welke situatie wordt Electroconvulsieve Therapie (ECT) vaak toegepast bij depressie?

5. Waarom kan Cognitieve Gedragstherapie (CGT) helpen bij het verminderen van depressieve symptomen?

6. Wat zijn de voordelen van online therapieën bij de behandeling van depressie?

7. Wat is de rol van een VIG-er of MZ-er in de behandeling van depressie bij cliënten?

8. Waarom kan het enige tijd duren voordat antidepressiva effectief zijn bij de behandeling van depressie?

DEEL 2

Bipolaire stoornis

Bipolaire stoornis

Bipolaire stoornis

Bij een bipolaire stoornis kan je stemming en energie van tijd tot tijd enorm wisselen. Je hebt fases van minimaal een week waarin je je overdreven goed voelt en veel energie hebt (manisch), maar ook fases waarin je erg somber bent en heel weinig energie hebt (depressief). Een bipolaire stoornis wordt ook wel een manisch-depressieve stoornis genoemd.

Ga opzoek naar de volgende vragen:

1. Wat is een bipolaire stoornis en welke stemmingswisselingen komen daarbij voor?
2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van een manische- en depressieve fase bij een bipolaire stoornis?
3. Wat wordt bedoeld met 'rapid cycling' in het kader van een bipolaire stoornis?
4. Wat zijn de mogelijke oorzaken van een bipolaire stoornis?
5. Welke behandelingsmogelijkheden zijn er voor mensen met een bipolaire stoornis
6. Welke vormen van ondersteuning zijn beschikbaar voor mensen met een bipolaire stoornis en hun naasten?

www.hersenstichting.nl

1. Wat is een bipolaire stoornis en welke stemmingswisselingen komen daarbij voor?

1. Wat is een bipolaire stoornis en welke stemmingswisselingen komen daarbij voor?

Een bipolaire stoornis is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen. Personen met deze stoornis ervaren periodes van manie of hypomanie (overdreven opgewektheid of prikkelbaarheid) en depressie (diepe somberheid). Tussen deze episodes door kunnen stabiele periodes voorkomen waarin de stemming neutraal is.

2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van een manische en depressieve fase bij een bipolaire stoornis?

2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van een manische en depressieve fase bij een bipolaire stoornis?

Manische fase:

• Overdreven vrolijke of prikkelbare stemming.
• Toegenomen energie en activiteit.
• Verminderde behoefte aan slaap.
• Grootheidsideeën of verhoogd zelfvertrouwen.
• Spraakzamer dan normaal of gevoel van gedachtestroom.
• Afleidbaarheid.
• Betrokkenheid bij risicovol gedrag, zoals impulsieve aankopen of onverantwoorde seksuele activiteiten.

Depressieve fase:

• Aanhoudende sombere of lege stemming.
• Verlies van interesse of plezier in bijna alle activiteiten.
• Significante gewichtsverandering of verandering in eetlust.
• Slaapproblemen (te veel of te weinig slapen).
• Vermoeidheid of verlies van energie.
• Gevoelens van waardeloosheid of buitensporige schuldgevoelens.
• Verminderde concentratie of besluiteloosheid.
• Terugkerende gedachten aan de dood of zelfmoord.

3. Wat wordt bedoeld met 'rapid cycling' in het kader van een bipolaire stoornis?

3. Wat wordt bedoeld met 'rapid cycling' in het kader van een bipolaire stoornis?

'Rapid cycling' verwijst naar een patroon bij bipolaire stoornis waarbij een persoon vier of meer stemmingsepisodes (manisch, hypomanisch of depressief) doormaakt binnen een jaar. Deze snelle wisselingen kunnen het verloop van de stoornis complexer maken en de behandeling bemoeilijken.

4. Wat zijn de mogelijke oorzaken van een bipolaire stoornis?

4. Wat zijn de mogelijke oorzaken van een bipolaire stoornis?

De exacte oorzaak van een bipolaire stoornis is niet volledig bekend, maar verschillende factoren kunnen bijdragen:

Genetische factoren: Erfelijkheid speelt een rol; de stoornis komt vaker voor bij mensen met familieleden die ook een bipolaire stoornis hebben.

Omgevingsfactoren: Stressvolle levensgebeurtenissen of traumatische ervaringen kunnen bijdragen aan het ontstaan van de stoornis.

Biologische factoren: Onevenwichtigheden in neurotransmitters (chemische stoffen in de hersenen) kunnen een rol spelen.

5. Welke behandelingsmogelijkheden zijn er voor mensen met een bipolaire stoornis?

5. Welke behandelingsmogelijkheden zijn er voor mensen met een bipolaire stoornis?

Behandeling van een bipolaire stoornis omvat meestal een combinatie van:

Medicatie: Stemmingsstabilisatoren, antipsychotica en soms antidepressiva om stemmingswisselingen te beheersen.

Psychotherapie: Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie helpen bij het omgaan met symptomen en het ontwikkelen van copingstrategieën.

Psycho-educatie: Informatie verstrekken over de stoornis om inzicht te vergroten en zelfmanagement te bevorderen.

Leefstijlaanpassingen: Regelmatige routines, voldoende slaap en het vermijden van middelengebruik kunnen helpen bij het stabiliseren van stemmingen.

6. Welke vormen van ondersteuning zijn beschikbaar voor mensen met een bipolaire stoornis en hun naasten?

6. Welke vormen van ondersteuning zijn beschikbaar voor mensen met een bipolaire stoornis en hun naasten?

Ondersteuning kan bestaan uit:

Steungroepen: Lotgenotencontact biedt emotionele steun en het delen van ervaringen.

Familie-educatieprogramma's: Programma's die familieleden informeren en hen leren hoe ze effectief kunnen ondersteunen.

Professionele begeleiding: Psychologen, psychiaters en maatschappelijk werkers kunnen zowel de patiënt als de naasten begeleiden.

Online bronnen: Websites en forums bieden informatie en een platform voor het delen van ervaringen.

Leerdoelen check

Aan het eind van deze les ...

• Student weet wat depressie en bipolaire stoornis betekent en inhoudt
  
• Student weet wat de DSMV is
  
• Student kent kenmerken en symptomen volgens DSM
  
• Student kent zijn rol als zorgverlener
  
• Student weet welke behandelingsmethodieken mogelijk zijn voor depressie

Welk cijfer zou jij jezelf willen geven voor je werkhouding tijdens de les vandaag?

310

Welk cijfer zou jij de les willen geven?

210

Ik heb de volgende feedback
voor deze les: