College 1 dinsdag 16 februari

• Fictiedidactiek
• HBO
• Studiejaar 1

Didactiek van fictie:

• Module Vakdidactiek (hoofdfase): meesterproef 2 of 3
  
• Goed fictieonderwijs: wat heb je daarvoor nodig?
• Leesbevordering en literaire ontwikkeling
• Didactische bronnen en onderzoek
• Good practices

Het belang van leesbevordering:

Feiten:

• Resultaten PISA-2018 in vogelvlucht (Gubbels e.a., 2019)
  
• www.lezen.nl 
  
• www.leesmonitor.nu
  

Jelle Jolles: tien redenen om te lezen: https://www.jellejolles.nl/lezen-2-0-tien-redenen-lezen-belangrijk/180122boxtienredenenlezen/

Wat werkt wel?

Zelfdeterminatietheorie Deci & Ryan:

• competentie: ik ben een goede lezer (positieve leesspiraal)
• relatie: we doen het samen, bijvoorbeeld door te praten over fictie of door voor te lezen
• autonomie: ik mag zelf kiezen wat ik lees en krijg fictietips die bij mij, mijn smaak en mijn ontwikkeling passen: eigen identiteit, nieuwe werelden

Rol van de docent:

Twee van de vijf kritieke momenten in leesontwikkeling liggen in vo: brugklas en halverwege vo.

Enthousiaste, bevlogen en didactisch deskundige docenten maken het verschil.

LEZERS WORDEN GEMAAKT DOOR LEZERS!

Een didactisch model (in H5):

https:

https:

Leespraat - Aidan Chambers

Het spel:

• A-kaarten: eerste reacties, indrukken, mening over het verhaal
• B-kaarten: tekstbegrip, tekstbeleving, relatie tussen tekst en werkelijkheid
• C-kaarten: stijl, genre, personages, auteur, waardering van de tekst
• (D-kaarten: gedichten)

Een kleine geschiedenis van het fictieonderwijs in het vo: een sleepvraag

A: 1875-1970                                                 1. Wat staat er precies in de tekst?

                                                                           2. De lezer centraal

B: 1970-1995                                                3. Literatuurgeschiedenis

                                                                           4. Discussie over de verplichte lijst

C: 1995-2008                                               5. Trots op eigen land en cultuur

                                                                           6. De mening van de lezer telt mee

D: 2008-heden                                            7. De leesniveaus van Witte

                                                                           8. Bestudeer de meesterwerken

                                                                           9. Meer maatschappelijke thema's in literatuuronderwijs

                                                                         10. De auteur als zijn eigen handelsmerk

Antwoorden:

A: 3 - 5 - 8 

B: 1 - 9

C: 6 - 9

D: 2 - 4 - 6 - 7 - 10

Schrijversintenties / functies van literatuur:

• ontspanning
• informatie
• emotie
• zingeving
• creativiteit
• esthetiek
• taalontwikkeling

Fictie kun je tekstgericht (Caja Cazemier en Martine Letter - Made by Indira), lezersgericht (Oliver Reps - De dag die nooit komt), maatschappijgericht (Erik Betten - De prijs), cultuurgericht (Adib Khorram - Darius de Grote is niet oké) benaderen en bespreken. 

Vier types literatuurdocenten:

• culturele vormer (literatuurgeschiedenis, poëzie)
  
• literair-esthetische vormer (tekst-/structuuranalyse)
• maatschappelijk vormer (lezersbeleving, burgerschap, maatschappelijke context)
• individuele ontplooier (subjectificatie)

Waar staan we nu?

Van literatuurgeschiedenis naar tekstanalyse naar lezersinterpretatie
Actuele ontwikkelingen: 

• leesmotivatie daalt, laaggeletterdheid neemt toe
  
• Biesta
• po en vo: Curriculum.nu: gaan we daarnaar toe?
• mbo: aandacht voor fictie neemt toe

1. Herfst in zijn broek. Het diepe door,
   
2. dat hunkeren naar vrouwelijke stranden,
   
3. geen eigen hemel, eigen ogen, eigen strand.
   
4. De metro ramt de voorkant van de dag.
   
5. Denk niet te lang. Kijk voor je. Zwijg.
   
6. Alleen dat warse handschrift,
   
7. de onderzee van blauw verlichte schimmen.
   
8. Dat mensenvee troont hoger op de apenrots
   
9. een cijfer onder kolkende getallen,
   
10. de afgodisch eigen naam. Wat een bestaan.
    
11. Ochtendvrees en gangpadvee. Een man
    
12. de zee, la mer, la mère: al die dromen
    
13. dan jij. En dan: je moordlust en je eilandzucht,
    
14. zijn allang erkend. Daar zit je dan                                                     Menno Wigman
    
15. hoest of zijn ziel vol gaten zit.                                                              Ondergrondse

                                                                                                                         

Beter leren denken door... (Leat)

bestaande kennis te gebruiken, samen nieuwe kennis te leren, een spelelement te ervaren, meer dan één goed antwoord te kunnen geven, functioneel in groepen te werken, veel overleg te hebben, de docent als een van de hulpbronnen te ervaren, achteraf de aanpak te bespreken.

Keuze-opdrachten (facultatief):

- Een literatuuronderzoekje

- Deelname aan Stap op de rode loper! (19 april 2021 (hopelijk) in Groningen): kijk op www.stapopderodeloper.nl 

- Een visiestuk over leesbevordering en literaire ontwikkeling

- Fictielessen voor vo of mbo 

Nuttig voor praktijk, voor hoofdfase, voor afstudeerfase.

 Geen beoordeling, wel uitgebreide feedback.

 Inleveren: uiterlijk 1 juni.

Ballondebat:

Je bent je mooiste jeugdboek en weet waarom je in de mand moet blijven.