Tekstverbanden en hh hoofdgedachte

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Meer dan lezen 

Deze les:

* Herhalen onderwerp en hoofdgedachte;

* Tekstverbanden.

Veel mensen hebben vliegschaamte, omdat ze vliegen slecht voor het milieu vinden.
Wat is het onderwerp?

Coen en Sander zoeken in hun radioshows naar de grappigste Nederlandse naam.
Wat is het onderwerp?

Wat is de hoofdgedachte van een tekst?

Hoe vind je de hoofdgedachte?

Stap 1: Lees de tekst precies

Stap 2: Wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd?

   Tip: begin van de tekst (inleiding) of eind van de tekst (slot)

Schildertalent

 Pigcasso: de perfecte naam voor een varken met schildertalent. Het grote Zuid-Afrikaanse varken Pigcasso kan net zo goed schilderen als de befaamde Spaanse kunstschilder Picasso! Ze werd een paar jaar geleden gered van de slacht en woont nu op een opvangboerderij in de buurt van Kaapstad. In plaats van een ham in de winkel is ze een beroemd schilder geworden. Vorige week had ze tussen het schilderen even tijd voor een fotoshoot.

Haar talent werd ontdekt toen ze een keer de kwast van een schilder ‘leende’. Volgens haar baasjes doet ze niets liever dan met een penseel in haar bek al knorrend kunstwerken maken. Haar handtekening is een rondje met twee gaatjes: een stempel van haar neus. De opbrengst van haar schilderijen gaat naar het opvangen van afgedankte dieren.

Over wie gaat de tekst?

1. kunstschilder Picasso
2. schildertalenten
3. varken Pigcasso

Waar staat de hoofdgedachte van de tekst?

1. r 1 Het grote ... r2 Picasso
2. r3 Ze werd ... r4 Kaapstad
3. r6 Haar talent ... r6 'leende'.

Verder met tekstverbanden

Begrijpend lezen

Tekstverbanden & signaalwoorden

Lesdoelen

• Je leert wat tekstverbanden zijn.
• Je leert wat signaalwoorden zijn.
• Je leert eerst signaalwoorden voor opsomming, tegenstelling en toelichting/uitleg .

Begrippen

• Tekstverband: verband tussen woorden, zinnen en alinea's.
• Signaalwoorden: Woorden die de schrijver gebruikt om de relatie tussen de woorden (of zinnen of alinea's) aan te geven. 

Opsomming

Als een aantal zaken die bij elkaar horen na elkaar worden genoemd, dan noem je dat een opsomming

Voorbeeld opsomming

Welke signaalwoorden zie je? Schrijf ze op een blaadje.

Henkie heeft goed zijn best gedaan voor de toets. Hij heeft zijn huiswerk gemaakt en hij heeft het nagekeken. Bovendien heeft hij zijn vragen gesteld. Daarnaast is hij ruim op tijd begonnen met het leren van de lesstof. Ten slotte heeft hij een oefentoets gemaakt.

Tegenstelling

Een tegenstelling geeft aan dat zaken worden genoemd die elkaars tegenovergestelde zijn.

Signaalwoorden: maar, echter, toch, daarentegen, integendeel.

Voorbeeld tegenstellend verband

Walrussen leven rond de Noordpool, maar kort geleden werd er een exemplaar op een zandplaat in de Waddenzee gespot. 

Toelichting

Bij een toelichting/uitleg wordt extra informatie (een uitleg of een voorbeeld) gegeven over een onderwerp. 

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, denk aan, neem nou etc.

Voorbeeld toelichtend verband

Er zijn verschillende vakmensen bij het maken van een game betrokken, zoals tekenaars, programmeurs en geluidstechnici.

Lezen

Een tekstverband is een verband tussen alinea's, zinnen en woorden. Je herkent ze aan de signaalwoorden. 

1. Tegenstellend tekstverband

2. Chronologisch tekstverband

3. Opsommend tekstverband

4. Toelichtend tekstverband (voorbeeld)

Tegenstelling

Er worden tegenovergestelde zaken genoemd:

Zij heeft wil nieuwe kleren, maar ze heeft geen geld meer.

Signaalwoorden: maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel,  enz.

Chronologisch verband

Een chronologisch verband geeft de tijdsvolgorde van gebeurtenissen aan.

Signaalwoorden: Nu, straks, toen, morgen, daarna etc. 

Voorbeeld:

Vroeger hield ik nooit van wandelen, nu ben ik er dol op.

Opsomming

In een opsommend verband worden dingen achter elkaar opgenoemd.

Eerst moet ik mijn huiswerk maken. Bovendien moet ik een uittreksel schrijven en ook nog mijn kamer opruimen." 

Signaalwoorden: ten eerste, bovendien, niet alleen, verder, enz.

Toelichting

In een toelichtend verband wordt extra informatie gegeven bij een onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Ik ben gek op taarten, zoals appel- of perentaart.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, als, zoals, denk aan, neem nou

Tekstverbanden

Tussen woorden, zinnen en alinea's bestaat een verband. Dit noemen we een tekstverband.
Zonder tekstverbanden is je tekst niet 'stevig'.

Welke tekstverbanden ken je nog?

De tekstverbanden:

1. Chronologisch tekstverband

2. Opsommend tekstverband

3. Tegenstellend tekstverband

4. Toelichtend tekstverband

5. Concluderend tekstverband

6. Doel-middelverband

7. Oorzakelijk verband

8. Redengevend verband

9. Samenvattend verband

10. Vergelijkend verband

Chronologisch verband

geeft de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde aan.

Gisteren zijn we eerst naar de supermarkt gegaan om boodschappen te doen. 

Chronologisch verband 

Signaalwoorden

daarna, dan, eens, eerst, inmiddels, intussen, later, nadat, nu, ooit, terwijl, toen, uiteindelijk, vervolgens, voordat, vroeger

Voorbeeld

Toen we terugkwamen van vakantie, bleek dat er was ingebroken

Conclusie

trekt de auteur een conclusie uit eerdere informatie in de tekst.

Kortom, stop met vapen, want dan ben je veel cooler. 

conclusie

al met al, concluderend, daarom, dat houdt in, dus, kortom 

Opsomming

worden bepaalde zaken achter elkaar beschreven.

Opsomming

bovendien, daarnaast, en, niet alleen ... (maar) ook, om te beginnen, ook (nog), ten eerste, ten tweede, ten slotte, verder, vervolgens

Ik vind dat we hier goed naar moeten kijken. Ten eerste heeft het invloed op de sfeer in de klas. Bovendien zorgt het voor veel onrust. 

Tegenstelling

laat tegenovergestelde zaken zien.

Tegenstelling

aan de ene kant … aan de andere kant, (daar staat) tegenover, daarentegen, echter, hoewel, maar, ofschoon, ondanks dat, toch

Hoewel de Tweede Kamer hier nog over moet debatteren, lijkt er een meerderheid voor dit wetsvoorstel te zijn.

Toelichting

wordt extra informatie bij een onderwerp gegeven, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Toelichting

als, bijvoorbeeld, denk (maar) aan, neem nou, zo, zoals

Dat hebben we in het verleden al eerder gezien. Denk maar aan 9/11. 

Toch vrezen wij voor onze banen.
Welk tekstverband is het?

1. Chronologisch
2. Samenvattend
3. Tegenstellend
4. Opsommend

Ter illustratie wil ik u het volgende laten zien.
Welk tekstverband is dit?

1. Toelichtend
2. Opsommend
3. Tegenstellend
4. Chronologisch