Ordening start

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Ordening

Wat is ordenen ?

Leerdoelen

1. Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken.
2. Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën.
3. Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk.
4. Je kunt soorten en rassen onderscheiden
   
5. Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap. 

• Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken. 
• Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën. 
• Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk. 

Hoe zou jij deze schoenen ordenen?

• Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken. 
• Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën. 
• Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk. 

stof

leer

kunstof

hoge hak

lage hak

geen hak

veter

gesp 

instapper

bruin

blauw

rood/roze

LD: Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken

Een kenmerk is een eigenschap waarmee je een organisme kunt onderscheiden van andere organismen. Kijken naar Cellen en DNA.

Drie hoofdgroepen (domeinen): Bacteriën, archaea en  eukaryoten

• Bacteriën en archaea hebben geen celkern (wel DNA), wel een celwand, geen bladgroenkorrels.

• Eukaryoten hebben wel een celkern. 

Bacteriën en archaea

Bacteriën en archaea hebben geen celkern (wel DNA), wel een celwand, geen bladgroenkorrels en zijn eencellig. 

LD: Je kunt de cel-kenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën. 

Eukaryoten: drie rijken + protisten

Bacteriën en archaea hebben geen celkern (wel DNA), wel een celwand, geen bladgroenkorrels en zijn eencellig. 

Kenmerken om rijken in te delen

• Aanwezigheid van celkern
  
• Aantal cellen (één- of meercellig)
  
• Aanwezigheid van celwand
  
• Aanwezigheid van bladgroenkorrels
• Relatieve grootte (vergeleken met andere organismen)

Bacteriën

Dieren

Protisten: verschillende kenmerken

LD: Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk. 

Vertakkingsschema

Bacteriën zijn altijd meercellig

1. Juist
2. Onjuist

Wat is het verschil tussen bacteriën en eukaryoten?

1. Bacteriën hebben geen celwand
2. Eukaryoten zijn meercellig
3. Bacteriën hebben geen celkern
4. Eukaryoten hebben bladgroenkorrels

Champignons horen bij de :

1. Bacteriën
2. dieren
3. schimmels
4. planten

Tot welk RIJK behoort de mens?

1. Bacteriën
2. Eukaryoten
3. Dieren
4. Gewervelden

Welke cellen hebben GEEN celwand?

1. Dierlijke cellen
2. Planten cellen
3. Schimmelcellen
4. Bacteriën

Welke cellen hebben bladgroenkorrels?

1. Dierlijke en plantaardige cellen
2. Plantaardige cellen en schimmelcellen
3. Alleen plantaardige cellen
4. plantaardige, dierlijke en bacteriële cellen

https:

De

Rode

Slang

Kan

Op

Freeks

Gezicht

Sabbelen

Hoe meer overeenkomst twee organismen vertonen, hoe meer ze bij dezelfde groepen worden ingedeeld.

Lijken op elkaar, zitten in dezelfde familie

Lijken niet elkaar, zitten niet eens in zelfde rijk

Soort

Soms lijken  dieren heel erg op elkaar, maar behoren ze niet tot dezelfde soort!

Deze zijn niet dezelfde soort!

Soms lijken dieren helemaal niet op elkaar maar behoren ze wel tot 1 soort!

Soort

Organismen behoren alleen tot dezelfde soort als ze zich onderling kunnen voortplanten en de nakomelingen vruchtbaar zijn.

Zezel

Een Zezel, een kruising van een zebra en een ezel. Kan zelf geen veulens krijgen. 

Lijger

Kruising van Leeuw en tijger, is onvruchtbaar

Scheit

Een kruising tussen een geit en een schaap. Is onvruchtbaar. 

Ras

Een soort kan uit verschillende rassen bestaan.

Bijvoorbeeld alle hondenrassen behoren tot de soort hond.

Evolutie

Soorten ontstaan door evolutie

Door variatie en selectie kunnen soorten langzaam veranderen. Evolutie: soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen.

Verwantschap

-De tijger en de leeuw zijn hier meer aan elkaar

verwant dan de tijger en de aap.

-Hoe langer geleden twee soorten zijn ontstaan uit

een gemeenschappelijke voorouder, hoe minder

verwant ze zijn.

-Hoe meer verwant soorten zijn,

hoe meer overeenkomsten hun DNA vertoont.

Wanneer horen organismen bij dezelfde soort?

1. Als ze heel erg op elkaar lijken
2. Als ze zich onderling kunnen voortplanten
3. Als de nakomelingen vruchtbaar zijn
4. Als ze tot verschillende rassen behoren

Aan de slag!

• Maak van 4.1 opdracht 1 t/m 9
• Stel vragen via de chat (teams) als je hulp nodig hebt

Leerdoelen

1. Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken.
   
2. Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën.
   
3. Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk.
   
4. Je kunt soorten en rassen onderscheiden
   
5. Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap.