CE training kua modernen en massa

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

CE onderwerpen 2023

Hofcultuur (16e en 17e eeuw, Italië en Frankrijk)

Burgercultuur (Republiek, 17e eeuw

Cultuur van de modernen (1900 - 1950)

Massacultuur (vanaf 1950)

kunst algemeen 

cultuur van de modernen

- Avant-garde :breuk met het verleden, de wereld is nieuw en daar hoort andere/nieuwe kunst bij

• Kunstenaars formuleren hun eigen theorieën
• Kunstenaars beschouwen zichzelf als baanbrekend, vooruitlopend op de maatschappij.
• Belangrijk originaliteit!

Theorievorming

Kunstenaars breken met de oude kunst, Veel kunstenaars formuleren daarom nieuwe regels

voorbeelden:

• Der blauwe Reiter, 
• Futuristen, 
• 12toonstechniek 

cultuur van de modernen

Vanaf de 19e eeuw zijn er steeds meer politieke overtuigingen gevormd, zoals het liberalisme en het communisme. 

Begin van de 20e eeuw heeft iedere volwassene stemrecht.  . Kunstenaars  in dienst  van politieke overtuiging. 

Cultuur van de modernen

De technologie ontwikkelt zich razend snel, treinen gaan steeds sneller. De eerste auto's verschijnen in het straatbeeld. Eind 19de eeuw ontstond de fotografie en begin 20e eeuw ontstaat ook de (stomme/stille) film. Radio's zijn wijdverspreid, maar tv ontstaat pas vanaf de jaren 40. 

Walt Disney 

Sneeuwwitje (1937)

Musical

Porgy and Bess

Cultuur van de modernen

Met de komst van de fotografie is de kunst niet langer nodig voor een realistische weergave van de werkelijkheid. 

Kunst gaat zich richten op:

•  de uiting van gevoel, 
  
• verzet tegen de samenleving, 
  
• de weergave van (de snelheid van)de moderne samenleving etc. 
  

cultuur van de modernen

Italiaanse futuristen willen met hun kunst aansluiten bij de tijd: snelheid weergeven

kleding ontwerp van Stepanova voor fabrieksarbeiders 

Stepanova was overtuigd communistisch en geloofde dat haar ontwerpen de idealen van gelijkheid zouden overbrengen op de burgers

cultuur van de modernen

Kunst is kritisch op de samenleving, dat kan met satire, maar ook met antikunst 

cultuur van de modernen

expressionisme draait om het uiten van de emoties, daarvoor gaan kunstenaars afwijken van de 'geldende regels' binnen de kunstdisciplines. Dus gebruiken kunstenaars dissonanten en vervreemding

Picasso was een vervent verzamelaar van Afrikaanse maskers. Deze maskers beïnvloedde ook zijn werk

Cultuur van de modernen

Door snelle ontwikkeling van treinen, boten etc. wordt de wereld figuurlijk steeds kleiner. Er is meer contact met andere werelddelen waar de meeste Europese landen kolonieën hebben. Invloeden uit deze kolonieën zijn ook terug te vinden in de kunst. 

cultuur van de modernen

De exotische invloeden zijn ook terug te vinden in de voorstelling van het Ballets Russes

De man achter het ballet brengt bij telkens weer een groep kunstenaars bijeen die gezamenlijk de voorstelling maken. Hiervoor kiest hij bekende kunstenaars als Picasso en Stravinsky. Deze manier van werken was in deze tijd nieuw

Vernieuwing in de dans

Les Ballets Russes was enorm belangrijk voor de ontwikkeling van de academische dans.

Maar de vernieuwing is er ook in het ontstaan van moderne theaterdans zoals bij Martha Graham

Vernieuwingen in het theater

Een nieuwe tijd vraagt om nieuw theater.

Enerzijds omdat er op het toneel steeds meer gestreefd wordt naar realisme; een scene uit het dagelijks leven kan niet worden gedeclameerd. Daarom bedacht Stanislavski het psychologisch realisme

Een acteur moet emotie spelen alsof het echt is, dat kan door te putten uit 'herinneringen in zijn emotioneel geheugen'

Vernieuwingen in het theater

anderzijds ontwikkelde Brecht het Episch theater

Belangrijkste doel van theater is dat het publiek aan het denken wordt gezet, de acteur mag daarom juist niet opgaan in zijn rol, afstand tussen het publiek en het toneel is essentieel.

Brecht wil vervreemding creëren, door bijv

decorwisselingen voor de ogen van het publiek,

acteurs die het publiek  hun mening vertellen

cultuur van de modernen

een ander deel van de kunstenaars sluit niet aan bij wat er gebeurt in de moderne wereld, maar creëert een oase van rust in alle drukte

cultuur van de modernen

architecten houden zich bezig met functionele bouw, waarbij alle decoratie en overbodige toevoegingen worden weggelaten. 

form follows function

De opleiding aan het Bauhaus levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van deze architectuur. 

technische vernieuwingen maken prefab en systeembouw mogelijk (kostenbesparing!)

Cultuur van de modernen

In de eerste helft van de 20e eeuw staat de wereld behoorlijk in brand. Over de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) was men vooraf heel enthousiast, maar de werkelijkheid bleek anders: heel veel doden en gewonden en eigenlijk een eindeloze strijd. Na deze oorlog bleef voorals Duitsland straatarm achter met heel veel schulden. Toen Hitler in de jaren 30 aan de macht kwam maakte hij meteen een einde aan persvrijheid en alle 'entartete kunst' (lees eigenlijk alle moderne kunst

cultuur van de modernen

Moderne kunst (abstract, expressionisme, maar ook jazz) die niet voldeed aan Hitlers smaak was entartet. Kunstenaars die niet voldeden mochten niet exposeren/ tentoonstellen  

Ook de populaire functionele architectuur wordt verboden door Hitler. Het gevolg van d entartete kunst wetgeving is dat veel kunstenaars al snel vluchten naar Amerika

cultuur van de modernen

jazz komt voort uit  een combinatie van blues, gospel en slavenliederen. 

komt tot ontwikkeling in de gekleurde gemeenschap, wat zorgt voor een slecht imago

kenmerken:

• orkesten
  
• improvisatie
  
• call and response
  
• 4 kwarts maat met syncopen (nadruk niet op logische plek)
  

cultuur van de modernen

Amerika bemoeit zich na afloop van de Eerste Wereldoorlog nauwelijks meer met Europa. In 1929 breekt de wereldwijde economische crisis uit, die in Duitsland wordt benut door Hitler. Hitler gaat langzaam landen veroveren, maar verliest in 1945 alsnog.

massacultuur

Na WOII ligt Europa in puin. Amerika schiet te hulp met het Marshallplan, een som geld die beschikbaar is voor de wederopbouw van Europa (daarmee hopen ze te voorkomen dat West-Europa ook communistisch wordt). De strijd tussen de SU (communisme) en de VS (kapitalisme) wordt belangrijk na WOII

Amerika wordt ons grote voorbeeld , met als gevolg dat de Amerikaanse cultuur overwaait naar Europa.

massacultuur

Na WOII ontwikkeld zich een cultuur die niet gericht is op een beperkt deel van de samenleving, maar die gemaakt wordt voor het grote publiek.  

Technologische ontwikkelingen maken geluidsfilm mogelijk,  alle huishoudens hebben een platenspreler en later ook een televisie.

Het gevolg is dat er in Hollywood grote kaskrakers worden gefilmd  en dat er steeds meer tv-programma's worden gemaakt

De relatief nieuwe musical wordt mateloos populair

Ook wel Low Art, kunst waar je geen voorkennis voor nodig hebt om het te kunnen begrijpen, maar die dient ter vermaak

Denk ook aan het ontstaan van soaps met hun cliffhangers en oppervlakkige verhaallijn

zowel op het podium als in filmversie

Musical is een toneelstuk waarin ook wordt gezongen en gedanst. Meestal is het thema redelijk lichtvoetig en wil het publiek vooral vermaak

massacultuur

Vanaf de jaren 50 neemt de welvaart toe en in plaats van de 6daagse werkweek ontstaat er ook vrije tijd. 

De jeugd wil niet langer meelopen in de route die hun ouders hebben uitgestippeld. Nu hebben ze ook de tijd en het geld om zich af te zetten. Er ontstaan subculturen die zich onderscheiden van de gangbare cultuur

Denk: nozems, hippies, disco, punk, gothic etc

massacultuur 

Een aantal kunstenaars vonden dat ze met hun kunst meer moesten aansluiten bij de maatschappij waarin massamedia een grote rol speelt. 

Pop Art

Deze Pop Artkunstenaars gebruiken onderdelen uit de massamedia in hun kunstwerken

Denk bijvoorbeeld aan foto's en strips uit de krant

massacultuur

Naast  kunstenaars die vonden dat kunst moest aansluiten bij de samenleving, zijn er ook veel kunstenaars die wél werk maken dat losstaat van de samenleving. Zij streven naar unieke, originele kunst en zijn dus continu bezig met het vernieuwen van hun kunst 

dit streven naar originaliteit is begonnen rond de eeuwwisseling, men blijft streven naar vooruitgang. Figuratieve kunst is daarom uit den boze en expressionisme wordt ook al lastig, kunst hoeft namelijk geen echt verhaal meer te vertellen

massacultuur

maar het vernieuwingsproces is eindig

met als gevolg dat het postmodernisme ontstaat 

Het grote verschil tussen kunst voor de massa en kunst voor de elite bestaat niet meer

alles is toegestaan (decoratie, figuratief, citeren van stijlen, spelen met conventies etc), want men gelooft niet meer in vernieuwing/vooruitgang

eind jaren 60 wordt de conceptuele kunst groot, kunst waarbij niet zozeer het eindproduct van belang is, maar juist het achterliggende idee dat moet worden overgebracht.

zie ook de speciale lesson up Modernisme - Postmodernisme

massacultuur 

vermaak speelt in de 2e helft een steeds grotere rol, denk aan grote Hollywood blockbusters en televisie series,  maar ook aan musicals die jaren achtereen worden opgevoerd

Acteurs worden verheven tot de sterren van de 20e eeuw

massacultuur

Kunstenaars worden gevormd op de academie, maar ook zonder academie is een carrière als kunstenaar mogelijk. Een deel van de kunstenaars bereikt zelfs een sterrenstatus, dit geldt zeker voor muzikanten die handig gebruik maken van alle social media. 

massacultuur

Ook in de kunstwereld is er sprake van marktwerking; het grote publiek bepaalt wat er gemaakt wordt 

De voormalige hoge cultuur is minder geschikt voor het grote publiek en daarmee minder populair. Overheden kiezen ervoor om deze te subsidiëren. Daarnaast gaan ook steeds meer grote bedrijven optreden als sponsor van musea, het concertgebouw etc. 

Dit leidt tot felle discussie, want hoe ver reikt de invloed van een dergelijk bedrijf. Het wordt als belangrijk ervaren dat kunst onafhankelijk blijft. 

www.eataly.com

massacultuur

Na 1989 verandert de wereld snel. Er komt een einde aan de door de blanke witte mannen gedomineerde kunstwereld. Er is sprake van globalisering, de invloed van westerse landen neemt af en niet-Westerse kunst wordt steeds belangrijker

Globalisering

Goed voorbeeld: Black is king, het laatste project van Beyonce.

Een muziek film losjes gebaseerd op het verhaal van The Lion King.

ze werkte samen met enorm veel hedendaagse zwarte kunstenaars en verwijst met regelmaat naar de Afrikaanse cultuur

Engagement

Na het relativisme van het postmodernisme, zijn er steeds meer kunstenaars die hun kunst gebruiken om misstanden aan de kaak te stellen en aan te zetten tot daden

Engagement

Goed voorbeeld: Christoph Schlingensief Bitte liebt Österreich

nav de verkiezingswinst van extreemrechts in Oostenrijk organiseerde hij een parodie op Big Brother, waarbij het publiek mocht stemmen welke van de 10 asielzoekers mocht blijven.

Handelen in lijn met de ideeën van de nieuwe regering... 

gevolg groot protest

www.schlingensief.com