10.3 Opgroeien

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

10.3 Opgroeien - Leerdoelen

- Welke levensfasen zijn er?

- Wanneer ben je puber?

- Wat betekent LHBTI?

- Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Op welke twee manieren ontwikkelen mensen zich?

Welke levensfasen zijn er?

Je leven bestaat uit levensfasen. Tijdens deze fase verander je. Dit noem je ontwikkeling.

Er zijn twee soorten ontwikkeling:

1. Lichamelijke ontwikkeling
2. Geestelijke ontwikkeling

Welke geslachtskenmerken ontwikkelen zich tijdens de puberteit?

1. Primaire geslachtskenmerken
2. Secondaire geslachtskenmerken

Wanneer ben je puber?

De veranderingen die je doormaakt in de puberteit vinden door hormonen plaats. 

De Hypofyse is een hormoonklier die het groeihormoon maakt.

Een ander hormoon zorgt ervoor dat de geslachtsorganen zelf geslachtshormonen gaan maken.

• Zaadballen maken testosteron --> meer zaadcellen
• Eierstokken  maken oestrogeen --> eicellen

Aan de slag

Maak nu opdracht 4, 5 & 6

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat de voortplantingsorganen en -cellen van planten zijn.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een bloem bestoven wordt.
   
3. Je kunt uitleggen hoe een bloem bevrucht wordt.
   
4. Je kunt uitleggen hoe zaadjes en vruchten ontstaan.
   
5. Je kunt uitleggen waaruit de levenscyclus van een plant bestaat.
6. Je kunt uitleggen hoe stuifmeel en zaden worden verspreid.

Waarvoor heeft een plant bloemen?

De voortplantingscellen zitten in de bloemen.

Daar kunnen ze elkaar bevruchten.

Daaruit ontstaan de nakomelingen = zaadjes (waaruit een plantje kan groeien).

Zaadcellen noemen we de stuifmeelkorrels.

Eicellen zijn bij planten ook eicellen.

De bloem

Meeldraad

- helmdraad

- helmknop met stuifmeelkorrels

Stamper

- stempel

- stijl

- vruchtbegingsel met zaadbeginsels waarin eicellen zitten

Insectenbloemen

Insect verzamelt nectar.

Stuifmeel plakt aan insect, en plakt aan de stempel bij dezelfde/ andere bloem.

Windbloemen

De wind neemt het stuifmeel mee.

Komt op de stempels van andere bloemen.

Mensen met hooikoorts zijn allergisch voor stuifmeelkorrels.
Van welke planten komen deze stuifmeelkorrels?

1. windbloemen
2. insectenbloemen
3. zowel wind- als insectenbloemen
4. alleen van gras

bestuiven en bevruchten

Bestuiven = stuifmeel komt (door insect of wind) op de stempel 

De stuifmeelkorrel vormt een buis door de stijl naar beneden, richting de vruchtbeginsels (met daarin de eicellen).

Bevruchten = kern van stuifmeelkorrel en eicel smelten samen - bevruchte eicel

Hoe onstaan zaden en vruchten?

Na de bevruchting begint alles te groeien:

1. het vruchtbeginsel van de stamper groeit uit tot een vrucht

2. binnenin het vruchtbeginsel groeien alle zaadbeginsels waarbij de eicel is bevrucht uit tot een zaadje

Zaden

- kiem (mini blaadje en mini worteltje)

- zaadlobben met reservevoedsel

Stop je een zaadje in de grond, dan wordt de kiem een nieuw plantje (gebruikt eerst het reservevoedsel uit de zaadlobben)

Als een plantje ontkiemt dan gebruikt het eerste het reservevoedsel uit de zaadlobben. Hoe komt het plantje aan zijn voedsel als dit reservevoedsel op is?

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Verspreiding van de zaden (in de vruchten)

De zaadjes (in de vruchten) moeten verspreid worden zodat ze op een geschikte plek kunnen ontkiemen.

1. verspreiding door dieren

- vruchten eten en zaadjes poepen

- vruchten met weerhaakjes die in vacht kleven

2. verspreiding door plant zelf

3. verspreiding door de wind

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Een appel valt van de boom en ligt direct onder de boom op de grond. Is dit een geschikte plek om te ontkiemen? Leg je antwoord uit.

Juist of onjuist?
Een paardenbloem is een windbloeier.

1. juist
2. onjuist

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Levenscyclus

1-jarig

2-jarig

meerjarig

Welke leerdoelen beheers je nog niet?

1. Je kunt uitleggen wat de voortplantingsorganen en -cellen van planten zijn.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een bloem bestoven wordt.
   
3. Je kunt uitleggen hoe een bloem bevrucht wordt.
   
4. Je kunt uitleggen hoe zaadjes en vruchten ontstaan.
   
5. Je kunt uitleggen waaruit de levenscyclus van een plant bestaat.
6. Je kunt uitleggen hoe stuifmeel en zaden worden verspreid.

Zijn er nog vragen over 10.4?

Huiswerk

Alle opdrachten van §10.4 maken