3hv-6.2.2+6.3

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Mineralen in de bodem

Zet op de juiste plek in de kringloop

Afvaleters

Producenten 

Reducenten

Consumenten 1e orde

Consumenten 2e orde

Welke organismen kunnen fotosynthese uitvoeren?

1. Alle organismen
2. Alleen planten en dieren
3. Alleen planten en schimmels
4. Alleen planten

Leerdoelen

• Je kunt de groepen organismen in de kringloop van stoffen beschrijven.
• Je kunt de kringlopen van water, koolstof en stikstof beschrijven. 

Kringloop van water

Kringloop van Koolstof

Koolstof komt voor in de

- lucht (Co2)

- planten (Co2 lucht-glucose)

- plantaardige energierijke stof

- dierlijke energierijke stof

- energierijke stof (schim./bact.)

(niet-)Biologisch afbreekbaar

Biologische afbraak: Reducenten breken dode resten en uitwerpselen planten/dieren af. 

Het afval van planten en dieren is biologisch afbreekbaar.

Zo ook producten afkomstig van delen van dieren en planten.

Producten van glas, metaal en kunststoffen: niet biologisch afbreekbaar. Plastic soep!

Populatiegrootte

Beïnvloed door: 

abiotische en biotische factoren

Alle factoren gunstig?

De populatie groeit!

Biologisch evenwicht

Omstandigheden gunstig?

De populatiegrootte neemt toe!

Omstandigheden minder gunstig?

De populatiegrootte neemt af

Optimumkromme

Voor elke abiotische factor kun je meten hoe de overlevingskans is van een bepaald organisme. 

Iedere soort heeft een optimum voor 

bijvoorbeeld temperatuur. Op dit

optimum kan de soort het beste 

overleven.

Samenleven

Relaties in en tussen populaties: 

- Concurrentie: 

   competitie partner, plek voedsel 

- Samenwerken/ afspraken maken:

  jagen (leeuwen), verdedigen (vissen) 

  mieren (taakverdeling kolonie).

                                                                           

Stokstaartje houdt de wacht

Relaties binnen populatie

- Rangorde

- Territorium

- Paarvorming

Bij sommige soorten vindt elk jaar opnieuw paarvorming plaats maar bij zwanen blijven man en vrouw hun hele leven bij elkaar.

Rangorde

Rangorde: Eén dier is dan de baas.

Territorium

Territorium: gebied dat verdedigd wordt tegen soortgenoten

Paarvorming

Paarvorming: Mannetje en een vrouwtje werken samen om zich voort te planten.

Bij sommige soorten vindt elk jaar opnieuw paarvorming plaats maar bij zwanen blijven man en vrouw hun hele leven bij elkaar.

Relaties tussen soorten

Individuen van verschillende soorten kunnen langdurige relaties met elkaar onderhouden

Symbiose

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel van de symbiose (samenlevingsvorm)

+      + 

Korstmos: Schimmel + alge

Kunnen niet zonder elkaar leven

Anemoon en  Clownvis

De anemoon zorgt voor beschutting/huisje voor clownvis

De clownvis eet parasieten van anemoon op en verjaagd vijanden

Commensalisme

Ene individu heeft voordeel de ander geen voordeel of nadeel

+      +/-

Parasitisme

Ene individu heeft nadeel en de ander een voordeel

-       +

De parasiet leeft op of in de gastheer