Herh. H.4 + H.5 NN5 Woordenschat en taalverzorging 4GT

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Deze les: 

Herhaling van : synoniemen /homoniemen

verwijswoorden: als/dan     met wie/waarmee

stellende/vergrotende/overtreffende trap

SYNONIEM

Een synoniem is een woord dat wat betreft betekenis (ongeveer) gelijk is aan een of meer andere woorden.

Synoniemen zijn twee of meer verschillende woorden met (ongeveer) dezelfde betekenis.

Soms staat er een synoniem van een onbekend woord in de tekst, je kunt de betekenis van het onbekend woord dan raden.

SYNONIEM - voorbeelden

zelfstandig - op zichzelf

chaos - puinhoop

neertellen - betalen

uitgave - editie

HOMONIEM

Een homoniem is een woord met meerdere betekenissen

Voorbeeld: 

bank - om op te zitten / om geld naartoe te brengen

arm - geen geld hebben / lichaamsdeel

oplossing- mengsel van 2 stoffen / antwoord op een vraag

TEGENSTELLING

Tegenstelling zijn woorden die elkaars tegengestelde zijn. Soms kun je de betekenis van een onbekend woord raden, omdat de tegenstelling van dat woord in de tekst staat.

Woorden als maar, echter, toch en daarentegen geven aan dat er een tegenstelling wordt genoemd.

TEGENSTELLING - voorbeeld

goedkoop - duur

begrijpelijk - onbegrijpelijk

koud - warm

bang - dapper

DOEL

- je kunt de juiste verwijswoorden gebruiken

formuleren: 

verwijswoorden

Het was vervelend dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg.
Het verwijst naar:

____

1. mijn vakantie
2. was vervelend
3. kiespijn
4. dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg

Die generatie wil dat er meer met haar wensen rekening wordt gehouden.
Haar verwijst naar:

_____

1. Die generatie
2. wensen
3. rekening houden
4. met haar wensen rekening houden

Het eerste elftal behaalde gisteren zijn derde overwinning op een rij.
Zijn verwijst naar:

_____

1. Het eerste elftal
2. derde overwinning
3. op een rij
4. derde overwinning op een rij.

De toneelvereniging zal haar voorstelling dit jaar in de Nobelaer geven.
Haar verwijst naar:

_____

1. De toneelvereniging
2. voorstelling
3. dit jaar
4. in de Nobelaer.

Ik moet mijn verstandskiezen laten trekken en dat valt niet mee.
Dat verwijst naar:

_____

1. verstandskiezen laten trekken
2. mijn verstandskiezen laten trekken
3. Ik
4. Ik moet mijn verstandskiezen laten trekken

Roken kan schadelijk voor je gezondheid zijn: daar kun je kanker van krijgen.
Daar ... van verwijst naar:

___________

1. Roken
2. schadelijk
3. voor je gezondheid
4. Roken kan schadelijk voor je gezondheid zijn

Verwijswoorden

de-woorden: verwijs met deze of die

het-woorden: verwijs met dit of dat

de-woorden en het-woorden

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Verwijswoorden

vrouwelijke woorden: verwijs met zij of haar

mannelijke woorden: verwijs met hij of zijn

onzijdige woorden: verwijs met het of zijn

vrouwelijk / mannelijk / onzijdig

Als mijn tante komt logeren, neemt zij haar hondjes mee.

Ben gaat zwemmen en hij neemt zijn duikbril mee.

Het rugbyteam behaalde zijn eerste beker.

Verwijswoorden

bij overtreffende trap:

bij een onbepaald voornaamwoord:

bij een hele zin:

wat

het liefste wat ik wil is een voldoende voor mijn toets

alles wat ik wil is een lange vakantie

Op vakantie hebben we gekanood, wat heel leuk was

Verwijswoorden

hun:

hen:

hun of hen

hun iPad (bezittelijk voornaamwoord)

Ik geef hun een iPad (meewerkend voorwerp zonder voorzetsel)

die jongen heeft hen voorgelogen (lijdend voorwerp)

Ik geef een iPad aan hen (na een voorzetsel)

Verwijswoorden

met wie:

waarmee (waarvoor, waartegen, ...):

met wie / waarmee

verwijzen naar personen

de klasgenoot met wie ik afgesproken had, is helaas ziek

verwijzen naar dieren of dingen

dat is het paard  waarvoor ik bang ben

de bus waarmee we naar Berlijn reisden, was comfortabel

dat is de deur waartegen ik gebotst ben

Vul een passend verwijswoord in:
Suus bezocht haar opa en gaf ___ een tijdschrift.

Vul een passend verwijswoord in:
Morgen kiest het verenigingsbestuur ___ nieuwe voorzitter.

Vul een passend verwijswoord in:
Heb jij de adressen van alle honkbalteamleden? Wil je me ___ even e-mailen?

Vul een passend verwijswoord in:
Peter won van Niek met hordelopen, ___ me niet verbaasde.

Vul een passend verwijswoord in:
Het meisje ___ op de cover van de Yes staat, is de zus van mijn vriendin.

Vul een passend verwijswoord in:
De honden waren onrustig, dus ik ben met ___ gaan wandelen.

Vul een passend verwijswoord in:
In de studiewijzer staat de stof ___ jullie moeten leren voor het volgende proefwerk.

Vul een passend verwijswoord in:
Jasper stelde zich voor aan de directrice en gaf ___ een hand.

Vul een passend verwijswoord in:
De voetbalscheidsrechter was partijdig, ____ ik niet eerlijk vond.

De fiets ___ ik jarenlang naar school fietste, is gestolen.

1. op wie
2. waarop

De jongen ___ Madelon verliefd is, heet Wietse.

1. op wie
2. waarop

Lady Gaga, ___ Anna een fan is, treedt deze maand op in Ziggo Dome.

1. van wie
2. waarvan

Ken jij de popgroep Queen,
____ het nummer 'Bohemian Rhapsody' al jaren één staat in de Top 2000?

1. van wie
2. waarvan

De economieleraar ___ ik je vertelde, geeft ook wiskunde.

1. over wie
2. waarover

Laura heeft zes katten, ____ ze een speciale band heeft.

1. met wie
2. waarmee

___, die volgend jaar vmbo-examen doet, wil laborante worden.

1. Zijn zus
2. Zij zusje

Daar is ___ met wie opa altijd wandelt.

1. de hond
2. de mevrouw

Heb jij ___ dat je moet maken al af?

1. de opdracht
2. het werkstuk

___ waarnaast wij wonen, gaat verhuizen.

1. De familie
2. De jongen

Uitleg Kijk naar taal

Neem het rijtje over en vul in wat je weet:

• Homoniem: een woord met meer betekenissen
  
• Homofoon: twee woorden die hetzelfde klinken, maar ander geschreven woorden (en iets ander betekenen)
  
• Synoniem:  woorden die ongeveer hetzelfde betekenen
  
• Tegengestelden:  woorden die het tegenovergestelde van elkaar zijn
  

Kun je een voorbeeld bedenken?

Uitleg Kijk naar taal

Neem het rijtje over en vul in wat je weet:

• Homoniem: een woord met meer betekenissen
  
• Homofoon: twee woorden die hetzelfde klinken, maar ander geschreven woorden (en iets ander betekenen)
  
• Synoniem:  woorden die ongeveer hetzelfde betekenen
  
• Tegengestelden:  woorden die het tegenovergestelde van elkaar zijn
  

Kun je een voorbeeld bedenken?

Homoniem

Een woord met meer betekenissen.

Synoniem

Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen.

Tegengestelden

Woorden die het tegenovergestelde van elkaar zijn.

Twijfelwoorden

enkelvoud

De tafel staat in het lokaal   ->

De pen ligt op de grond  ->

Het konijn huppelt door het bos  ->

Het glas is omgevallen.

meervoud

De tafels staan in het lokaal.

De pennen liggen op grond.

De konijnen huppelen door het bos.

De glazen zijn omgevallen.

Je ziet dat het werkwoord bij

meervoud ook veranderd:

staat -> staan,      

ligt -> liggen,

huppel -> huppelen,       

is -> zijn

0

Kies het juiste woord.

Waarom [leg/lig] jij de hele zaterdagmorgen in je bed?

1. Leg
2. Lig

Zal de kip een ei gaan .... ?

1. liggen
2. leggen

De kleren............ op bed

De kleding.......... op bed

Ik.... er naar te kijken

lig

ligt

liggen

Kies het juiste woord.

Boter moet je in de koelkast [leggen/liggen].

1. Leggen
2. Liggen

Zij .... de hele dag te zonnen.

1. leg
2. legt
3. lig
4. ligt

Welke zin is onjuist?

1. Ik lig vaak vroeg in bed.
2. Ik kan Rob niet meer zien.
3. Ik ken beter zwemmen dan schaken.
4. Ik leg nog een keer de regels uit.