Les 14 ZH4 11-10-23 paragraaf 4.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

       Startklaar:

- Telefoon in Zakkie!

- Op tafel:

              Pen

              Map

              Feniksboek

Welkom bij de Geschiedenisles ZH4!

Startopdracht:

Schrijf de antwoorden op de volgende vragen op:

1.  

2. 

3. 

De Islamitische expansie vond vooral plaats in de:

1. 6e eeuw
2. 7e eeuw
3. 8e eeuw
4. 9e eeuw

Wat was de benaming van Spanje ten tijde van de Islamitische overheersing?

1. Hispania
2. Andalucia
3. Isbaniyya
4. Al-Andalus

Het feodalisme was een:

1. Politiek systeem
2. Economisch systeem

Hoe heet deze stad?

1. Bagdad
2. Cairo
3. Constantinopel
4. Jeruzalem

Wat voor samenleving had het Islamitische Rijk?

1. Agrarisch-urbaan
2. Urbaan
3. Agrarisch
4. Nomadisch

Waarom gingen moslims tolerant om met christenen en joden in veroverde gebieden?

1. Dit was niet het geval. Ze waren niet tolerant
2. Omdat ze hoopten dat ze zich daarom zouden bekeren
3. Omdat ze tolerant waren voor alle andere geloven
4. Omdat het ook Abrahamistische geloven waren

Welke stad is dit?

1. Athene
2. Cordoba
3. Cairo
4. Rome

Programma deze les:

1. Quiz
2. Lesdoelen 
3. Uitleg over Kruistochten
4. Pauze 
5. Uitleg over Centralisatie en staatsvorming
6. Opdrachten / huiswerk volgende week

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

...Begrijp je dat onenigheid over de status van Jeruzalem leidde tot een conflict waarbij West-Europese ridders onder aanvoering van de paus ruim 100 jaar gebieden in het Midden-Oosten veroverden (kruistochten)

...Begrijp je dat koningen over een langere periode hun macht centraliseerden door uniformering van wetten, taal en het opbouwen van ambtenarenapparaten.

Herhaling vorige les

• Mohammed sterft in 632 
• Het Byzantijnse en Perzische Rijk hebben elkaar verzwakt
• De islamitische expansie zet versneld door

• De islamitische cultuur (architectuur en wetenschap verspreidt zich door het Rijk)
  
• Deze cultuur wordt gekenmerkt door zowel continuïteit als verandering
• Voor andere religies in het Rijk waren de moslims redelijk tolerant

Tijd van Steden en Staten

Tijd van Monniken en Ridders (500-1000)

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

-------------------------------------------> Allebei Middeleeuwen!

Kenmerkende aspecten dit tijdvak:

1. Opkomst van Handel en Steden
2. Opkomst Stedelijke burgerij
3. Begin van staatsvorming en centralisatie
4. Conflict in christelijke wereld over wereldlijke en geestelijke macht
5. Expansie van christelijke wereld via kruistochten

Context bij kruistochten

1. Macht lag bij koningen en bij de Paus (katholieke Kerk). Daar zat een spanning tussen. Wie had de meeste ridders?

2. In 1094 wordt Constantinopel aangevallen door de Turkse Seldjoeken ---> Pauselijke propaganda: "vijand van het christendom"

K.A. : Expansie van christelijke wereld via kruistochten

Jeruzalem, een belangrijke stad

K.A. : Expansie van christelijke wereld via kruistochten

Christenen:	Moslims:	Joden:
Omdat Jezus hier leefde, onderwees en stierf	Omdat de profeet Mohammed hier opsteeg naar de hemel	Omdat dit de plek is waar Abraham zijn zoon wilde offeren aan God

Oorzaken Eerste Kruistocht (1095-1099)

1. Oproep van de Paus
2. Eer, roem en avontuur
3. Ideologie: heilige oorlog voor het christendom
4. Kwijtschelding van zonder via een aflaat ("ticket to heaven")

Motieven van kruisvaarders

Geestelijken	Christelijk geloof beschermen en uitbreiden
Vorsten	Aanzien vergroten als beschermer van het geloof
Adel	Avontuur, roem, rijkdom en land verwerven
Armen en criminelen	Vergeven van zonde (aflaten), kwijtschelding van schulden en straffen, bescherming van familie en bezit

Gevolgen Eerste Kruistocht (1095-1099)

1. Gebieden veroverd ("kruisvaarderstaten")
2. Veilige doortocht voor pelgrims (Christenen die op bedevaart gaan)
3. Inkomsten: Italiaanse steden kunnen makkelijker handelen met het Oosten (specerijen en zijde)
4. Europa kwam in aanraking met verloren kennis

Kruisvaarderstaten

Verdere christelijke uitbreiding?

Andere voorbeelden van kruistochten:

 - In Oost-Europa (1200-1400)

----> Kerstening heidenen

Handel naar Oosten

----> Missionarissen mee naar Azië

 Reconquista ("herovering")

- Christenen heroveren Spanje op de Moslims 

5 minuten pauze, terug om 14u!

Context: begin van staatsvorming en centralisatie

Feodalisme (leenstelsel):

- Koning verdeelt land (verdeel & heers)

- Koning (= leenheer) geeft dus grond weg

- Vazallen (= leenmannen) zweren trouw aan de koning

Macht van de koning was dus opgebouwd uit veel 

fragmenten: stukjes land met vazallen 

-----> risico op afbrokkeling! 

K.A. : Begin van staatsvorming en centralisatie

Feodalisme: voor- en nadelen

Voordelen:	Nadelen:
Je krijgt wapens en soldaten zonder er zelf voor te hoeven zorgen	Minder controle op de gang van zaken op de uitgedeelde landerijen: leenmannen die minder trouw de koning volgden bleven onder de radar.
De feodale band is gebaseerd op vertrouwen: leenmannen hoeven dus niet te worden betaald met geld.	De band is gebaseerd op vertrouwen: leenmannen kunnen het vertrouwen opzeggen en zich tegen de koning keren. Soms lopen ze over naar een andere koning. Die hebben dan wapens en soldaten.

Succesvol gecentraliseerde staten 

'Particularisme' 

Koninkrijk Frankrijk

Koninkrijk Engeland

Koninkrijk Portugal

Koninkrijk Spanje

Stadstaten in Italië

Steden en gewesten (provincies) in de 'Lage Landen' (Nu Ned-Be) 

Oplossing voor de risico's en nadelen van het feodale stelsel:

Staatsvorming (= streven naar een staat, waar 1 persoon de baas is):

- Duidelijke grenzen

- Alleen de koning heeft macht, niet de leenmannen

Centralisatie (= streven naar bestuur vanuit 1 centrale hoofdstad):

- Koning bepaalt alles zelf

- Overal dezelfde wetten

K.A. : Begin van staatsvorming en centralisatie

Staatsvorming door centralisatie 

Koning wil zijn macht vergroten ---> centralisatie

Overal dezelfde:

- belastingen

- rechtbank

- wetten en regels

K.A. : Begin van staatsvorming en centralisatie

Centraliseren ging niet vanzelf

Dankzij de geldeconomie (dus geen autarkische ruilhandel meer) kon de koning belasting innen om:

- Ambtenaren te betalen

- Beroepsmilitairen in te huren

- Staatsuitgaven te doen 

Dankzij rechters en ambtenaren (dankzij de universiteiten)

Dankzij krachtigere wapens

K.A. : Begin van staatsvorming en centralisatie

......

......

......

Samenvatting: ....

Eindopdracht: schrijf een Cornell-samenvatting van de les waarin je de sleutelwoorden gebruikt: