Hoofdletters en leestekens

• Nederlands
• Basisschool
• Groep 7,8

Leestekens

DOEL

- je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagtekens gebruiken

- je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken

- je kunt komma's gebruiken

LEESTEKENS GOED GEBRUIKEN

Verschillen in betekenis

- Katten, spinnen, ijsberen, vissen, gieren, vliegen en honden slapen

- Katten spinnen, ijsberen vissen, gieren vliegen en honden slapen

Waardoor komt het verschil in betekenis?

Weet je nog?
Wanneer gebruik je hoofdletters?

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van winkels
2. Familienamen
3. Namen van maanden
4. Namen van musea

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van feestdagen
2. Namen van jaargetijden
3. Namen van personen
4. Namen van bedrijven

HOOFDLETTERS

Elke zin:

-Begint met een hoofdletter

- Eindigt met een punt, een vraagteken (als het een vraag is) of een uitroepteken (als het een zin met veel nadruk is)

Zo gebruik je HOOFDLETTERS

• aan het begin van een zin: Het feest duurt tot tien uur.
  
• als de zin met ’s begint, verschuift de hoofdletter: ’s Middags eet ik brood.
• bij namen: Stan Mol, Turfstraat, Apeldoorn, SP, Ford, Kerstmis, Puma.
• bij woorden die van namen zijn gemaakt: Oost-Europese, Chinese.

GEEN HOOFDLETTERS

Let op: 

namen van dagen van de week (vrijdag), maanden (november), seizoenen (herfst) en windstreken (westen) 

krijgen GEEN hoofdletter.

Meer LEESTEKENS

Naast punten, vraagtekens en uitroeptekens zijn er nog meer leestekens: 

komma, dubbele punt en aanhalingsteken.

Als aanhalingsteken kun je " of ' gebruiken.

KOMMA

Een komma laat zien hoe je de zin uitspreekt en waar je een korte pauze invoegt:

    Klaas gaat naar, huis Jan niet.

    Klaas gaat naar huis, Jan niet.

– tussen de delen van een opsomming 

    appels, peren, bananen en manderijen

KOMMA

– Na een naam of een uitroep aan het begin van een zin:

Pip, kom je eten?

– Voor voegwoorden, zoals maar, want, doordat, nadat, omdat...

Sammie moet naar de tandarts, want ze heeft een gaatje.

DUBBELE PUNT

Een dubbele punt laat zien dat je iets aankondigt of opsomt.

Voor dit recept heb je nodig:

-1 ei

-2 appels

DUBBELE PUNT in een citaat

Als je iemands woorden weergeeft in de directe rede, dus letterlijk, heet dat een ‘citaat’. Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens:

– Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

– Danique vroeg: ‘Wie heeft zin in een potje voetbal?’

Als het citaat vooropstaat, gebruik je geen dubbele punt:

– ‘Overmorgen ben ik jarig’, zei Jasper.

GEEN citaat

Als je iemands woorden in de indirecte rede weergeeft, 

gebruik je geen aanhalingstekens. en geen dubbele punt.

– Jasper zei dat hij overmorgen jarig is.

directe rede: Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

indirecte rede: Jasper zei dat hij overmorgen jarig is.

Aanhalingstekens

4 vormen bij citaten

1. Sofie zei: "Ik woon hier."

2. "Ik woon hier", zei Sofie.

3. "Hier," zei Sofie, "woon ik."

4. Er staat 'Verboden toegang' op dat bordje. 

Uitleg citaten

Een citaat is 'iets' wat iemand letterlijk gezegd heeft.

Voorbeeld:

Juf zegt: 'Het kan nog wel een tijdje duren.'

'Ga naar huis toe', zei Jim tegen zijn buurjongen.

Wanneer gebruiken we nog meer aanhalingstekens?

Bij een zelfbedacht woord.

'Kletscafé'

'Weetwoorden'

'Minemi'

Wanneer gebruiken we aanhalingstekens?

Bij sarcasme

De snelheidsovertreder werd 'liefdevol' op de bon geslingerd.

Ik kreeg het 'geweldige' cijfer 5 voor mijn spreekbeurt. 

De man was erg 'blij' met de bekeuring die hij kreeg. 

Uitleg: sarcasme 

Sarcasme betekent dat je de spot met iemand drijft.

Iemand beledigen.

Spot: Het is een soort humor, maar kan ook gemeen zijn.

Wanneer iemand iets sarcastisch zegt, wordt meestal juist het tegenovergestelde bedoeld

Voorbeeldzinnen

(een ouder tegen een kind met een slecht rapport) Je bent weer eens de beste leerling van de klas!

(een leerkracht tegen een leerling die te laat komt) Lekker uitgeslapen?

(over iemand die heel vals zingt) Je bent helemaal klaar voor het Eurovisiesongfestival.

De juf zei: "Jullie hebben goed meegedaan.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Achter 'meegedaan'
2. Achter 'goed'
3. Achter de punt
4. Deze zin is al goed

De leerling ging enthousiast aan de slag met zijn strafwerk.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Om het woord 'leerling'
2. Om het woord 'slag'
3. Om het woord 'enthousiast'
4. Om het woord 'strafwerk'

"Nu is het tijd om te oefenen, zei juf.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Na 'zei'
2. Na 'tijd'
3. Na 'oefenen'
4. Na 'juf'

De juf vroeg: "Wie heeft er lolbroek op dit briefje geschreven?"

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Hier hoeven geen aanhalingstekens bij
2. Om het woord 'briefje'
3. Na het woord 'lolbroek'
4. Om het woord 'lolbroek'

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.

Als het pijn doet geef je maar een gil

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.
Bobbie wil je die bak met pennen potloden en stiften aangeven

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.

Ik blijf vandaag thuis omdat ik ziek ben

‘Sara zei:‘ Ik heb een super vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Fernando vroeg: ‘Wil je de suiker aangeven?’

1. Goed
2. Fout

Marly zei tegen Waldo: ‘Ik kan je niet vinden.’

1. Goed
2. Fout

Thomas zei ‘Daar heb ik geen zin in.’

1. Goed
2. Fout

De jongen riep: ‘Maurice, wacht even!’

1. Goed
2. Fout

De juf zei: Jullie hebben goed gewerkt.

Schrijf de zin met leestekens. (Gebruik ")

Willen jullie even hier komen vroeg de meester.

Schrijf de zin met leestekens.

Vroeger zat ik daar op voetbal zei de scheidsrechter.

Schrijf de zin met leestekens.

Straks krijgen jullie een ijsje zei papa.

Schrijf de zin met leestekens.

De geschiedenisles over egypte gaat zo beginnen vertelde de juf.

Schrijf de zin met leestekens.

Mijn moeder vraagt wil je ook je eigen lunchpakket meenemen

Schrijf de zin met leestekens.

Mijn vader roept op de achtergrond vergeet je goede humeur niet

Schrijf de zin met leestekens.

Indien je geen zin hebt om mee te gaan moet je het natuurlijk eerlijk zeggen

Schrijf de zin met leestekens.

GELEERD

- je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagtekens gebruiken

- je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken

- je kunt komma's gebruiken

LEESTEKENS GOED GEBRUIKEN

Wat vond je van de les?

1. 
2. 
3. 
4. 

Dat was het weer voor deze week.
Hieronder kun je schrijven als je een boodschap achter wilt laten.