Herhaling H5 Mavo 4

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g, mavo
• Leerjaar 4

Herhaling H5 Mavo 4

Herhalingsles Hoofdstuk 5 

Collectieve sector = overheid en sociale zekerheidinstellingen

Collectieve sector

Marktsector

= Alle bedrijven die winst willen maken.

              

Collectieve sector

= Bedrijven en instellingen die geen winst hoeven te maken, omdat ze betaald worden uit belastinggeld. 

Privatiseren

Bij privatiseren verkoopt de overheid een dienst of activiteit aan de particuliere sector.

Redenen om te privatiseren:

• Geen verantwoordelijkheid meer voor overheid
  
• Bedrijven doen het beter en/of goedkoper

Voorbeeld van privatisering: PostNL

Hoe kan na privatisering het goedkoper worden voor particulieren? Door privatisering moeten bedrijven met elkaar gaan concurreren, de overheid hoeft met niemand te concurreren. Doordat bedrijven moeten concurreren proberen zij de laagste prijs aan te bieden. 

Subsidie en accijns

• Wil je iets stimuleren? -> subsidie (bijvoorbeeld voor zonnepanelen om de CO2 uitstoot te verminderen)
• Wil je iets afleren? -> accijns 

Planeconomie

Er zijn landen waar de overheid bepaalt wat er geproduceerd wordt, hoeveel, door wie en tegen welke prijs. Van marktwerking is geen sprake. 

Zo’n economie noem je een planeconomie.

China en Cuba waren in het verleden planeconomieën, nu is Noord-Korea dat bijvoorbeeld nog.

Sociale markteconomie

De Nederlandse economie is een mengvorm van een plan- en vrijemarkteconomie. Bedrijven mogen zelf weten wat ze verkopen. Vraag en aanbod bepalen daarbij de prijzen.

Als het nodig is, grijpt de overheid in en stelt regels op voor bijvoorbeeld het minimumloon, uitkeringen en arbeidsomstandigheden. Dit om iedereen een redelijk bestaan te garanderen.

In Nederland hebben we een sociale markteconomie.

Vrijemarkteconomie

Een vrijemarkteconomie is een economie waarin vraag en aanbod de prijs bepalen en de overheid zich niet bemoeit met de economie.

Leg uit wat een vrijemarkteconomie is en bespreek de voor- en nadelen van deze economie. Bespreek ook het verschil met een planeconomie.

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van:

•  CBS

•  CPB

•  SER

CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek:

• Verzamelt informatie over oa economische veranderingen.
  

CPB = Centraal Planbureau:

• Onderzoekt wat de gevolgen kunnen zijn van economische beslissingen.
  

SER = Sociaal Economische Raad

• Adviseert over sociaal-economische onderwerpen.
  
• Bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

Economische crisis / recessie

Wat is recessie

De economie komt in een recessie als de economische groei twee kwartalen lager is dan in de voorgaande periode en lager is dan het gemiddelde 

Solidariteitsbeginsel

Voorbeelden van regels/ wetten die uitgaan van solidariteitsbeginsel:

• Sociale verzekeringen
  
• Huurtoeslag
  
• Zorgtoeslag 

Solidariteitsbeginsel

Wetten en regels 

Sociale verzekeringen worden betaald uit  premies. Vincent heeft een ernstige lichamelijke handicap, waardoor hij dag en nacht zorg nodig heeft. Die zorg wordt vergoed vanuit de  Wlz  Dat is een voorbeeld van een volksverzekering 

Sociaal minimum

Sociaal minimum

Wat is het sociaal minimum? Het sociaal minimum is het bedrag dat u minimaal nodig heeft om van te leven. Dat bedrag is niet voor iedereen hetzelfde.

De verzorgingsstaat (Nederland)

De verzorgingsstaat

Snel van miljarden naar miljoenen

• Als je rekent met de overheidsfinanciën, heb je vaak met miljarden en miljoenen te maken.
  
• 
  
• Zo reken je snel om van miljarden naar miljoenen:
  

Gratis voorzieningen 

In sommige landen zijn voorzieningen gratis, denk aan het onderwijs of de zorg. In deze landen betalen mensen een veel hogere belasting, zo betalen zij indirect toch mee aan de voorzieningen.