3.1 genotype en fenotype & 3.2 Genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

3.1 Genotype en Fenotype 

3.2 Genenparen

This is the place to   Bio

Thema 3

Basisstof 1 en 2

Fenotype 

Genotype

• De uiterlijke (zichtbare) kenmerken van een organisme
• Combinatie van genen en milieufactoren (licht, lucht, voeding, etc)
• Kunnen worden veranderd

• De informatie voor de erfelijke eigenschappen in het DNA
• Aangeboren

Fenotypische modificatie

Modificatie van het fenotype:

• Verandering fenotype
• Genetisch materiaal verandert niet
• Is niet erfelijk

Chromosomen

• Karyotype: rangschikking van chromosomen. Ook wel karyogram of chromosomenportret
• Mensen hebben 23 paren homologe chromosomen.
• In totaal 46 chromosomen (2n)
• 22 paar autosomen (= identieke lichaamschromosomen)
• 1 paar  geslachtschromosomen 

       (X en Y niet identiek)

Samenvatting

Lichaamscel: 23 paar chromosomen (46 totaal)

• 22 paar 'gewone' chromosomen (autosoom)
• 1 paar geslachtschromosomen (XX of XY)

Geslachtscel: 23 chromosomen

• 22 'gewone' chromosomen (autosomen)
• 1 geslachtschromosoom (X of Y)
  

DNA

DNA bestaat uit lange ketens van nucleotiden:

1. Fosfaatgroep 
2. Desoxyribose (suiker)
3. Stikstofbase

4 soorten stikstofbasen:

Adenine, Thymine, Guanine of Cytosine

Complementaire baseparing: 

koppels A-T en C-G 

bINAS 71c

Genen

Een gen bevat informatie voor een of meerdere erfelijke eigenschappen.

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komen en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken. 
2. Je kunt beschrijven hoe door recombinatie  nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

Locus

Chromosomen komen voor in paren. De plaats van een gen op het chromosoom, noem je een locus (meervoud loci).

Een gen is het stukje DNA dat codeert voor een of meer eigenschappen

Allelen

Genen hebben verschillende varianten (allel/allelen), bijv. het allel voor zwart haar of het allel voor blond haar.

Deze allelen kunnen in verschillende combinaties voorkomen

Dominant en recessief

Een dominant allel zie je altijd terug in het fenotype (ook als er maar één dominant allel is).

Dominante allel: HOOFDLETTER

Recessieve allel: kleine letter

Zygotie

BB: homozygoot dominant

bb: homozygoot recessief

Bb: heterozygoot

Homo = hetzelfde

Hetero = verschillend

Drager

Een heterozygoot is een drager van het recessieve allel.

Dat kan bijv. voor een gen zijn dat codeert voor de haarkleur, maar ook voor een gen dat leidt tot een ziekte.

Aan de slag met de volgende opdrachten

Maak van 3.1 opdrachten 2, 6, 7

Maak van 3.2 opdrachten 16, 17, (18,) 19  

Klaar? Probeer 20 dan ook alvast te maken

Intermediair fenotype

Intermediair fenotytpe:

beide allelen komen tot uiting in het fenotype

Onvolledig dominant

• Oogkleur
• Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
• Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant

 Codominantie

Bij codominantie komen de eigenschappen van beide dominante allelen volledig tot uiting.

Beide allelen worden aangegeven met een hoofdletter en een variantsaanduiding:

Rood: A^r  en Geel: A^g

Recombinatie

Recombinatie is het herverdelen van erfelijke eigenschappen en leidt tot genetische variatie onder nakomelingen.

Genetische variatie is belangrijk voor het overleven van een soort.

Aan de slag

nakijken opdrachten 3.1 

Maken:

Op biologiepagina oefenopdrachten 1, 2 en 3

Bespreken

Opdrachten van Paragraaf 2

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komen en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken. 
2. Je kunt beschrijven hoe door recombinatie  nieuwe combinaties van allelen ontstaan.