Thema Uitvindingen - Blok 3

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Thema Uitvindingen 

Blok 3: Nederland, Spanje en België 

Waar gaat dit blok over?

Wat kun je doen als je koning een wrede dictator is? De koning braaf gehoorzamen? Tegen hem in opstand komen? De inwoners van Nederland kozen voor het laatste. Zij kwamen in opstand tegen de Spaanse koning. Die opstand heet ook wel de Tachtigjarige Oorlog. Maar wat had een Spaanse koning hier te zoeken? En hoe ontstond na die oorlog een zelfstandige en rijke republiek?

Les 1

• uitleggen waarom de Nederlanden werden geregeerd door een Spaanse vorst.
  
• redenen noemen waarom de Nederlanden tegen de Spaanse vorst in opstand kwamen.
  
• vertellen wie Willem van Oranje was.
  
• uitleggen waarom Willem van Oranje belangrijk was voor het ontstaan van Nederland.

Karel V

• Koning van Spanje 
• Groot rijk
• De Nederlanden onderdeel van het rijk
• Heer der Nederlanden (1515 - 1555) 
• De gewesten bestuurde het land

Filips II

• Volgde koning Karel V op 
• Was streng katholiek
• Iedereen moest dit volgen in zijn rijk
• De Nederlanden was gedeeltelijk protestants geworden 
  
• Rijk centraliseren (centralisatie) = meer macht voor de koning
  
• Voerde belasting in
  

Noem een reden waarom de Nederlanden in opstand kwamen tegen de Spaande vorst

Beeldenstorm

De Beeldenstorm in 1566

• De heiligenbeelden van de katholieken werden vernield. 
  
• Filips II was woedend over de beeldenstorm.
  
• De hertog van Alva (generaal) moest de rust herstellen.
  
• De edelman Willem van Oranje ging in verzet tegen de Spaanse koning.
  

Nederland in opstand

• Willem van Oranje  ging in verzet en vocht terug'
• Start 80 jarige oorlog in 1568
• Watergeuzen vochten mee met Willem van Oranje
• Den Briel, de eerste stad die ze veroverde in 1572
• Er volgen steeds meer steden
• 1576 gaan de gewesten samenwerken
• Plakkaat van Verlatinghe -> verklaring van onafhankelijkheid in 1581
• Op zoek naar een nieuwe koning
• Willem van Oranje wordt vermoord in 1584

Het einde

• De oorlog eindigt pas echt in 1648
• Spanje erkent dan pas de onafhankelijke republiek
• Vrede van Munster 

• Hoe lang duurde deze oorlog?

Korte samenvatting

- Filips II volgde Karel V op. Hij verhoogde de belastingen en bestrafte de protestanten

- Willem van Oranje was het niet met hem eens

- Boze protestanten vernielden kerken en kloosters tijdens de Beeldenstorm

- Generaal Alva moest de protestanten oppakken

- Willem van Oranje en de Watergeuzen kwamen in opstand

- Willem van Oranje wordt vermoord 

- Einde opstand / 80 jarige oorlog door het verdrag van Munster

Hoe was Filips II de baas over de Nederlanden geworden?

1. Hij had de gebieden veroverd
2. Zijn vader had ze veroverd
3. De gebieden wilde zelf bij Filip horen

Willem van Oranje was:

1. Koning van de Nederlanden
2. Stadhouder van de Nederlanden
3. Koning van Spanje
4. Stadhouder van Spanje

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand

1. De 70 jarige oorlog
2. De 50 jarige oorlog
3. De 80 jarige oorlog
4. De 60 jarige oorlog

Begin 80 jarige oorlog

1. 1568
2. 1648

wanneer eindigde de 80-jarige oorlog?

1. 1848
2. 1748
3. 1648
4. 1548

De 80 jarige oorlog
was tegen welk land?

1. Frankrijk
2. Portugal
3. Spanje
4. Engeland

De vrede van Munster betekende het .... van de Opstand.

1. Begin
2. Einde

Les 2

• vertellen wat het Plakkaat van Verlatinghe is.
  
• uitleggen hoe Nederland een republiek werd.
  
• uitleggen waarom de Republiek na de Opstand rijk en welvarend werd.
  
• uitleggen waarom de Nederlanden zijn gesplitst in Nederland en België.

De staten Generaal 

In de tijd van Filips II had elke provincie een eigen bestuur. Soms vergaderden de provincies met elkaar. Die vergadering heette de Staten-Generaal. In 1581 besloten de zeven noordelijke provincies dat Filips II geen landsheer van de Nederlanden meer kon zijn. De tekst waarin dat staat heet het Plakkaat van Verlatinghe. Een goede koning is geen tiran voor zijn volk en dat was Filips II wel, vonden de leden van de Staten-Generaal.

Wat staat er op het
Plakkaat van Verlatinghe?

1. Filips II wil niet meer regeren over de Nederlanden
2. De vrede tussen Nederland en Spanje
3. Zuidelijke gewesten accepteren Filips II niet meer als koning
4. Noordelijke gewesten accepteren Filips II niet meer als koning

Wat was de Staten Generaal?

1. Het dagelijks bestuur van de republiek
2. De vergadering van de zeven provincies van de Nederlanden.
3. Volksvertegenwoordiging
4. Vergadering van de 3 standen.

De republiek 

Het lukte de provincies niet om een nieuwe vorst te vinden. Daarom werden de noordelijke provincies samen een republiek. Dat is een land zonder vorst. Omdat Antwerpen Spaans bleef, kozen handelaren voor een nieuwe havenstad: Amsterdam. Deze stad werd steeds rijker.

Spanje werd door de oorlog juist steeds armer. Het lukte de Spanjaarden niet meer om de rijke provincie Holland te veroveren. Zij vochten nog wel aan de grens van de Republiek (in het zuiden en oosten). Pas in 1648 kwam er echt een eind aan de oorlog

Wat was een reden waardoor de republiek rijker werden?

Wat is een republiek?

1. Een land dat bestuurd wordt door een koning
2. Een land zonder koning of keizer
3. Het Spaanse Rijk
4. De opstand van de Geuzen

Een koninkrijk 

Na de Opstand bleven de Nederlanden gescheiden. In het noorden lag de Republiek, die werd bestuurd vanuit Den Haag. De zuidelijke provincies hoorden bij Spanje en later bij Oostenrijk. In 1795 veroverde de Franse keizer Napoleon de Republiek en de zuidelijke provincies. Toen Frankrijk in 1813 was verslagen, sloten de zuidelijke provincies zich aan bij het noorden. Napoleons broer had van Amsterdam de hoofdstad gemaakt, maar het bestuur bleef in Den Haag en er werd een koning gekozen: Koning Willem I (je zegt: koning Willem de Eerste). Nederland werd dus een koninkrijk.

Een koninkrijk 

Veel mensen in de zuidelijke provincies waren toch niet blij met het nieuwe koninkrijk. Zij vonden dat de katholieke kerk slechter werd behandeld dan de protestantse kerk en dat het geld niet eerlijk werd verdeeld. In 1830 kwam de bevolking van de zuidelijke provincies in opstand en riep het koninkrijk België uit. Koning Leopold I (je zegt: koning Leopold de Eerste) werd de eerste koning van België. In de hoofdstad Brussel werden grote paleizen en musea gebouwd. Zo konden de Belgen trots zijn op hun nieuwe land. Een deel van de provincie Luxemburg werd ook een apart land.

Hoe is België ontstaan?