11.1 Bouw, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Periode 4 bio

• H11 Planten, biotechnologie en fotosynthese
• Achterstand inhalen: mens en milieu (V4)
• Spieren H7 (V5)
• Dus toets wordt combinatie van hierboven (10%)
• Fotosynthese practicum -> Natuurwetenschappelijk verslag -> PO diverse thema's = gemiddelde cijfer komt in Magister (10%)

Thema 11 Planten

11.1 Bouw, groei en ontwikkeling

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

Uit welke delen bestaat een plant?

Organen met eigen bouw en functie:

• Wortels: water en mineralen opzuigen,  zorgen voor stevigheid plant en opslag zetmeel als reservestof (Binas 91B+D)

• Stengel: vervoer van water en voedingsstoffen via houtvaten en bastvaten en plant rechtop houden

• Bladeren: de nerven vervoeren water en opgeloste stoffen en zorgen voor stevigheid + bladgroenkorrels en huidmondjes dragen bij aan de fotosynthese (Binas 91A)

• Bloem: voortplanting (zaadjes) - aantrekken insecten of windbestuiving

Waaruit bestaat een plantencel?

• Celwand: stevige laag buiten om de cel 
• Celmembraan: regelt welke stoffen de cel in- en uitgaan
• Cytoplasma: stroperige vloeistof
• Celkern: DNA
• Vacuole: stevigheid
• Bladgroenkorrels: fotosynthese

Binas tabel 79B

Hoe blijven planten rechtop?

• Kruidachtige planten: hebben water nodig voor de stevigheid (tulpen en madeliefjes)    -> de vacuole speelt een belangrijke rol -> turgor en plasmolyse

• Houtachtige planten: bestaan uit houtcellen die uiteindelijke stevige buisjes vormen (bomen en struiken)  -> hebben geen water nodig voor stevigheid

Binas 92A

Afstamming:

• Eencellige wieren
• Veelcellige wieren
• Mossen
• Etc..

Van simpel naar meer gecompliceerd en gedifferentieerd

Bouw zaadplant

Weefsels

• Dekweefsel: bescherming tegen waterverlies, droogte en infecties -> cuticula of houtachtige celwand
• Vaatweefsel: houtvaten en bastvaten
• Vulweefsel: fotosynthese, opslag en stevigheid -> parenchym, collenchym en sclerenchym

Binas tabel 81

Houtvaten vs bastvaten (Binas 81E, 91B, 91C)

• Houtvaten (xyleem) = water en mineralen omHoog

• Bastvaten (floëem) = water met suikers (glucose) vanaf bladeren naar Bladeren/Beneden/Boven  

Bouw blad 

(Binas tabel 91A)

• Dekweefsel: bescherming tegen waterverlies, droogte en infecties = epidermis en cuticula
• Vaatweefsel: houtvaten (xyleem) = water en mineralen omHoog en bastvaten (floëem) = glucose naar Bladeren/Beneden/Boven 
• Vulweefsel: fotosynthese in bladgroenkorrels, opslag (chromoplasten en amyloplasten) en stevigheid                          -> spons- en pallisadeparenchym
• Huidmondjes: gaswisseling

Groei en ontwikkeling 

In deelweefsel (meristeem): toppen wortels en stengels, knoppen en jonge bladeren

Nodig: water, mineralen, zuurstof, koolstofdioxide, licht en temperatuur

• Celdeling en celgroei
• Celdifferentiatie: verandering vorm
• Celspecialisatie: verandering functie

Binas tabel 81B

Lengtegroei (stengeltop, worteltop) Binas 91B

Diktegroei (cambium) 

Binas 81B+91C2

Lengtegroei (stengeltop, worteltop) Binas 91B

Diktegroei (cambium) 

Binas 81B+91C2

Jaarringen

Winter = geen groei

Voorjaar = groei -> wijde houtvaten met dunne wanden (veel water + opgeloste stoffen)

Zomer -> nauwe houtvaten met dikke wanden

Jaarring  = voorjaar + zomer (dun + dik)

Binas 91C2

Plastiden

- Chromoplast: kleurstofkorrel

- Chloroplast: bladgroenkorrel - fotosynthese

- Leukoplast: Opslag

• Amyloplast: zetmeel
• Elaioplast: olie
• Proteïnoplast: eiwit

Overgang van één naar ander mogelijk

(bijv. rijpen banaan = chloro naar chromo)

Leerdoel behaald??

• Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 168 t/m 175.

Onvoldoende: Maken + nakijken opdr. 1 t/m 8.

Voldoende: Maken + nakijken opdr. 3 t/m 8.