Jodendom

• Burgerschapsonderwijs
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Het Jodendom

Deze les

Abraham en Mozes

Belangrijkste regels

Heilig Boek

Godshuis

Leerdoelen

Ontstaansgeschiedenis

Belangrijke plekken

Vandaag de dag

Wat weet je al over het Jodendom?

Aartsvader Abraham

• We laten het Jodendom vaak beginnen rond 2000 v. Chr. 
• In die tijd waren mensen polytheïstisch = geloof in meerdere goden
• Abraham was een nomade en getrouwd met Sara (zijn halfzus)
• God neemt contact op met Abraham: God zal hem naar een land leiden en God zou Abraham zegenen en hem tot vader van een groot volk maken.

 

Jodendom is een.....

1. polytheïstische godsdienst
2. monotheïstische godsdienst

Abraham

• Abraham moest zichzelf besnijden. Voortaan zullen alle joodse mannen besneden worden.
• Abraham en Sara krijgen een zoon wanneer ze 100 en 90 zijn: Isaak. 
• Bij zijn slavin Hagar krijgt Abraham ook een zoon: Ismaël. 
• Om zijn geloof te testen geeft God Abraham de opdracht Isaak te offeren...

Abrahams offer

• ...Abraham begint Isaak te offeren tot hij gestopt wordt door een engel (door God gezonden) en er een ram verschijnt om te offeren in plaats van Isaak
  
•  Voor de joden is dit een teken van Abrahams gehoorzaamheid en Gods barmhartigheid (dus wees gehoorzaam en je wordt beloond). 

Abraham als aartsvader

• Abraham koopt een stuk grond in Hebron en bouwt hier een rotsgraf voor Sara (afbeelding)
  
• Isaak trouwt met Rebecca en erft de grond in Hebron (basis voor Israël)
• Abraham krijgt nog meer zonen en overlijdt op zijn 175e. Ook hij komt in het rotsgraf te liggen. 
• Het graf is een heilige plek voor joden. Ook Isaak en zijn zoon Jacob zouden  er begraven zijn. 

Profeet Mozes

• Door een periode van honger komt het volk Israël in Egypte terecht
  
• Ze werken daar als slaven voor de farao
  
• Om er voor te zorgen dat er niet te veel joden en daarmee een goede mogelijkheid tot opstand komt, laat de farao alle joodse jongetjes doden
  
• De moeder van Mozes stopte hem in een mandje en liet dit mandje in de rivier los op het moment dat de dochter van de farao zich kwam wassen.
• Mozes wordt vervolgens aan het hof van de farao opgevoed...

Profeet Mozes

• Op zijn 40e komt Mozes er achter dat hij joods is...
  
• Wanneer hij ziet dat de joden als slaven werken dood hij uit woede een Egyptische opzichter en moet vluchten
  
• God neemt ook contact met Mozes op in de vorm van een brandende braamstruik
  

Profeet Mozes

• Mozes vraagt aan de farao het Israëlische volk vrij te laten...
  
• De farao geeft niet makkelijk toe, dus stuurt God 10 plagen op Egypte af.
  
• De laatste plaag, de dood van alle Egyptische eerstgeborenen, leidt er toe dat de farao toegeeft
  

Profeet Mozes

• De farao probeert toch nog het Israëlische volk, zijn gratis arbeiders, tegen te houden
  
• Mozes laat de zee splijten, het Israëlische volk heeft doorgang, maar het Egyptische leger komt om in de golven
  

40 jaar in de woestijn

• Terwijl Mozes op de top van de berg Sinaï met God spreekt en de tien geboden ontvangt zijn de Israëlieten ontevreden dat zij geen contact met God hebben. 
  
• Ze maken daarom een afgodsbeeld: iets dat ze wel kunnen zien en aanraken
  
• Wanneer Mozes van de berg afkomt ziet hij het Gouden Kalf en gooit van boosheid de stenen met de tien geboden stuk.
  
• De Israëlieten krijgen straf: ze moeten 40 jaar in de woestijn blijven voor ze het beloofde land weer in mogen.
  
• Mozes gaat opnieuw naar boven om de 10 geboden weer op te halen
  

De tien geboden

De tien geboden zijn de basis van alle 613 joodse leefregels

Welke regel stond NIET op de tien geboden?

1. Dood geen ander mens
2. Maak en vereer geen afgodsbeelden
3. Maak een bedevaartstocht
4. Je mag niet liegen

Tenach

Het geloof werd vastgelegd in een heilig boek: De Tenach. 

In de Tenach staan: 

• Joodse wetten
• Joodse leefregels. 
• Joodse geschiedenis

De vijf boeken van Mozes heten samen de Thora en zijn ook onderdeel van de Tenach. Zij zijn op rollen geschreven. 

Schrijven in het Hebreeuws:

• van rechts naar links;
• zonder klinkers
• Lezen met een Jad: een zilveren handje

Wat zie je op
de afbeelding?

1. Bijbel
2. Oude Testament
3. Thora
4. Nieuwe Testament

Wat is de Tenach?

Waarom wordt het joodse volk ook wel het 'Volk van het Boek' genoemd?

Een aanwijsstokje om mee aan te
geven waar in de Thora je bent gebleven
met lezen; letterlijk 'hand'

1. Jad
2. Sjoel
3. Berit
4. Kosjer

Vier belangrijke geloofspunten

1. Er is één God

Het jodendom is een monotheïstische godsdienst (= één God). Joden spreken de naam van God (Jahweh) niet uit. In plaats daarvan zeggen ze 'Adonai', wat 'Heer' betekent.

2. Het verbond tussen God en de joden

De joden zijn de nakomelingen van Abraham en hebben een Verbond met God gesloten. Joden beschouwen zich als het uitverkoren volk van God. In de Thora staat welke bedoeling God met hen heeft.

3. Naleving van de wet

God heeft met de joden afspraken gemaakt. God heeft beloofd het joodse volk te beschermen. Ook heeft hij het joodse volk een eigen land beloofd: het beloofde land. Joden moeten zich aan de leefregels van God houden: de Tien Geboden van Mozes (te vinden in de Thora).

4. Het geloof in een Messias

Joden geloven dat er een verlosser (Messias) komt die een einde zal maken aan alle ellende in de wereld en het Rijk van God zal heersen. Volgens sommige joden is dit een ideale samenleving hier op aarde, andere joden geloven dat dit een ideale toestand na dit leven is in de hemel. 

Sleep het juiste geloofspunt naar de bijpassende afbeelding

Er is één God

Het verbond tussen God en de joden

Naleving van de wet

Het geloof in een Messias

Mensbeeld

De mens heeft een vrije wil en kan kiezen het goede (of het kwade) te doen. Met deze vrije wil komt een enorme verantwoordelijkheid kijken. Wanneer de mens kiest om zich niet te houden aan de leefregels van God, dan verdient de mens Zijn bescherming niet.

Het jodendom kent 613 leefregels die de kern van de joodse religieuze regelgeving vormen. De verschillende geboden en verboden staan verspreid over de Thora (de eerste vijf boeken van de TeNaCH). Aangezien het naleven van de Thora zo belangrijk is, wordt dit deel van de Tenach ieder jaar helemaal gelezen.

Een bekende joodse uitspraak is:

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.

Tempel

• De Stenen tafelen met de 10 geboden werden in de heilige ark verplaatst. Deze ark werd later in de joodse tempel (godshuis) geplaatst. 
  
• De joodse tempel staat symbool voor het verbond tussen de joden en God: de afspraak die de joden met God hebben dat zij zich houden aan de Wetten van God en Hij het joodse volk beschermt en een eigen land geeft.
• De Tempel is twee keer verwoest en daarna nooit meer opgebouwd. 
• Bij de verwoesting van de tempel door de Romeinen in het jaar 70 verdween de heilige ark. Joden verspreiden zich in die tijd over de hele wereld. Je noemt dit de diaspora. 
• Omdat de joden in de diaspora geen Tempel hadden om God te vereren, is uiteindelijk de synagoge ontstaan.

Wat is 'diaspora'?

1. vervolging van een volk
2. verspreiding van een volk over gebieden
3. verwelkomen van een volk
4. onderdrukken van een volk

De Klaagmuur is het enige overgebleven deel van de vernietigde Tempel in Jeruzalem.

Bij de Klaagmuur wordt er door religieuze joden gebeden en er worden briefjes tussen de stenen gestoken met daarop wensen en gebeden, gericht aan God.

Klaagmuur (tempelberg)

Synagoge

• In iedere joodse synagoge staat een heilige ark. Hierin zitten de Thorarollen. De tien geboden hangen daarboven.
  
• De lessenaar is de bima.
  
• Vrouwen zitten apart, soms op een speciale galerij.
  

Bima

Heilige Ark

Vrouwengalerij

Plaats van samenkomst, vervanging van de Tempel in de diaspora

1. Moskee
2. Synagoge
3. Gebedshuis
4. Kerk

Wat is de functie van de bima in de synagoge?

Wat is de functie van de Heilige Ark in de synagoge?

Wie was de eerste aartsvader en waarom?

Wat is de Klaagmuur?