Theorie zinsdelen WG & NG

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je zinnen ontleden door  persoonsvorm, onderwerp, 

gezegde = werkwoordelijk of naamwoordelijk

lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling te benoemen.

In de juiste volgorde.

Volgorde benoemen:

1. persoonsvorm 

2.onderwerp (mag ook op 3)

3. gezegde (mag ook op 2)

4.lijdend voorwerp, 

5.meewerkend voorwerp  

6.bijwoordelijke bepaling 

Ontleden van zinnen

Als je strepen zet tussen de zinsdelen, dan weet je al uit hoeveel delen de zin bestaat.

Daarna ga je de delen benoemen.

Ontleden van zinnen

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

4 of 5 zinsdelen?

Ontleden van zinnen

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

4 of 5 zinsdelen?

Ontleden van zinnen

Als je strepen zet tussen de zinsdelen, dan weet je al uit hoeveel delen de zin bestaat.

Daarna ga je de delen benoemen.

Je moet alle zinsdelen (woorden)  benoemen, er kan niks overblijven

Ontleden van zinnen

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

4 of 5 zinsdelen?

Stap 1: Zoek de persoonsvorm (PV)

Zoek het werkwoord in de zin dat de handeling/doen of de toestand aangeeft. Tips: - is altijd een werkwoord.

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

- kun je vinden door tijdproef/getalproef - werkwoord verandert van vorm/klank.

Staat meestal vooraan in de zin, naast het onderwerp.

Stap 2/3: Zoek het gezegde (GEZ)

Zoek alle werkwoorden in de zin.

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

Tips:  - inclusief werkwoorden met: - aan het - te & splitsbare werkwoorden (bijv: uitrusten)

persoonsvorm is altijd onderdeel van het gezegde.

2 soorten gezegdes 

1. werkwoordelijk gezegde (WWG)

2. naamwoordelijk gezegde (NG)

Werkwoordelijk gezegde

meestal DOE werkwoorden ( zww en soms met hww)

1. Doe-ww (werkwoordelijk gezegde)      

Ik fiets naar school
                            Ik poets mijn tanden
                            Ik maak mijn huiswerk

Ik heb mijn tanden gepoetst.               (heb= hulpwerkwoord - hww)

Ik zal mijn huiswerk maken.                  (zal= hulpwerkwoord)

zijn, worden, blijven,

blijken, lijken, schijnen, heten,

(dunken, voorkomen)

3 soorten werkwoorden (kww = koppelwerkwoord)

Koppelt eigenschap/kenmerk aan onderwerp

2. Eigenschap/kenmerk -ww (naamwoordelijk gezegde): 

 Ik ben ziek, (moe, gewond)

Messi is een topvoetballer

Rutte blijft premier. 

Naamwoordelijk gezegde (NG)

2. Eigenschap/kenmerk -ww (naamwoordelijk gezegde): 

 Ik ben ziek, (moe, gewond)

Messi is een topvoetballer

Rutte blijft premier. 

(NG) Naamwoordelijk gezegde: 

eigenschap/kenmerk van het  onderwerp

Bestaat uit twee delen: werkwoordelijk en naamwoordelijk deel.

 Ik ben ziek, (of moe, gewond) 

NG helemaal = ben ziek 

werkwoordelijk deel = ben                          naamwoordelijk deel= ziek

Vinden NG

Lees de zin altijd heel goed!

Gaat het om een eigenschap/kenmerk van het onderwerp? (eigenschap + kww)

Zit er een koppelwerkwoord (kww) in de zin:

zijn, worden, blijven,

blijken, lijken, schijnen, heten,

(dunken, voorkomen)

Vinden NG - controle tip

Lees de zin altijd goed, wat betekent het?

Twijfel je? Vervang de persoonsvorm door een vorm van worden/zijn. Blijft de betekenis logisch? En wordt het onderwerp nog steeds gekoppeld aan een eigenschap/kenmerk?  Dan is het een NG.

Messi is een topvoetballer.   Messi wordt een topvoetballer.

Rutte blijft premier.                      Rutte was premier

Stap 2/3: Zoek het onderwerp (OW)

Stel de vraag: wie of wat + gezegde?

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

Tips:  - onderwerp & persoonsvorm staan meestal naast elkaar.

- onderwerp begint nooit met een voorzetsel (in, op, naast, met, over, enz.)

Stap 3: Zoek het gezegde (kan ook als stap 2)

Zoek alle werkwoorden in de zin.

Tip: persoonsvorm is altijd onderdeel van het gezegde.

Stap 4: Zoek het lijdend voorwerp (LV)

Stel de vraag: wie of wat + gezegde + onderwerp?

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit.

Tip: - het lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel ( (in, op, naast, met, over, enz.)

In het NG ( naamwoordelijk gezegde) staat nooit een LV.

Stap 5: Zoek het meewerkend voorwerp (MV)

Stel de vraag: aan/voor wie of wat + gezegde + OW+ LV ?

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit/ voor mijn verjaardag.

Tip: je kunt aan/voor, voor het meewerkend voorwerp zetten, maar ook weglaten.

Stap 6: Zoek de bijwoordelijke bepaling (BWB)

Vraag aan de overgebleven zinsdelen: waar? wanneer? hoe? waarmee?  et cetera.

In mijn vrolijke e-mail / nodigde / ik /mijn vrienden en vriendinnen/ uit/ voor mijn verjaardag.

Tip: alle overgebleven vragen behalve - Wie of Wat vragen.

- begint meestal wel met een voorzetsel

- geeft tijd, plaats, hoedanigheid ( hoe?) aan.