Grammatica C: Werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

WELKOM TERUG!

VERTEL!

1. Noem 3 dingen uit 2024 die je heel leuk vond
2. Wat ga je in 2025 anders doen?
3. Wat heb je geleerd van 2024?

Huiswerk bespreken

Het huiswerk was:

Grammatica woordsoorten

A. Ontleden (blz. 92)

Leren: blz. 138/139 HB

Maken: opdracht 4 t/m 9 en 11a

B. ZNW, LW en BN (blz. 94)

Leren: blz. 160/161 HB

Maken: opdracht 5 t/m 10

B. ZNW, LW en BN (blz. 94)

Leren: blz. 160/161 HB

Maken: opdracht 5 t/m 10

B. ZNW, LW en BN (blz. 94)

Leren: blz. 160/161 HB

Maken: opdracht 5 t/m 10

B. ZNW, LW en BN (blz. 94)

Leren: blz. 160/161 HB

Maken: opdracht 5 t/m 10

Even terug naar de vorige les...

•  zn 
• lw
• bn
  

Noteer drie kenmerken van zelfstandige naamwoorden
(dus: hoe vind je ze?)

Wat is het verschil tussen taalkundig en redekundig ontleden?

Taalkundig = woorden (woordsoorten) benoemen

Redekundig = zinsdelen (groepjes woorden) benoemen

Leg het verschil uit tussen een bepaald en een onbepaald lidwoord

Bepaald = de en het, je weet precies om welke of wie het gaat

Onbepaald = een, je weet niet exact om wie of wat het gaat

Wat is geen bijvoeglijk naamwoord?

1. groene
2. sterk
3. man
4. boos

Welk bijvoeglijk naamwoord is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

1. De lelijke kast
2. De metalen kast
3. De grijze kast
4. De oude kast

Grammatica C:  Werkwoorden

Wat zijn werkwoorden ook alweer?

Werkwoordsvormen

Een werkwoord kan een aantal vormen hebben, bijvoorbeeld:

1. Het is de persoonsvorm
2. Het is een voltooid deelwoord
3. Het is een onvoltooid deelwoord
4. Het is een infinitief (het hele werkwoord)

Wat is een onvoltooid deelwoord ook alweer?

Wat kun je allemaal zien aan de werkwoorden in de zin?

Koppelwerkwoord, hulpwerkwoord, zelfstandig werkwoord

HWW en ZWW/KWW   

Iemand IS iets, of iemand DOET iets!

DOEN-zin (= werkwoordelijk gezegde)

Zelfstandig werkwoord ((+ evt. hulpwerkwoorden)  

ZIJN-zin (= Naamwoordelijk gezegde)

Koppelwerkwoord (+ evt. hulpwerkwoorden)  

Koppelwerkwoord of zelfstandig werkwoord

• In een zin met een naamwoordelijk gezegde (zijn-zinnen) staat altijd een koppelwerkwoord  (kww)
• en in een zin met een werkwoordelijk gezegde (doe-zinnen) staat altijd een zelfstandig werkwoord (zww).
  

--> Als er meer dan één werkwoord in de zin staat, is de persoonsvorm altijd een hulpwerkwoord.

Voorbeelden

Josje is juf.

Josje: onderwerp

is: koppelwerkwoord want Josje blijft juf, Josje wordt juf, Josje blijkt juf…

en: juf is een kenmerk/eigenschap van Josje

   

Bram is leraar geworden.

Bram: onderwerp

geworden: koppelwerkwoord 

(is: hulpwerkwoord)

LET OP:

Omdat iets óf een naamwoordelijk gezegde (zijn-zin) óf een werkwoordelijk gezegde (doe-zin) is, komen er dus nooit zowel een ZWW als een KWW in een zin voor. 

Het is altijd een van beiden!

HWW en ZWW/KWW

Kortom: 

- In een zin met maar 1 werkwoord: óf een zww, óf een kww

- Staan er meerdere ww in de zin: dan zww óf kww, de rest is hww

Heb jij die bloemen wel buitengezet?

Hoeveel werkwoorden tel jij?

Welke?

Welke is het belangrijkst, en kun je dus niet weg laten?

Heb jij die bloemen wel buitengezet?

- heb -

1. HWW
2. ZWW
3. kww

Heb jij die bloemen wel buitengezet?

- buitengezet -

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Mijn tante blijft op de hoogte van de laatste ontwikkelingen

- blijft -

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Dat zou hij nooit gedaan kunnen hebben.

Hoeveel werkwoorden tel jij?

Welke?

Welke is het belangrijkst, en kun je dus niet weg laten?

Dat zou hij nooit gedaan kunnen hebben.
- zou -

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Dat zou hij nooit gedaan kunnen hebben.
- gedaan-

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Dat zou hij nooit gedaan kunnen hebben.
- hebben -

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Hij zou nooit agent zijn geworden.

- geworden -

1. HWW
2. ZWW
3. KWW

Even samen checken

• Als er maar één werkwoord in de zin staat, welke zou dit dan kunnen zijn?
• Hoe bepaal je welke het is?
• Als er meerdere werkwoorden in de zin staat, wat voor werkwoord is de PV dan?
• Als er meerdere werkwoorden in de zin staan, hoe bepaal je dan welke het belangrijkst is?

Geef van de onderstreepte woorden aan welke woordsoort het is

1. We zullen een reis naar Parijs boeken. 
2. Ze heeft zelfs aan wedstrijden meegedaan
3. Sofie voert de konijnen een grote wortel.
4. Ramona fluit een deuntje op haar dwarsfluit.
   
5. Na regen komt zonneschijn.
6. Weet jij wie zich voor de wedstrijd hebben ingeschreven?
7. Jordi heeft altijd al de beste in alles willen zijn.

- ZN

- BN

- BLW

- OLW

- HWW/ ZWW/KWW

Antwoord

1. We zullen hww een reis naar Parijs boeken zww. 
2. Ze heeft hww zelfs aan wedstrijden meegedaan zww
3. Sofie zn voert de konijnen een grote bn wortel.
4. Ramona zn fluit zww een olw deuntje op haar dwarsfluit.
   
5. Na regen komt zww zonneschijn zn (abstract).
6. Weet jij wie zich voor de wedstrijd hebben ingeschreven zww?
7. Jordi heeft hww altijd al de beste in alles willen hww zijn kww.

- ZN

- BN

- BLW

- OLW

- HWW/ ZWW/KWW

Aan de slag

Wat

Maak je huiswerkopdrachten van deze week

Hoe

Eerste 10 minuten individueel, in stilte.

Als de timer afgelopen is mag je zachtjes overleggen met je buurman/buurvrouw

Klaar?

Ga dan extra oefenen in de online omgeving van Kern (werkwoordsoorten)