11.1 Man en vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

11.1 Man en vrouw

• Voorkennis voor voortplanting: Quizizz!
• Uitleg over geslachtsorganen
• Opdrachten maken

Quizizz

Aan het einde van deze les kun je:

• uitleggen wat de hypofyse te maken heeft met voortplanting.
• de onderdelen van de voortplantingsorganen van een man benoemen en de werking uitleggen.
• de onderdelen van de voortplantingsorganen van een vrouw benoemen en de werking uitleggen. 

Geslachtshormonen (herhaling)

Start puberteit:

Hypofyse maakt hormonen --> gaan naar de geslachtsorganen

 --> reageren door geslachtshormonen te maken:

• de zaadballen maken testosteron (mannelijk)
• de eierstokken maken oestrogeen (vrouwelijk)

(dus hypofyse maakt geen geslachtshormonen)

Door deze geslachtshormonen ontstaan secundaire

geslachtskenmerken.

Puberteit en vruchtbaarheid

Zaadcellen zijn voortplantingscellen.

Vruchtbaar na eerste zaadlozing/natte droom.

1

2

nl.mozaweb.com

Mannelijk geslachtsorgaan

Zaadballen maken zaadcellen.

Opgeslagen tot zaadlozing in bijballen.

1 balzak met 2 bijballen en 2 zaadballen

Seksueel opgewonden?

Erectie: stijf worden van de penis.

Zwellichamen krijgen extra bloed. Veel bloedvaten in zwellichamen die zich vullen met bloed.

Klaarkomen/orgasme

 Jongens krijgen een zaadlozing als 

zij klaarkomen (orgasme).

Spiertjes in bijballen trekken samen --> zaadcellen gaan de zaadleiders in --> zaadblaasjes en prostaat voegen zaadvocht toe --> mengsel van zaadvocht en zaadcellen heet sperma. 

Bij de prostaat komt sperma in urinebuis. Via urinebuis verlaat sperma de penis --> de zaadlozing!

(Een spiertje knijpt urinebuis dicht, zodat er geen urine meekomt tijdens de zaadlozing.)

Vrouwelijk geslachtsorgaan

Vrouwen twee openingen (vagina en urinebuis)

Eicellen (vrouwelijke voortplantingscellen)

Geboorte: onrijpe eicellen in eierstokken. 
In puberteit worden geslachtsorganen volwassen 
-> eicellen gaan rijpen --> vrouw is vruchtbaar.

Hormonen uit de hypofyse geven de eierstokken een seintje
--> onrijpe eicel neemt vocht en voedingsstoffen op en

is dan klaar voor de eisprong (maandelijks!).

nl.mozaweb.com

Aan de slag

Maak opdrachten: 1 t/m 14 van 11.1

Deze les

• Wat weet je nog?
• Uitleg over 11.1 deel 2 (menstruatiecyclus)
• Opdrachten maken

Sperma bestaat uit:

1. zaadcellen
2. zaadcellen en een beetje urine
3. zaadcellen en vocht
4. zaadcellen en slijm

Waar liggen de eicellen opgeslagen vanaf de geboorte?

Waar worden de zaadcellen opgeslagen?

Welk nummer hoort bij welk onderdeel van het vrouwelijke geslachtsorgaan?

eileider

eierstok

baarmoeder

schaamlip

vagina

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Welk nummer hoort bij welk onderdeel van het mannelijke geslachtsorgaan?

teelbal

bijbal

prostaat

zaadblaasje

zwellichaam

zaadleider

Sperma

1

2

3

4

5

6

7

Bekijk de afbeelding. Wat stellen de groene rondjes voor?

1. Zaadballen
2. Prostaat
3. Zaadblaasjes
4. Bijballen

Bekijk de afbeelding. Wat stelt 'x' voor, waar de paarse buis vandaan komt?

1. Zaadcel
2. Urineblaas
3. Urineleider
4. Zaadleider

Aan het einde van deze les kun je

• uitleggen hoe de menstruatiecyclus verloopt.
• uitleggen hoe de menstruatiecyclus wordt geregeld door hormonen. .

Start puberteit

Vanaf begin puberteit beginnen eicellen met rijpen. 
Iedere 'cyclus' rijpt er een eicel (af en toe meerdere).

Rijping eicellen gebeurt in follikel (soort blaasje).

Menstruatie/ongesteldheid

Menstruatiecyclus: van begin menstruatie tot begin volgende menstruatie.

Menstruatie vindt 1x / 28 dagen plaats (ongeveer). 

1. Er rijpt een eicel in een van de eierstokken

in het follikel.

2. Het baarmoederslijmvlies wordt dikker

3. Ovulatie/eisprong

4. Menstruatie

1. Er rijpt een eicel in een van de eierstokken (1e-14e dag)

Eicel ligt in een blaasje: de follikel. 

Tijdens de eerste 14 dagen
van de cyclus rijpt er een eicel
in een follikel. 

Wat was rijping ook alweer? 

2. Baarmoederslijmvlies wordt dikker (vanaf rijping eicel)

Binnenkant baarmoeder is bedekt
met baarmoederslijmvlies. 
Baarmoederslijmvlies wordt dikker en 

er komen meer bloedvaten in. 

Want....               -->

3. Ovulatie (ong. 14e dag)

Follikel barst open en rijpe eicel komt in eileider. Blijft 12 tot 24 uur in leven.

Ovulatie/eisprong = vrijkomen van rijpe eicel 

uit eierstokken.

 
Dagen rond de eisprong vormen 

de vruchtbare periode. 

4. Menstruatie

Geen bevruchting?  --> eicel gaat dood. 

Verdikt baarmoederslijmvlies niet meer nodig --> twee weken later loslaten

Slijmvlies druppelt met bloed uit de vagina --> menstruatie!

Dan begint cyclus opnieuw. 

Menstruatie/ongesteldheid
Van opvangen tot mogelijke ongemakken...

Hoe wordt deze cyclus eigenlijk geregeld?

Oestrogeen (follikel)

Remt productie FSH, zodat er geen eicellen rijpen. Stimuleert groei baarmoederslijmvlies.

Progesteron (gele lichaam)

Remt FSH en LH (geen rijping eicellen en geen ovulatie). Stimuleert verdere groei baarmoederslijmvlies.

Niet bevrucht?

Dan nemen oestrogeen en progesteron af: menstruatie volgt.

Follikel

Follikel = blaasje dat rijpende eicel bevat. Barst open bij ovulatie en laat eicel los.

Het neemt dan vet op en wordt gele lichaam (lege       follikel).

Follikel produceert oestrogeen.

Gele lichaam produceert

progesteron (en beetje oestrogeen).

Aan de slag!

Volgende les af:

Opdrachten (1 t/m 14) en 15 t/m 25 van 11.1

Laatste 5 minuten: leerdoelencheck!

Leerdoelencheck!

Gebeurtenissen

A

B

C

D

E

F

A

B

C

D

E

F

Wat wordt hier beschreven?
"De eicel is rijp en barst uit de follikel."

In welke periode van de menstruatiecyclus is een vrouw vruchtbaar?

1. Tijdens de menstruatie
2. Rond de ovulatie
3. Tijdens het rijpen van de eicel
4. Als het baarmoederslijmvlies dik is

1

2

3

4

Zet de plaatjes in de juiste volgorde. 1 is het begin van de menstruatiecyclus.

Het baarmoederslijmvlies is niet altijd even dik. Wanneer is het baarmoederslijmvlies het dunst?

1. Aan het begin van de menstruatie
2. Enkele dagen na de eisprong
3. Direct na afloop van de menstruatie
4. Enkele dagen voor de eisprong