11.1 Man en Vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 11 Voortplanting

Leerdoelen 11.1 Man en vrouw

- Je kunt uitleggen wanneer een jongen vruchtbaar is en wat er dan precies in het lichaam van een jongen gebeurd.

- Je kunt uitleggen hoe de zaadballen reageren op hormonen uit de hypofyse.

- Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van

een man noemen met hun functies en kenmerken.

- Je kunt uitleggen wanneer een meisje vruchtbaar is en wat er dan precies in het lichaam gebeurd.

- Je kunt uitleggen hoe de eierstokken reageren op hormonen uit de hypofyse.

- Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van

een vrouw noemen met hun functies en kenmerken.

Puberteit en vruchtbaarheid

Puberteit -> geslachtsorganen worden volwassen 
--> zaadcellen aanmaken, dus vruchtbaar!

Mannelijke voortplantingscellen

Zaadballen maken zaadcellen. 
Opgeslagen tot zaadlozing in bijballen.

- 1 balzak (!)
- 2 zaadballen (!)
- 2 bijballen (!) 

Seksueel opgewonden?

Erectie: stijf worden van de penis

Zwellichamen krijgen extra bloed. Veel bloedvaten in zwellichamen die zich vullen met bloed.

Klaarkomen? 

- Wat is een ander woord voor klaarkomen? 

Jongens krijgen een zaadlozing als zij klaarkomen. 

Spiertjes in bijballen trekken samen -> zaadcellen gaan de zaadleiders in. Zaadblaasjes en prostaat voegen zaadvocht toe. 
Mengsel van zaadvocht en zaadcellen heet SPERMA. 

Bij de prostaat komt sperma in urinebuis. 

Via urinebuis verlaat sperma de penis
--> de zaadlozing!

Eicellen
Vrouwelijke voortplantingscellen

Meisjes geboren met onrijpe eicellen
in eierstokken (2!). 

In puberteit worden geslachtsorganen volwassen 
-> eicellen rijp worden , dus vruchtbaar worden.

Hormonen uit de hypofyse geven de eierstokken een seintje.
--> Onrijpe eicel neemt vocht en voedingsstoffen op.  

Anatomie

Vrouwen twee openingen (vagina en urinebuis) (!)

Verslagen kort bespreken
Vragen? Komende lessen stellen...

Aan de slag... 

Je hebt 2 lessen voor het maken van 11.1   1 t/m 25

Maken 11.1    1 t/m 14
Goed doorlezen tekst.

Aan de slag... 

Je hebt 2 lessen voor het maken van 11.1   1 t/m 25

Maken 11.1    1 t/m 14
Goed doorlezen tekst.

Leerdoelen 11.1 Man en vrouw

- Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven (gebeurtenissen).

- Je kunt de vier hormonen noemen die de menstruatiecyclus regelen en waar deze van afkomstig zijn.

- Je kunt beschrijven hoe deze hormonen de menstruatiecyclus regelen.

Puberteit start als hypofyse hormonen afgeeft.

--> In de eierstokken eicellen rijpen. 
--> oestrogeen gemaakt, secundaire gesl kenmerken ontstaan

Ongesteld/menstruatie

Eens in de 28 dagen, 4 weken. 

Menstruatiecyclus: wat er van de ene menstruatie tot de volgende menstruatie gebeurt

1. Er rijpt een eicel in een van de eierstokken
2. Het baarmoederslijmvlies wordt dikker
3. Ovulatie
4. Menstruatie

1. Er rijpt een eicel in een van de eierstokken

Eicel ligt in een blaasje: de follikel. 

Tijdens de eerste 14 dagen
van de cyclus rijpt er een eicel
in een follikel. 
--> eicel neemt
vocht met voedingsstoffen op en groeit. 

2. Baarmoederslijmvlies wordt dikker

Binnenkant baarmoeder bedekt
met baarmoederslijmvlies. 
--> wordt dikker en komen
meer bloedvaten in. 

Want....               -->

3. Ovulatie

Na ongeveer 14 dagen is eicel rijp.

Follikel barst open en rijpe
eicel komt in eileider. 

Vrijkomen van rijpe eicel uit eierstokken
heet eisprong/ovulatie.

12 tot 24 uur in leven. 

Dagen rond de eisprong vormen de vruchtbare periode. 

4. Menstruatie

Geen bevruchting? 
Eicel gaat dood. 

Verdikt baarmoederslijmvlies niet meer nodig
--> twee weken later loslaten

Slijmvlies druppelt met bloed uit de vagina --> menstruatie!

Dan begint cyclus opnieuw. 

Menstruatie/ongesteldheid
Van opvangen tot mogelijke ongemakken...

Hoe wordt de menstruatiecyclus geregeld?

1. FSH (hypofyse) = Follikel stimulerend hormoon
Stimuleert groei van follikel. 
2. Groeiende follikel voor ovulatie vooral oestrogeen.
Remt productie FSH, waardoor geen eicellen rijpen, stimuleert groei baarmoederslijmvlies. 
Veel oestrogeen in bloed stimuleert productie LH (luteïniserend hormoon) door hypofyse.
3. Door stijging concentratie LH treedt ovulatie op. 

4. LH zorgt dat lege follikel gaat groeien en vet opneemt -> vorming gele lichaam.
5. Gele lichaam produceert naast oestrogeen vooral progesteron (remt FSH en LH). Rijpen geen eicellen meer treedt er geen ovulatie op. Stimuleren verdere groei baarmoederslijmvlies. 
6. Niet bevrucht? Productie oestrogeen en progesteron neemt af. Menstruatie volgt. 
Hypofyse start weer met FSH, cyclus begint opnieuw. 
 

Aan de slag... 

- Maken t/m 25 van 11.1 
- Doe de linkjes in de planner bij 11.1 
Volgende les is 11.1 dus af.