13.4 Kou en hitte

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

13.4 Kou & hitte

       Welkom!

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan de kou.
• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan de hitte.
• Je kunt beschrijven waardoor een klein dier sneller afkoelt dan een groter dier.
• Je kunt uitleggen hoe planten droogte overleven.
  

Waardoor kunnen dieren tegen de kou?

• Warm bloedige dieren (vogels en zoogdieren) hebben een constante lichaamstemperatuur.
• Aanpassingen aan de kou: Isolatie, winterslaap/-rust
• Aanpassingen aan de hitte: dunne vacht/veren, hijgen, minder actief
  

Aanpassingen om warm te blijven

Warm blijven kost heel veel energie, dus dieren passen zich in de winter aan waardoor dit energieverbruik omlaag gaat.

Hoe blijft een dier koel?

Warmbloedige dieren hebben aanpassingen voor de warmte

Warmte kwijtraken via:

• Zomervacht
• Warmte afgeven via het bloed
• Luchtstroom
• Zweten en hijgen

Hoe blijft een dier koel?

Warmbloedige dieren hebben aanpassingen voor de warmte

Warmte kwijtraken via:

• Zomervacht
• Warmte afgeven via het bloed
• Luchtstroom
• Zweten en hijgen

Vorm - functie denken

- Hoe groter een dier, hoe groter zijn inhoud is ten opzichte van zijn oppervlak

- Olifanten verliezen relatief gezien dus veel minder warmte dan een muis

Koudbloedige dieren

• Lichaamstemperatuur verandert mee met de omgeving
• Niet actief bij lage omgevingstemperatuur
  

Koudbloedige dieren en kou

- Koudbloedige dieren zijn in de winter niet actief.

- Ze houden allemaal een winterslaap.

- In de zomer zie je reptielen vaak 

's ochtends opwarmen in de zon. 

Hoe warmer het wordt, hoe actiever ze worden.

Bekijk de video in deze slide. 

Bescherming tegen droogte (planten)

• Wortels kunnen in korte tijd veel water opnemen of zijn heel lang.
• Opslag water in dikke bladeren of stengels
• Waterverlies beperken: vetlaagje, klein oppervlak, weinig huidmondjes, haren/stekels, kleine/geen blaadjes
  

13.4 Zelf doen!

Maken: 2, 4, 7, 9, 11, 12, 16, 17 (V)

2, 3, 5, 9, 10, 12, 14, 17 (H)

Vorm - functie denken

- Om warmte vast te houden is het handig om je extremiteiten (oren, neus) klein te hebben

- Om warmte te verliezen is het handig om je extremiteiten (ledematen)groot te hebben

Oefenen!

Heeft een insect zuurstof (O2) of koolstofdioxide (CO2) nodig?

1. zuurstof
2. koolstofdioxide
3. allebei

Heeft een plant zuurstof (O2) of koolstofdioxide (CO2) nodig?

1. zuurstof
2. koolstofdioxide
3. allebei

Hoe werd de zuurstof voor een insect ook alweer door het lichaam getransporteerd?

1. Via bloed
2. Via stigmata
3. Via tracheeën
4. Via water

wat hoort waar?

Trachee

Stigma

Huidmondje

Kieuwboog

Lamel

Tegenstroom principe

Kieuwplaatje

Door het hart van een insect stroomt ...

1. Bloed met afvalstoffen en voedingsstoffen.
2. Bloed met zuurstof en voedingsstoffen.
3. Bloed met zuurstof en afvalstoffen.
4. Bloed met alle drie de stoffen.

Het bloed is niet rood, doordat...

1. Het geen zuurstof bevat.
2. Het geen hemoglobine bevat.
3. Het geen CO2 bevat.
4. Het alleen uit vocht van ons bloed bestaat.

In een vis wordt zuurstof vervoerd door ...

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

In een vis worden voedingsstoffen vervoerd door ...

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

Planten maken (1) en hebben daarvoor (2) nodig.

1. 1. koolstofdioxide 2. water
2. 1. zuurstof 2. water
3. 1. koolstofdioxide 2. zuurstof
4. 1. zuurstof 2. koolstofdioxide

Hoe komt een plant aan CO2?

1. Dit haalt hij uit de grond.
2. Dit gaat via de huidmondjes naar binnen.
3. Dit gaat via de hout- en bastvaten in de plant.
4. Dit maakt hij door fotosynthese.

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoert in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Bij de plant zitten in de buitenring de...

1. Houtvaten
2. Bastvaten