5.4 Samenhang ontdekken

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§5.4 Correlatie en causaliteit

Pagina 91

(On)afhankelijke variabelen

Onafhankelijke variabele

Afhankelijke variabele

De variabele die als oorzaak wordt gezien voor het veranderen van een andere variabele.

De variabele die wordt beïnvloedt door een of meer onafhankelijke variabelen.

Welk nauwkeurig conceptueel model kun je afleiden uit het filmpje?

'Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de kans op een hoger inkomen' 

Wat is de onafhankelijke (O) en wat is de afhankelijke (A) variabele in dit geval?

1. O: inkomen A: opleidingsniveau
2. O: opleidingsniveau A: inkomen

Je wilt onderzoek doen naar het verband tussen inkomen en geluk. Is dit conceptueel model juist?

Hoger inkomen --> meer geluk

1. Ja
2. Nee, het is gebaseerd op een foute hypothese
3. Nee, de variabelen zijn niet juist verwoord
4. Nee, dit is zo niet goed meetbaar.

Je wilt onderzoek doen naar de invloed van inkomen op geluk. Wat is dan de onafhankelijke variabele?

1. Inkomen
2. geluk
3. kan je zo niet zeggen
4. Inkomen en geluk zijn niet afhankelijk van elkaar

Interveniërende variabelen

Het verband tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele komt tot stand of wordt beïnvloedt door een interveniërende variabele:

Sekse

Loon

Fulltime baan

+

o

+

Correlatie

Correlatie is de samenhang 

tussen verschillende variabelen. Bijvoorbeeld: gemiddelde cijfers en motivatie.

Een voorbeeld: een verband tussen gemiddelde cijfers en motivatie. Noem daarbij ook het verschil tussen positieve en negatieve correlatie.

Correlatie

Correlatie is de samenhang tussen verschillende variabelen. ​

Bijvoorbeeld: het verband tussen gemiddelde cijfers en motivatie. ​

Dit is een positieve correlatie, want een hoger gemiddelde betekent ook meer motivatie. ​

Er is sprake van een negatieve correlatie wanneer de ene variabele minder wordt en de andere ​dan toeneemt. ​

​

Causaliteit

Causaliteit is een oorzakelijk verband tussen twee variabelen. 

Bijvoorbeeld: als de temperatuur van water stijgt, het water steeds sneller verdampt.

Causaliteit

Bij causaliteit is er sprake van een oorzakelijk verband tussen twee variabelen. ​

Bijvoorbeeld: 

leeftijd beïnvloedt lengte​

​IQ kind -> opleidingsniveau kind

Opleidingsniveau ouders -> opleidingsniveau kind

Causaliteit VS correlatie 

Causaliteit	Multicausaliteit	Correlatie	Schijncorrelatie
Er is een oorzakelijk verband tussen twee variabelen	Veel factoren spelen tegelijkertijd een rol en de vraag is welke werkelijk doorslaggevend zijn of er toe doen	Er is een samenhang tussen twee variabelen	Er lijkt sprake te zijn van een verband, wat er eigenlijk niet was

Sleep de voorbeelden naar het juiste soort verband.

Correlatie

Causaliteit

Lengte en leeftijd

Aantal verkochte ijsjes en verdrinkingen

Schoen-maat en leesniveau kind

Opleidings

niveau van ouders en opleidings

niveau van kind

Correlatie

Causale relatie

De kwaliteit van het lesgeven door een leerkracht kan zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling.

Als Pim ouder wordt, groeit hij. Zijn lengte neemt toe tot hij een jaar of zestig is geworden en dan neemt zijn lengte een beetje af.

1. Hierbij gaat het om een verband. Zo kan de kwaliteit van het lesgeven zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling wanneer de lesstof duidelijk is voor de leerling en de leerkracht het duidelijk uitlegt. Hierbij gaat het niet per direct om een causale relatie omdat er mogelijk meerdere variabelen een rol spelen en dit niet bij alle leerlingen hoeft te gelden.  

2. Hierbij gaat het om een causale relatie, want de leeftijd van Pim heeft direct invloed op zijn lengte. 

Huis/maakwerk

Maken: vraag 16 blz 106 werkboek​

Hoe: TWEETALLEN​

Tijd: 5 minuten​

Oefenvraag 2 van 2

Toepassen

Examen 2024 tijdvak 1

Maken vraag 5, vraag 10, bonus vraag 9